ناونیشان: قودس کڕیاری نییە
نووسەر: #هێمن عەبدوڵڵا#
ڕۆژی دەرچوون: #10-02-2020#
لە فڕۆکەخانەی تێل ئەڤیڤ دابەزین. دوای لێکۆڵینەوەیەکی نیو کاژێری، ڕێگەیانداین بێینە نێو ئیسرائیل. لە شوێنی وەرگرتنی جانتاکانمان پیاوێکی ڕیشداری جووی ئەمریکیم ناسی کە بۆ وەبەرهێنان هاتبووە ئیسرائیل. باسی ئەوەم بۆ کرد کە هاتووین بەرنامەیەکی بێلایەن لەسەر چانسەکانی سەرکەوتنی پلانەکەی ترەمپ درووست بکەین. پلانمان هەیە بچینە ئۆرشەلیم (قودس) و دوای ئەوەش دەچینە ڕامەڵڵا بۆ لای فەڵەستینییەکان. پێکەنی و گوتی: زەحمەتە بەرپرسی فەڵەستینیت دەستکەوێ قسەت بۆ بکەن. وتم: بۆ؟ گوتی: ئەوان زۆرتر لە پاریس و عەممان دادەنیشن و ئاگایان لێرە نییە.
قسەکەیم پێ ناخۆش بوو، پێموابوو بۆ سووکایەتی بە فەڵەستینییەکان وادەڵێت. درووست وەکچۆن عەبادی لەدوای شازدەی ئۆکتۆبەر دەیگوت: با کورد لەنێوخۆیان پێکبێن، ئینجا بێنە بەغدا تا بیانبینم. بەڵام ئێستا، کە چەند ڕۆژە لێرەم، زۆربەی سەرکردە فەڵەستینییەکان یان وەڵامی تەلەفۆن نادەنەوە یان لێرە نین یان نایانەوێ هیچ بڵێن لەسەر سیاسەت. کابرای ڕیشدار قسەکەی ڕاست دەرچوو. نیشانەی ئەوەش بوو کە جوو ڕکابەری خۆیان باش دەناسن.
لە باکووری ئیسرائیل سەرکردەیەکی عەرەبی فەڵەستینیم دۆزییەوە کە دەیەوێ قسە بکات. پیاوێکی ڕووناکبیرە و دەڵێ کورددۆستە. ئەندامی پەڕڵەمانی ئیسرائیلە، بەڵام ئەو قسانەی بۆ بەرنامەی گەڕیدە دەیکات، هەمووی ڕەخنەگرتنە لە دەوڵەتی ئیسرائیل و لە پلانەکەی ترەمپ. باسی ئەوە دەکات کە عەرەب زوڵمیان لێدەکرێ. پێیدەڵێم: بەڵام تۆ لە هیچ دەوڵەتێکی عەرەبی ناتوانی بەو شێوەیە هێرش بکەیتە سەر کاربەدەستان و سیستمی سیاسیی وڵات. کەمێک دۆش دادەمێنێ و دەڵێ: ڕاستدەکەی''. ئەمە نهێنیی سەرکەوتنی ئیسرائیلییەکانە. سەرەڕای ئەوەی فەڵەستینییەکان دۆزێکی ڕەوایان هەبووە و هەیە، بەڵام ئەگەر تەقینەوەیان پێ بکرێ و شەڕی چەکداریی سنوورداریشیان پێبکرێ، شەڕی ژیری و سیستمی حوکمڕانیی جوویان پێناکرێ.
جیاوازییەکە لە حوکمڕانیی تەندرووستدایە. لەمڕۆژانەدا لە باکوورەوە تاوەکوو باشووری ئیسرائیل گەڕاوم و قسەم لەگەڵ عەرەب و جووەکان کردووە. لە هەموو شوێنەکان خزمەتگوزاریی سەت لە سەت بۆ هەموو هاووڵاتییان وەکوو یەک دابینکراوە. لە هەندێک گەنجی عەرەبم پرسی: بۆچی ناچنە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی حکومەتی فەڵەستین، خۆ ئێوە ئیسرائیلتان پێ داگیرکەرە؟ پێدەکەنین و دەیانگوت: لەوێ ژیان نییە. ئیش نییە. سەرکردەکان خەڵکیان بەلاوە گرنگ نییە. خۆیان قەت لەوێ نین و هەر لەدەرەوە دەژین. ئێمە شێتین بچینە ئەوێ؟ لە قوتابخانەیەکی تێکەڵاوی عەرەبی و عیبری، مامۆستایەکی عەرەب باسی ئەوەی بۆ دەکردم کە بەرلەوەی لە فەڵەستینەوە بۆ کار بێتە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی ئیحتیلال، هەستێکی زۆر خراپی هەبووە، بەڵام ئێستا حەزناکات لێی دەرچێت.
لەنێو بازاڕی کۆنی ئۆرشەلیم (قودس) شەقامێک هەیە ناوی (#هەکاری#) یە. بەگوتەی عەرەبەکانی نێو ئەو بازاڕە، ئەوێ بەناوی سەرکردەیەکی یاریدەدەری سەڵاحەدینی ئەیووبی کراوە، کە کاتی خۆی لە کوردستانەوە لەگەڵی هاتووەتە قودس. کاتێک زانییان کوردم، قسەی دڵی خۆیان بۆ کردم. دەیانوت دەوڵەتە عەرەبییەکان و ئێران دۆزی فەڵەستینیان بەو دەردە برد. ئەویش بەوەی هانیاندان بۆ پێکنەهاتن و دواییش هەرگیز بەتەواوەتی پشتیووانییان نەکردن. ئەوان دەیانوت داهاتوو بۆ فەڵەستینییەکان سەختتر دەبێ و تووندوتیژی زۆرزۆرتر دەبێت. چونکە وەک ئەوان دەیانگوت: لێرە بەدواوە فەڵەستینییەکان هیچیان نەماوە تا بترسن لەدەستی بدەن. من ڕاستیی ئەو قسەیەی ئەوانم بەشێوەیەکی دیکە بینی. جووەکان پشتیووانیی دەرەکییان هەیە و ئەو پشتیووانییە دەکەنە خانوو و شەقامی نوێ و بەوجۆرە ڕۆژبەڕۆژ لە ئۆرشەلیم بەهێزتر دەبن، بەڵام فەڵەستینییەکان پشتیووانییە دەرەکییەکانیان بریتین لە مووشەک و تەقەمەنی و بەرانبەر هەر مووشەکێک کە دەیتەقێنن دە مووشەکیان پێوە دەنرێتەوە. بەو شێوەیەش ماڵەکانیان کۆنتر و گیرفانیان بەتاڵتر و دڵیان شکاوتر دەبێ.
عەرەبەکان لەو بازاڕە کۆنەدا چەندین جۆر کەرەستە و دیاری دەفرۆشن کە هەموویان بە زمانی عیبری لەسەریان نووسراوە و باسی جوانی و پیرۆزیی ئۆرشەلیم دەکەن. دەزانن ئەوە کڕیاری هەیە. بەڵام هیچ دیاری و کەرەستەیەک نابینی بیفرۆشن و باسی قودس بکات. چونکە، وەک خۆیان بۆیان باسکردم، دەزانن کڕیاری نییە. هەر لەو بازاڕەدا عەرەبەکان یاریی شەترەنج دەفرۆشن (کە پێویستی بە بیرکردنەوە و پلاندانانی زۆرە) ، بەڵام خۆیان لەنێوخۆیاندا کۆنکەن دەکەن (کە پێویستی بە بیرکردنەوە و پلانی زۆر نییە) . [1]