ناونیشانی بابەت: کوردەکانی ئوردون و ڕۆلیان لە بوونیادنانی وڵاتدا
ئامادەکردن: #وەهاب حەسیب محەمەد#

=KTML_Bold=دەستپێک:=KTML_End=
کورد ئاری نەژادە و سەر بە کۆمەڵەی خانەوادەی تێرانییە، کە گەلانی فارسی، ئۆردۆ بلوچ و پەشتۆ لە خۆدەگرێت، لە بارەی مێژووەوە لەسەر خاکی کوردستان دەژین و پێکهاتەیەکی ئەدەبی، هونەری و مرۆییان پێکهێناوە، کوردەکان لە ئەوڕۆدا گەورەترین نەتەوەن کە دەوڵەت و کیانی خۆیان نییە.
=KTML_Bold=“مێژووی کوردەکان بەر لە میدێکان”=KTML_End=
مێژوو دەگێڕێتەوە هاوکات گومانیش هەڵناگرێت کە سۆمەرێکان لە چیاکانی کوردستانەوە شۆڕبوونەتەوە بۆ دەشتاییەکانی وڵاتی میزۆپۆتامیا و بەر لە فیرعەونێکان شارستانییەتیان بوونیاد نیاوە.
(سەڵاح سەعدوڵڵا) کاتێک گەلگامشی وەرگێڕاوە لە توێی دەقەکانی ئەو داستانەدا وشەگەلێکی دۆزیوەتەوە لەتەک زوانی کوردیدیدا هاوشێوەن، هاوکات لۆلۆبێکان هاوزەمانی سۆمەرێکان بوون قەڵەمڕەوی دەسەڵاتیان لە ناوچەی لوڕستان بووە، لە سێ‌ هەزار تا هەشت سەت سەد ساڵ بەر لە زاین دەسەڵاتیان درێژەی کێشاوە. ئەوان لە بواری پیشەسازیدا باڵا دەست بوون.کوردەکانی ئەمڕۆ نەوەی میدێکانن کە حەوت سەدە بەر لەزاین ئیمبراتۆریای خۆیان دامەزراندبوو، ئەوان باوەگەورەی کوردەکانی ئەمڕۆن.
کوردستان ناوێکی خۆش و لە دڵا شیرینی گشت کوردێکە و ئاماژەیە بۆ خاک و زێدی کوردان، هەرچی ناوەکەیە وەک چەمک بەر لە هەزار ساڵ لەلایەن سوڵتانی سەلجوقییەوە گوزارشتی لێ‌ کراوە. کوردەکان بەر لە ئیسلام پەیڕەویان لە ئایینی زەردەشتی کردووە، دواتر بوونەتە پەیڕەوکەرانی خالیسی و دەروێشی گوێ‌ لە مستی ئایینی تازە و خزمەتێکی فرەیان لە گشت بوارێکدا بە دینی ناوبراو کردگە، هاوکات خەت و شێوازی نووسینی تایبەت بە خۆیان هەبووە کە لە چەپەوە بۆ ڕاست دەستی پێکردووە، لە ئێستادا بۆ نووسین زیاد لە شێوازێک بەکاردەهێنن.
کوردەکان گەلێکن خوازیاری ئازادین و هەستی خۆنازینیان تیادایە، لە بەرەبەیانی مێژووەوە ملکەچی هیچ داگیرکەرێک نەبوون، هەمیشە بە ئەسڵ و فەسڵی خۆیانەوە دەنازن، بە سوارچاک و ئازاش ناسراون، تەنانەت شاعیری ئەرمەنی (ئەبو فیان) بە سوارچاکی ڕۆژهەڵات ناویبردوون، زیاد لەوەیش وەک پێداهەڵدان بە قورەیشی عەجەم ئاماژەی بۆ کردوون.
“=KTML_Bold=مێژووی پەیدابوونی کورد لەوڵاتی شام”=KTML_End=
هەبوونی کوردەکان لە وڵاتی شام سووریا، لوبنان، فەلەستین و ئوردن دەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتەی ئەم نەتەوەیە پەیڕەوی لە ئایینی نوێ‌ کردووە و لەتەک میللەتانی ناوچەکەدا ڕایەڵەیەکی ڕامیاری و کۆمەڵایەتیان بۆ دەوڵەتی ئیسلامی پێکهێناوە.
هەرچی هەبوونی کوردە لە دیاری شام بە شێوەیەکی گشتی دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی یازدەی زاینی، کاتێک (نەسری کوڕی مرداس) بە مەبەستی پارێزگاریکردن لەنێوان حمس و تەرابلس لە ساڵی 1030 زاینی کوردەکانی لەو ناوچەیە نیشتە جێکرد، مێژوو دەنووسێت: بۆ ماوەی سەدە و نیوێک لە ناوچەکەدا جێگیربوون تا دەورانی خاچ پەرستان لە ساڵی 1235 هەڵکەنران و بڵاوەیان پێکرا. دواتر لە دەورانی (عیمالدین زەنگی) و کوڕەکەی نوورەالدیندا دژ بە خاچ پەرستان پەیوەندیان بە جیهادی پیرۆزەوە کرد، بەڵام بە شێوەیەکی بەربڵاو لە ڕۆژگاری فاتح سەڵاح الدیندا ژمارەی کوردەکان لە وڵاتی شام هەڵکشا و زیادیکرد.
دوای شکست و ڕاوەدونانی خاچ پەرستان ناوچەکە بە پێناسی ئیسلامی ڕەنگ ڕێژکرایا کە زیاد لە دوو سەدەی خایاند و لەو ماوەیەدا کوردەکان لە شارەکانی دیمەشق، حەلەب، قاهیرە، سەفد، سەلت، غەزە، نابلس و خەلیل جێگیربوون. ئاماژە بۆ ئەوەش دەکرێت کە زۆرێک لە کوردەکان دوای شکستی خاچپەرستان گەڕانەوە زێدی خۆیان لە کوردستان، بەڵام ئەوانەی جێگیربوون و مانەوە بوون بە عەرەب و پێناسی عەرەبی بە سەریاندا زاڵبوو بە دەر لە کوردانی عەفرین و جەزیرە.
=KTML_Bold=“کوردەکانی سووریا”=KTML_End=
مێژوونووس ئیحسان نەمر دەنووسێت: کوردەکان لە باکووری سووریا نیشتەجێبوون، باس لەو خانەوەدانە دەکات کە ڕۆڵی گرنگیان لە مێژووی شامدا هەبووە وەک جەلالێکان، بنەماڵەی گیان پۆڵا” جنبلاگ”و …هتد.
ئەحمەد وەسفی زەکەریا نووسەرێکی خەڵکی سووریایە باس لە زۆری کورد دەکات لە باکووری وڵاتی شام نزدیک لە توخوبی تورکیای ئێستا بە تایبەت لە پارێزگای جەزیرە و حەلەب، دەڵێ‌: ئەوان کوردی خالیسن و بە هیچ شێوەیەک پەیوەندیان بە عەرەبەوە نییە. بەناوبانگترین عەشیرەتەکانی ئەم ناوچەیە میران، کابارە، عوسمانو و یەزیدێکان و …هتد.
لە ناوەڕاستی وڵاتیشدا ژمارەیەکی کەمی کورد هەنە بە نموونە لەنێوان جبل اڵاکراد، لازقیە و پردی شغوردا، زۆرینەی عەشایەری کوردان لە پارێزگای جەزیرە نیشتەجێن، بە ناوبانگترینیان بریتین لە شارەکانی قامشلی، حەسەکە و …هتد.
=KTML_Bold=“کوردەکانی لوبنان”=KTML_End=
لە مێژە کورد لە لوبنان دەژین و بوونیان هەیە، بەڵام لە سەردەمی ئەیوبی، مەملوکی و عوسمانیەکاندا ژمارەیان زیادی کرد، لەنێویاندا بنەماڵەی دەوڵەمەند و دارا دەرکەوتن کە بۆ ماوەیەکی زۆر دەسەڵات و قەڵەم ڕەویان بە سەر “جبل لوبنان” دا شکاوە.
ساڵی 1139 ئەیوبێکان بە مەبەستی پاراستی ئەو جێگاو شوێنانەی مەترسی خاچ پەرستانیان لەسەر بووە ڕوویان لە لوبنان کرد و تا نها نەوەکانیان لە باکووری وڵات لە شارۆچکەی “بەترۆن” و دێهاتی (رأس نحاش) ماون. لە سەدەی شازدە و حەڤدەهەمدا کوردەکان دەستیان بە سەر وڵاتدا شکاوە و فەرمانڕەواو گوێ‌ بۆ گیراوبوون، بۆ نموونە بنەماڵەی گیان پۆڵا لە سەدەی حەڤدەهەمەوە دەسەڵاتداران، ڕۆڵ و پێگەیان دیارە لە ئێستادا کەمال جنبلاگ دەم سپی و ڕیش چەرموویانە.
نیوەی یەکەمی سەدەی ڕابردوو کۆچی یەک بە دوای یەکی کوردانە لە سووریا، ماردین، جەزیرەو بۆتانەوە بۆ لوبنان و لە بەشی ڕۆئاوای بەیرووت لە گەرەکەکانی بەلات و عەین المرسیە، کەرەنتینا و برج البراجنە و …هتد. نبشتە جێبوونە.
ئێستا ژمارەیان (150 بۆ 200) هەزار کەسە، (70%) یان پێناسەکانیان ساڵانە تازە دەکرێتەوە چون لەژێر لێکۆڵینەوەدان، لە جەنگی ناوخۆی وڵاتەکەدا زۆریان ئاوارەی وڵاتانی ئەوروپا بوون.
=KTML_Bold=“کوردەکانی فەلەستین”=KTML_End=
پەیوەستبوونی کورد بە فەلەستین دەگەڕێتەوە بۆ ڕۆژگاری جەنگی خاچ پەرستان لە سەردەمی هەرتک دەوڵەتی نووریە و سەلاحییە، هاوکات کۆچی بەردەوام بۆ ئەو وڵاتە لە دەورانی مەمەلیک، عوسمانێکان و تەنانەت لە ڕۆژگاری ئینتیدابی بەریتانیادا درێژەی هەبووە، بە مەبەستی پارێزگاری لە شوێنە پیرۆزەکان زۆرێک لە جەنگاوەرە کوردەکان لەدەرەوەی شارەکان نیشتەجیبوون.
فاتح سەڵاحەدینی ئەیووبی ڕۆڵی دیارو بەرچاوی لەم بوارەدا هەبووە، بۆ نموونە شارەکانی عەکا، نابلس و خەلیل و ئەوانیتر کورد تیایاندا ژیاوە. بۆ نموونە پاش ڕاوەدوونانی خاچ پەرستان سەڵاحەدین شاری خەلیلی ڕادەستی خوشکەزاکەی (حسام الدین) کردووە، چەندین زانای کوردیش لەپاڵ قودسدا بارو بارگەیان خستوەو خزمەتی ئایینی ئیسلامێان کردووە، لەوانە (بەدرەدین هەکاری، شێخ ئەحمەد محەمەد کوردی) کە یەکێک لە نەوەکانی بۆ ماوەیەکی زۆر پێشنوێژی مزگەوتی پیرۆزی ئەقسابووە.
ئەورۆش لە گۆڕپانی حەرەمی قودسی پیرۆز (قوبەی قیمیریە) کۆمەڵێک شۆرەسواری کوردهەن لە ڕۆژگاری خۆیدا لە چیاکانی نێوان موسڵ و خەڵاتەوە هاتوون، تا نهاش نەوەی یەکێک لە میرەکان لە قودس دەژی، بەشێکی زۆریان دوای چەنگی ساڵی 1967 ڕویان لە شاری عەمان و زەرقا کرد و نیشتەجێبوون.
ساڵی 1671 گەڕیدەی تورک ئەو لیا چەلبی گەیشتۆتە شاری (صفد) دەربارەی شارەکە نووسیوێتی زۆربەی دانیشتووانی شارەکە جەنگاوەرە کوردەکانن و گەڕەکێکیان بە ناوی (حی الاکرد) تیادا بوونیاد ناوە. تا ڕۆژگاری عوسمانی و چاودێری کردنی بەریتانا بە سەر قودسەوە کوردەکان وەک سەرباز، دارتاش و کارگەر ڕوویان لەم شارە کردووە.
“خانەوادەکانی کورد لە شاری قودس”
بنەماڵەی زەعرور: لە ئێستادا لە ڕۆهەڵاتی قودس نیشتەجین، بنەما و تۆڕەمەیان دەگەڕێتەوە بۆ فاتح سەڵاحەدین، لە ڕووی ژمارەوە زۆرترینن.
بنەماڵەی ئیمام: چونکە بۆ چەندین سەدە پێشنوێژی مزگەوتی ئەقسابوون ئەم نازناوەیان بە سەردا بڕاوە، باوانیان شێخ زیائەدین محەمەد هەکارییە، ئەوی باس کرا مشتێکە لە نموونەی خەروارێک، هاوکات لە شارەکانی خان یونس بنەماڵە ئاغا، لە شاری عەکا بنەماڵەکانی کوردی و کەنەفانی، لە شاری ناصرە بنەماڵەی مەلا، لە یافا ئەیوبی و سەعدی و …هتد بوونیان هەیە، دەتوانین بڵێن گشت شارەکانی فەلەستین کوردیان تیادا نیشتە جێیە. شەڕی عەرەب و جوولەکە هۆکاری کۆچی بەشێکی کوردان بوون بۆ وڵاتانی دراسێ و نزیک، تەنانەت وڵاتانی کەنداو و ئەوروپا.
=KTML_Bold=“کوردەکانی ئوردن”=KTML_End=
مێژوو دەنووسێت: گومانی تیادا نییە دامەزرێنەری بنەماڵەی ئەیوبی فاتح سەلاح الدینە کە ڕەگ و ڕەگەمای دەگەڕێتەوە بۆ هۆزی ( ڕەوادیە) لە ئەنجامی هێرشی خاچ پەرستان بۆ ناوچەکە ساڵی 1116 توانای سەربازیان بە سەر دەریای سووردا سەپاند و شانشینی لاتینیان لە قودس دامەزراند، دوای چەند شەڕو پێکدادان لە جەنگی (حەتین) دا سەلاحەالدین توانی هێزی خاچ پەرستان تێک بشکێنێت و لە ناوچە دووریانبخاتەوە، دواتر ئیمارەی کرکی ئەیبووبی لە ناوچەکەدا دەمەزراند و بەمشێوە ڕۆژهەڵاتی ئوردون کەوتە ژێر دەسەڵاتی ئەیوبێکانەوە.
هاوشێوەی فەرمانڕەوایان لە وڵاتی میسر و شام بنەماڵەی ئەیوبێکان گرنگیان بە بواری کارگێڕی، پەروەردە و فێرکردندا، چەندین قوتابخانە، مزگەوت و قەڵایان لە ناوچەکەدا بوونیاد نیا بە نموونە قەڵای عەجلون و سەڵت، مزگەوتی عەجلون کە لە ساڵی 1247 بوونیاد نراوە. تا ئەمڕۆِ ئەو مزگەوتە ماوە، هەرچی قەڵای سەڵتە لە ڕۆژگاری ئیبراهیم پاشای میسریدا ساڵی 1824بە دەنامێت تەقێندرایەوە، لە ئێستادا تەنیا بورجێکی بە نێوی (خیار) بە پاوە ماوە.
“هۆکاری کۆچی کوردان بۆ وڵاتی ئوردون”
یەکەم: بانگەشەی جیهاد لەلایەن سەڵاحەدین لە سەدەی دوازدەهمی میلادی، کوردانیش لە دەوری داواکاریەکەدا گردبوونەوە، دواتر فاتح سەڵاحەدین فیرقەی هەکاری لێ‌ پێکهێنان و لە شاری سەڵت نیشتەجێیکردن.
دووەم: پەیوەندی کردنی کوردان بە سوپای مەملوکی لە سەدەی نۆزدەهەمدا دوای ئەوەی قەڵەمڕەوی عوسمانێکان شکا بە سەر ڕۆژهەڵاتی ئوردندا. لەو کاتەدا تێکەڵ بە سوپا و دەزگای کارگێڕی کران، دوای پاشەکشەی عوسمانێکان لە وڵات ئەوان لە شاری سەڵت مانەوە.
سێیەم: کۆچی کوردان بە تایبەت لە گەڕەکی (حی اڵاکراد) لە دیمەشق و تێکەڵاویان بە بازرگانی کڕین وفرۆشتنی ئاژەڵ دکتۆرە هند ئەبو شعر دەنووسێت: کوردان لە بازاڕی ئەنادۆڵ وڵساتیان دەکڕی و لە بازاڕەکانی ئیربد ساغیان دەکردەوە.
چوارەم: لە سەروبەندی دامەزراندنی دەوڵەتی هاشمیدا لە ئوردون ژمارەیەکی زۆری خاوەن پیشە لە گەڕەکی کوردان لە دیمەشق ڕوویان لە ئیمارەتە نوێیەکە کرد بەنموونە بەرگ دروو، خۆش نووس و …هتد.
پێنجەم: گەران بە شوێن پەنا و پەسوێکدا کە دڵنیایی ژیان و گوزەرانیان بۆ دەستەبەربکات، دەرئەنجامی ناکۆکی خێڵایەتی نێوان خێڵ و هۆزە کوردەکان. یاخود بەرخودان و شۆڕشی کوردان بە نموونە شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران لە تورکیا ساڵی 1925.
=KTML_Bold=“فەرمانڕوای ئەیوبێکان”=KTML_End=
کوردەکانی هەکاری یەکەم کۆمەڵی کوردان بوون کە لە شاری سەڵت نیشتە جێکران، هەروەسا ئەو فیرقە سەربازیە ڕۆڵی بەرچاویان هەبووە لە بەرەنگاری خاچ پەرستان و کاروباری کارگێڕی و فێرکردندا، شایەنی باسە بەڵگەنامەیەکی عوسمانێکان ساڵی 1596 دەرچوێنراوە ڕوونیدەکاتەوە کە ژمارەی خانەوادە کوردەکان لە سەڵت دوازدە خێزان بوونە کە هەمان ژمارەش لە خێزانی فەلە لە شارەکەدا هەبووە کۆی ئەندامانیان 166 کەس بووە. هاوکات گەڕەکی کوردان لە بەشی ڕۆئاوای شارەکە هەڵکەوتووە.
لە سەردەمی مەملوکێکاندا هەبوونی کوردان دێژەی هەبووە، بە تایبەت کوردەکانی هەکاری لە شاری سەڵت، کە چەندین پیاوی گەورەی وەک قازی (عەبدالله هەکاریان) ی تیادا دەرکەوتووە، هەروەها شارەزی (فقیە) شەهابەالدینی کوڕی سلێمان کوڕی داودی گۆڕانی ڕووی لەو شارە کردووە و لە خزمەت پێگەیاندنی خوێندکاراندابووە تاوەکووساڵی 1233 کە کۆچی دوایی کردووە، تەنانەت بەشێک لە کتاوەکانی بۆ خزمەت زانست و خوێندکاران کردووە بە وەقف.
لە سەردەمی عوسمانێکانیشدا هەبوونی کورد لە شاری سەڵت درێژەی هەبووە، لە گوندەکانی دەوروبەری سەڵت بە کاری گەشتیارییەوە خەریک بوون، بۆ نموونە ناوی شێخ توعمە بن عەلی کوردی دێت کە ساڵی 1538 کە لەگەڵ کۆمەڵێک کوردا لە شاری عەجلون نیشتە جێبووە و خەرێکی کاری کشتوکاڵ بوون، هەروەسا جۆرج تەریف باس لە شاری سەڵت دەکات، لە نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەهەمدا نیوەی زیاتری شارەکە کوردبوون. لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا گەلێک خانەوادەی کورد لە شارەکە نیشتەجێبوون وەک خانەوادەکانی کوردی، ئۆرفەلی، زازا، بەرازی، بەکر و محەمەد ڕەسوڵ کوردی.
بەهەمانشێوە لە شارەکانی لە قزاری عەجلون و شارە دێی ئیربد و دەوروبەری کورد هەبوون، سجیلە شەرعێکانی ئەو ڕۆژگارە ئەوە پیشاندەدەن کە زۆربەی سەربازەکان بە تایبەت ئەوانەی لە بواری باج وسەربازیدا کاردەکەن زۆربەیان کوردبوون، بۆ نموونە گەڕیدەی ئەڵمانی شۆماخەر دەنووسێت: ساڵی 1887ناوەندی شارۆچکەی ئیربد بە تایبەت ئەوانەی ئەفسەرو چەکدارەکان زۆربەیان کوردن.
=KTML_Bold=“خانەوادە و عەشیرەتەکانی کورد لە وڵاتی ئوردن، شاری عومان”=KTML_End=
خانەوادەی عەلی حوسین گۆرانی لە دەوروبەری ساڵی 1908 ڕوویان لە عومان کردووە، بنەچەی خانەوادەکان دەگەڕێتەوە بۆ عەشیرەتی (دودکان) نزیک لە هەکاری تا ئێستاش نەوەکانیان لەو شارەدا ماوە.
خانەوادەی بروسک الکوردی: دوای شکستی شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران بروسک لە پایتەخت جێگیر دەبێت و بنەچەی خێزانەکەی دەگەڕێتەوە بۆ عەشیرەتی (زرگان) لە ئەرزەڕوم.
خێزانی دەروێش مستەفای کوردی: باوەگەورەیان لە دایک بووی ئورفە بووە، پاش ئەوەی پەیوەندی دەکات بە سوپای عوسمانی، پلەیەکی بەرزی سەروازی وەردەگرێت و لەتەک سوپای عوسمانییدا بەشداری جەنگی یەکەمی جیهان دەکات لە شەڕی کەنداوی سوێسدا دەکوژرێت و لە قاهیرە ئەشپەردەی خاک دەکرێت و لە ئێستادا نەوەکانی لەوشارە دەژین. سەرباری عەشیرەتەکانی بەراری، حوسین الکیکی، هاشم الکوردی و …هتد.
=KTML_Bold=“پارێزگای جەرەش”=KTML_End=
خانەوادەی عیسی نەقشبەندی، ڕەگوڕەگەمای خێزانەکەیان دەگەڕێتەوە بۆ لیوای سعرد لە پارێزگای دیاربەرکر لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا ڕوویان لەوشارە کردووە و تیایدا نیشتە جێبوون.
=KTML_Bold=“پارێزگای زەرقا”=KTML_End=
خانەوادەی زازا باپیرەیان ساڵی 1905 لە وڵاتی ئوردون نیشتەجێبووە و دەستی بە کاری بازرگانی کردووە، بە هەمانشێوە خانەوادەی ئاشین لەو شارەدا دەژین. بە هەمانشێوە پارێزگای ئیربد، عەقەبە و کرک کوردیان تیادا نیشتەجێبووە و زۆربەیان لە باکووری کوردستانەوە ڕوویان لە وڵاتە کردەوەو نهاش نەوەکانیان لەو شارانەدا دەژین.
=KTML_Bold=“ڕۆڵی کەسایەتییە کوردەکان لە وڵاتی ئوردندا”=KTML_End=
1- لە ڕۆژگاری کۆندا: مەلیک ناسر داودا کوڕی عیسا، ساڵی 1206 لە دیمەشق لە دایکبووە، ساڵی 1239 ئیمارەی کەرکی ئەیووبی دامەزراندوە، لەو ڕۆژگارەدا ناوچەکە بوژانەوەیەکی زۆری بە خۆیەوە دیتووە بووە بە قیبلەگای ئودەباو شاعیرانی ئەو ڕۆژگارە. لەو ڕۆژگارەدا کەسانی دیکەش هەڵکەوتوون بە نموونە محەمەد کوڕی ئەشرەف، مەلیک ئەمجەدی ئەیووبی، موغیسی ئەیووبی و کەسانیتر، ئەمانە مشتێکن لە نموونەی خەروارێک.
2- لە ڕۆژگاری نوێدا: ئەندازیار سەڵاح محەمەد جومعە:ساڵی 1954 بەکالۆریۆسی لە بواری کشتەکاڵ لە زانکۆی قاهیرەدا وەرگرتووە، ماجستێری لە ساڵی 1956 لە زانکۆی ئوردن وەرگرتووە، ساڵی 1976 بووە بە وەزیری کشتوکاڵ.
سەعدەدین جمعە: کارمەندبووە لە وەزارەتی دارایی، پاشان بووە بە ئەمین عامی سەرەک وەزیران لەنێوان ساڵانی (1947- 1997) .
3- یوسف مستەفا زیهنی: بەکالۆرۆیسی لە زانکۆی دیمەشق وەرگرتووە و دواتر لە بەریتانیاو ئەمریکا خوێندنی تەواوکردووە لەنێوان ساڵانی (1973- 1974) وەزیری تەندرووستی بووە.
4- مێژوو نووس و زمانزان عەلی سەیدە گۆرانی: بۆ ماوەی بیست ساڵ لە بواری پەروەردەدا کاری کردووە، هەروەها محەمەد عەلی سوێرکی لە ساڵی 1982 مامۆستایە لە وەزرارەتی پەروەردە و فێررکردن، بە هەمانشێوە لە بواری بازرگانی و بوارەکانی دیکەدا گەورەپیاویان تیادا هەڵکەوتووە وەک سافی ئەحمەد کوردی، محەمەد عەلی کوردی. لە بواری هونەر و شانوشدا ڕانیا کوردی، ئیبراهیم خەلیک کوردی ناویان دیارە.
=KTML_Bold=سەرچاوە:=KTML_End=
الأکردا الأردنیون، و دورهم فی بنا و الإمارە الحدیثة/ د. محەمەد علی الصویرکی الکردی [1]
=KTML_Bold=تێبینی: کوردیپێدیا دەستکاری ڕێنووسی ئەم بابەتەی نەکردووە و بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژەپێکراو نووسراوە بەرپرس نییە لە هەر هەڵەیەکی ڕێنووسی=KTML_End=