نام: محمد
شهرت: ملا پریشان کرد
سال تولد: 1356
محل تولد: دینور - #کرمانشاه#
سال فوت: 1421
$زندگینامه$
ملا پریشان شاعر و عارف لک زبان، سده چهارده و پانزده میلادی است (مصادف با نیم دوم قرن هشتم هجری) که در دلفان یا دینور زندگی می‌کرده‌است. اشعار وی به لکی و گورانی است و از اولین نمونه‌های مکتوب ادبیات کردی به شمار می‌آید. این اشعار تا حدودی شبیه اشعار شاعران یارسان است. او یکی از مشاهیر لک در حوزه ادب عرفانی محسوب می‌شود. اشعار وی دارای وزن هجایی هستند. سید خلیل عالی‌نژاد و گروه مستور از جمله کسانی هستند که اشعار وی را در موسیقی خود به کار برده‌اند. دیوان او در سال 1916 برای اولین بار در کرمانشاه چاپ شده‌است.
=KTML_Bold=تبار قومی=KTML_End=
پاره‌ای از محققان زادگاه او را دینور دانسته‌اند. برخی دیگر او را از قوم لک ایل قیاسوند و اهل سلسله و دلفان به‌شمار آورده‌اند، ملاپریشان اشعار خود را به زبان زبان گوران سروده است.
ملامنوچهر کولیوند در کتاب خود ملا پریشان را از ایل قیاسوند معرفی کرده‌است و محل تولد و قبر اورا در سیمره آورده‌است.
اسفندیار غضنفری امرایی نویسنده کتاب شرح دیوان ملاپریشان او را از ایل قیاسوند و محل تولد ملا پریشان را به سبب زبان اشعار وی دلفان می‌داند. وی برای سخن خود این سند را می‌آورد؛ که ملا پریشان در شعری بدین مضمون خود را لر یا اهل لرستان معرفی می‌کند. همچنین وی گویش ملا پریشان گویش لکی اهالی سلسله و دلفان می‌داند. در دیوان شعر نورعلی بن علی مردان بیرانوند، نام ملا پریشان با پسوند حسنوند ذکر شده‌است.
ژ الوار کوه حق پیدا میو یا من فی‌الجبال، خزائنهُ
برخی نیز من جمله زیباجویی ملا پریشان را اهل دینور می‌دانند. اسفندیار غضنفری امرایی گردآورنده دیوان ملا پریشان بر طبق این شعر وی را هم دوره شیخ رجب بُرسی می‌داند؛ و می‌گوید با توجه به معاصر بودند وی با شیخ رجب بررسی استنباط می‌شود وی در قرن هفتم یا هشتم می‌زیسته‌است. ملا پریشان یکی از شاعران متعصب نهضت حروفیه است. عقاید حروفیه در اشعارش نمایان است.
وَ اَو گِشت قُرصی، شیخ رجب برسی
ده وحدت حرفی، اَو ده مِه پرسی
پنجاه سال طریق خدمتم گذاشت
غیر ژَ یَک رشته، جربزه نداشت
و ترسَ سِلمی و سِلمَ تِرسِی
یَسَه ماهیت شیخ رجب لوری
=KTML_Bold=عقاید =KTML_End=
اشعار ملاپریشان در دیوان وی، مشهور به پریشان نامه گرد آمده‌اند. اشعار او نشان می‌دهد که او شیعه جعفری بوده و در جای‌جای دیوان خود بر ولایت علی تأکید نموده‌است. وی همچنین اشعاری در سوگ شهیدان کربلا دارد. از اشعار او می‌توان دریافت که او پیرو مذهب حروفیه نیز بوده که در زمان حیات او در لرستان رواج داشته‌است.[13] ملاپریشان ظاهراً با تصوف رایج در زمان خود میانه‌ای نداشت و در برخی اشعار خود صوفیه را به باد نقد گرفته‌است. از این رو برخلاف نظر پاره‌ای از محققان که او را از صوفیان برشمرده‌اند، نمی‌توان او را صوفی به معنای معمول به حساب آورد.
او با مفاهیم عرفانی، کلامی و فلسفی آشنایی داشت. کاربرد اصطلاحاتی چون حدوث و قدم، قدم زمانی و قدم ذاتی، قوس صعود و قوس نزولی، احاطه و محاط و … در اشعار وی نشان از دانش او در این زمینه‌ها دارد. دیوان او نشان می‌دهد که او بر زبان عربی احاطه کامل داشته‌است. به علاوه اشارات او به منطق الطیر عطار و مثنوی مولوی و نیز سرودن قطعه‌ای بر سیاق «ساقی‌نامه» دیوان حافظ حکایت از آشنایی و انس او با این کتاب‌ها دارد.
=KTML_Bold=نمونه شعر=KTML_End=
=KTML_Bold=با رسم‌الخط لری=KTML_End=
ساقی باڤری جام پاٛ مٱستی
سۊدم نسییاٛ، زینم هٱستی
[1]