داستانو حەیاتۍ و قاسمی
بەشۊ: یەرەمۍ
ئی بەشە ئۆجوو هەیەجانوو داستانەکەیا. داواتا وەنە کەروو جە دەسش مەدەیدێ!
سەرەتا سڕ نەمەنۆ، خەتاو من نېیەنە، ئانە کە قۆمیان من نویسەنم!
ئا وېرەگانە بەختە چەنی هیچکامی نەبۍ و نەتاواشا نزیکۆ یەکتری وینا. قاسم بە قسە گولەکا سەعەی دڵش گیریارە و لواوە پەی یانەی. حەیاتەیچ بە ولە وبۊڵە و چەکل و پیکانوو شەمامەی ئەدایش، ئا وېرەگانە زەوق و شادیش چەنە گیریا.
چا وەختەنە سەعە چەنی قاسمی قسێ کەرۍ، شەمامە ئەداو حەیاتێ داڵانەکەنە گۊشش گردو قسەکاوە بێ. ئاماوە سەر مدیۆ حەیاتە پەنجەرەکەنە واقە بېیېنە کوجیەکێرە و لوێنە خیاڵېرە. هۆڵش دا ئی جارە تۆزێو بە ئارامی قسێش چەنی کەرۊ و واتش:
کناچۍ تۊ تاکو کەی ژیرە مەبی؟ خوڎا ئی جارە مامۆت قاسمی پی گەڕەکێنە وینۆ خراب ڕوە مدۆ، خۊ مزانی تەبێعەتش چند خرابا. نامبارک یاخوڎا چ زەمانێو کەوتێنمێ؛ وەختوو وېش من شووم کەرد تاتەیت، تاکو نارداشا ئێگە و سەرو هەسەرەکێوە نەوزنانېشارە، دووریچۆ تاتەت نەدیەبێم. کنا خۊ حەیا و حۆرمەت نەمەنەن!
حەیاتە بە ئەژنیەی قسەکاو ئەدایش هەناسێوش هۆرکېشا. هەڵای لا دەلاقەکەیەنە مەنێبێرە و چەمېش ئۆ دلێ کووجیەکێنە بێنێ. ملش هۆرگېڵناوە ئۆ ئەدایش و میاچەماش گرژ کەردۆ وەنەش. سەرپۊشەکەش کۆتەبێنە ملش، داشۆ سەرەشەرە و خیرەتێوش بە وېش دا و واتش:
- ئەدا من تاکو تاتەم مەنەبۊ، مامۊ سەعەم چکارەن. خاس مزانوو داخێ چیشی ئینێ دڵشەنە. قاسمی گرد چېوش لاوە باس کەردەنا. قاسم حورمەتوو ڕیشی چەرمەیش گېرۆ وبۊنەو ئانەیچە مامۊ منا هیچش پەنە مەواچۆ و جوابش نمەدۊوە.
دەی جا مەنی!یە قسێچش چ زلێنێ، مامۆ سەعەت وەروو حۆرمەت و ئاوەرو تۊ ئا قسا کەرۊ. قاسەلەیچ ئیتر مشیۊ واز بارۆ، ئی کارە مەبۊ!مەبۆ، مەبۆ!
حەیاتڵێ من هەرچی کەرو ئی کوڕە مەچەقۆنە دڵم. کورە ئاد هەڵای زارۆڵەن و بوەو شۊتی دەمشۊ مێ، کەی وەختوو دڵداری و ژەن ئاوردەیشا. ئانەیچە سەر و مەقۆلشا کە وینیش، خۊ هەمیشە ئەجۊ توتا گرتەنۆۆۆۆ، یانەو خوڎای ئاوەدانبۊ یاگێ شابازا کۊر کۊرێ وازا.
ئەرۍ کنا تەنیا جارێو من ئی کوڕمە نەدی ڕېک و پێک جلێش وەرەنە با، من سەرەم ماسان چی مەسەلێ، ئاخر حەیاتڵێ نسارە کەسیتەرش نەبۍ چەنە، هۆرزۆ و چڕ و چەمەکەت شۆرە. ئیسە تاتەت مێوە با پا سەر و وەزعۆ نەوینۆت.
حەیاتە وېش دڵش پەڕ بێ، بە قسەکا ئەدایچش ئاندەیتەر پەیشانە بیە. هۆرسۆ و ئامارە وار پەی دلێ داڵانەکەی و دەسش کەرد گرەوای.
دماو ئانەیە قاسم کوجیەکێ یانەو حەیاتێش ئاستە جیا، گېڵاوە پەی یانەو وېشا. ڕانە وەختێو ویرێ قسەکا سەعەی کەرېوە، دڵش پەڕ بی و نەزانێ چېش کەرۊ و چ ڕېوە بېزۆوە. دلێ ئی خیاڵانە بۍ نزیکوو یانەو وېشا کۆتۆ. کەیۆ بەرەکەش کەردۆ، ئەداش زاناش حاڵش خاس نېیا و چېوێو ڕوەش دێنە. ئاندە گۊشش نەدا پەنە و گەرەکش نەبۍ لا تاتەیشەنە چا بارۆ قسێش چەنی کەرۊ.
ئا شەوە قاسم نانش نەوارد، بە بۍ ئانەیە قسێوە کەرۊ، هۆرسۆ و لوا پەی دلێ هۆدە گولانەکەیشا و وېش دا ملو یاگە و بانەکەیەرە. ئەداش بە پەلە ئاما شۊنیشەرە و پەرساش:
قاسم ڕۊڵە چېش بەیەن؟
چېش چېشا سەعە شەل وازم چەنە نمارۆ ئەدا ڕۆ وېرەگا هەزار قسێ پیسێش پەنە واتەنا!
ڕۊڵە قاسم مەگەر جاری وەڵین چېشم پەنە واتێ، وېت مەدە قەرەو سەعە شەلی، مەلە پاگەنە، ئاد قینیش جە تۊ نېیەنە، هەقەو من جە تۊ مسانۆ. من مەواچوو واز جە حەیاتێ بارە، بەڵام مشیۊ فرە هۊشوو وېتبۊت ڕۊڵە. هۊرزە لوە پەی یانەو فەریدەی، کناچەکێ ئینێ چا جؤسەرۆ بارەشاوە چەنی وېت. با کوچېوچ بێتاقەتیت بەر بشۆ.
یاسێ ئا شەوە فرە بە حاڵێوی پەیشانۆ قاسمش دی. ئاماوە ئی دیم پەی لا هەیاسی شوویش. کەس نەبۍ یانەنە. ئیسە ئیتر فرسەتێوی خاس بۍ تاکو مەسەلێ هیجبی کەردەو حەیاتێ چەنی هەیاسی باس کەرۊ.
هەیاس ڕوێوی بە ئەرکش مڵکەنە ویارابێرە. باڵش نیابێ سەرو دوێ سەرنگایاوە و خەریک بۍ چۆرتێ بەرێنېشۆ.
ئەرۍ یاسەمەن قاسم تێک شیەبێ، چېشا دیسان، بەزمەکەو حەیاتێ نەبۊ!ێشم پەنە واتێ جارێ وەڵین.!
-هەیاس بخوا ئەر ئی وەزعێ پېسە بلۆ وەرۆ، سەعە شەل چی دەگاینە بارما پەنە کەرۊ.
سەعە تووتەی هار نیا، وېشۆ یۆی گېرۆ، کوڕەکەو ئېمەن هانیش مدۆ ئۆ وېش. یاسێ من ئۆ جاریچ پەنەم واتی، ئەر دڵداریبۊ، گرد کەس جوان بېیەن و هەر یۊ بە نۆعێو کەردەنش، بەڵام نەک پی جۊرە کە ئیسە قاسموو ئېمە دەسش دانپۆ.
دەی ئیتر ئادیچ پېسە ئی گردو ئالەمیە هەیاس، خۊ پیاش نەکوشتەن، دزیش نەکەردەن، خۊ وەروو بەرەو کەسیش بە زۊر نەگرتەن!
یاسەمەن خاتوون خۊ من مەواچوو قاسم دزا، یا کوشا، قاسم هەڵای زارۆڵەن، تۆیچ مەبۊ ئاندە هۆسارش وەر دەی تاکو هەرچی ئاما سەرەشەرە کەرۊ. ئی دڵداریە زارۆڵانێ بێجگەم دەردیسەری پەی ئەدا و تاتەی هیچ خەیرێوەشا نەبېیېنە.
ئینەیچشە هەر خەتاو تۆنە یاسێ، نازارت وەی کەرد، ئیسەیچ ئی کوڕە پی عەمرە یاوان تۊ جلەکېش پەی ڕېکێ کەری. ئێندە داد دەمشۊ تاکو ئیسە ئیتر بە قسێچت نمەکەرۊ، ئاخر شەریکێ ئادی!
شەریکێ ئادی چېش هەیاس؟ باوەڕ کەری خەریکەنی موچیاریم کەری و تەشەرێ مدەی، کورە شەریکێ ئادی حەدشا چېشا پا بنیا یاگە پاو قاسمی، کورە هەزار چا هەرزەکارا کەروو قۆربانەو سەعاتێویش. ئانە نېیا گرد، بەتاڵ و وەتاڵا سەحب تاکو وېرەگا، قاوەخانەکانە خەریکێ دۆمینەیەنێ و سەربارێ وېشا و خانەوادەیشانێ، قاسموو تۊ هەڵای موو نەکۆتەن سەرو ڕوېش ئینە دوێ ساڵێن پا عەمرە کەمۆ کە هەنش خیرەتش قەبووڵ مەکەرۊ داواو پەنج قەرانێ جە تۊ کەرۊ. ملۆ هەرمانبەری خەڵکی کەرۊ تاکو دەسش دلێ کیسەو وېشەنەبۊ.
ئینە دوێ پاییزێن شەنیەری مڵکا خەڵکی کەرۊ. ئەجۊت من هەرپاسە ئاسانا پەیم، بخوڎا حەز نمەکەروو پاییز بۍ و وەزی بېیاوا پەنە. چا وەختانە ئینا سەرو لەقە وەزەکاوە، دڵم ئارامش نېیا و هەر دەیێقێو بە سەعاتێو وەنەم ویەرۆ. ئاخر قاسم کەی ئیسە وەختوو ئانەیشەنە تەنەکە هەڕە گېرۆ کۊڵێ و بەرۊش سەرو دیواری و وەردەسی ئۊسای کەرۊ!
گرد خەتاو تۊ بیە هەیاس، ئاوەختە کەڵاسوو ششیش تەمامنا، واتیم پەنە با کیانمێش یانەو لالۊیش و بتاوۆ دەرسەکەیش چاگە بوانۆ، ناستت بلۆ، دەی ئیسەیچ ئا کۆڕەشە چەنە بەر ئامان کە وینیش، چېشش جە کوڕو خەڵکی کەمتەرا، ئەر زیاد نەبۊ، کوچەو شێویایشە هەن، هینوو ئانەیەنە جارێو زارۆڵەن، دمایی خاسبۊ. کێ کوڕی پا ون شیرینیشە هەن، وەڵڵا بە چای تاڵۆ مووریۊ!
ڕەزا بەهمەنی.[1]