داستانو حەیاتۍ و قاسمی
بەشۊ: پەنجەمۍ

لالۊ نالە فریاو قاسمی گنۊ.
ماوێوش پۆ شی، قاسم ڕۊ بە ڕۊ خەریک بۍ نائۆمێد گنێ. چن حەفتێ بۍ کەمتەر تێکەڵوو ڕەفێقەکاش بێ. ۋېرەگانێو لا مزگیەنە تاق و تەنیا پاڵش دابێ سوورەچنارەکەو وەروو بەرەو مزگیۆ. سەر و وەزعش خاس نەۋاچۍ و تێک شیەبێ. لالۊ نالە تازە نماو مەغریبیش کەردێبێ و مزگیەنە ئاما بەر. چەمش جە قاسمیۆ بۍ مات و مەلوول پالوو سوورەچنارەکەیەنە مدرابێرە. لوا وەروو دەمیش و دەسشا کەرد قسە کەردەی.
قاسم پاییزی وېیەردە، وەختوو وەز تەکنای دۆروو حەفتێوی شەنیەری مڵکەکەو لالۊ ناڵەیش کەردەبۍ و چن ڕوێو پێوەرە بیێبێنێ.
چا چن ڕوەنە لالۊ نالە فرە جارێ سەرە نیێ سەرش و جە بارەو حەیاتێوە قسێش چەنی کەرۍ. ئاندە قاسم لوابێنە دڵش، کە چەنی زارۆڵەکاو وېش فەرقش نەوزێ. قاسم وێچش ئاڼە ۋن شیرین و وەش ئێخلاق بێ، کە فرەو خەڵکی وەش سیێ. دیا سەر و ڕواڵەتشەرە و زاناش شادی و زۆقوو جارانېش نیا. دەسېوش ئارد سەرەشەرە و واتش:
ئەرۍ قاسم گېیان ئانە چی تێک شیەنی؟ بخوڎا زەنڎیم پەی ئانەیە ملۆ دیسان بەزمەکەو حەیاتڵێ سەرە وەنە شێونابی، کورە ڕۊڵە جوانەنی ئاندە خەفەتوو دنیای مەوەرە!ئینە چېش بی هەر مسەفا ڕازی نەبی، بخوڎا چند جارێ واتەنم پا مچەلەیە کورە ئینە کاروو خێریا و مەوزدێشەو دما، کوڕ و کناچەکە یەکترشا گەرەکا و قاسمیچ کوڕېوی عالا و ئیتر بەهانێ چېشی گېردێ.
قاسم بە دڵێوی پەڕ و دەنگی گیریاوە جوابش داوە و واتش:
لالۊ نالە گېیان!من داخەو ئەدا و تاتەو حەیاتێم نېیەنە، کناچۍ ئادیشانە و وېشا قەرار مدا چېش کەرا و چېش نەکەرا. مامۊ سەعەشا واز نمارۆو، سوارو سەرەیم بېیەن و مەوەزۊرە. ماوێو چېوەڵ کوجیەکېشانە ڕەد بێنێ دوورۆ وەختێو دیاش، یەک ئالەمە قسی پیسێش پەنە واتەنا. بخوڎا لالۊ نالە من هەم وەروو ڕیشی چەرمەیش و هەمیچ وەروو ئحتراموو ئانەیە مامۊ حەیاتێن، جوابم نەداوە و هیچم نەوات، هەرپاسە سەرم وسەرە و لاشەنە ڕەد بېیا.
لالۊ نالە هەمیشە زمسان و هامن ئەجۍ پاکەتەنە بەرت ئاردەن. ئا ۋېرەگانە کەوا و پانتۊڵۍوی ساف و ئوتوو کریا، چەنی گجیێوی چەرمەی وەرشەنە بۍ و مشکیېوی هەمەدانی وەش ڕەنگ سەرەشۆ بێ. دەم و چەمش شادی و زۆقش چەنە وارێ. وەختێو قسەکێ قاسمیش ئەژنەویێ، زەردە خوێوش کەرد و واتش:
سەعەلەی ماچی، ئۆۆۆۆ سەعە شەل تۊ کەردەبۆ و من نەکەردەبۆ تاکو بېیاو لات، یانی ئیسە سەعە پاسشە پەنە ئامان مەی وەرو ڕاو تۊ و دەس وزۆنە کارو تۆ، دەی ئاد چکارەن، دەی خۊ کناچەکێ ئەدا و تاتەش نەمەردێنێ تاکو ئاڎ وېش کەرۊ ساحێبش. کورە ڕۊڵە ئانە سڕش ئینا چیروو دەسو منەنە، هەر ئیسەبۊ با بەرووت پەی لایش، وېم مزانوو چېشش پەنە واچوو. ئانە داخێ قەدێمیێش ئینێ دڵنە. دە جارێ کیاسش هیجبی ئەدایت شووش پەنە نەکەرد. ئەدات زانێ هیچش بارەنە نېیا و دەردەو ژیوای مەوەرۆ.
لالۊ نالە و قاسم بە دەمو قساوە یاوێ وەروو بەرەو یانەو سەعە شەلی. لالۊ نالە زانێ ئەر سەعە دوورۆ ئادی وینۆ، بەرەش پەی نمەکەرۊوە. بە قاسمیش وات:
تۊ وەڵێنە لوە با تۊ وینۆ، دمایی منیچ مەو
قاسم لواوە چیرو گڵۆپوو دلێ کوجیەکێ، هەر ئا یاگێ کە وەڵتەر بیەبێ. دوێ دەیێقێش نەبەرد، سەعە دودەریەکەشانە سەرش بەر ئارد.
ئەرۍ ئانە قاسەلە مەگەر نەواتم جارێوتەر نەوینووتۆ پێگەنە؟
چا وەختەنە لالۊ نالە، پاڵو پەڕچینو وەرو یانەکەیشانە وېش بەر وست.
ئەرۍ سەعە ئینە جە کەیۆ بېیەنی نگابانو ئی کوجیێ و کەس مەیارۆ پێگەنە ڕەڎبۊ؟
نالە ئینە تۆنی چېگە چېش کەری؟
ئەرۍ وېمەنا سەعە.
- بدڎیە میرزا حەمە سەعید، خاس خاس گۊش گېرە چېشت پەنە ماچوو!جارێوتەر وېت وزیەنە دلێ کاروو ئی کوڕیە، خرابت پەنە کەروو. حەیاتڵێ وېش هەم تاتەش مەنەن و هەم ئەداش. ئیتر تۊ چکارەنی تیر و نیشانېش پەی کیشی، خاس مزانوو داخەو چېشی ئینا دڵتەنە. تۊ پا ڕیشی چەرمۆ تەریق مەبیۆ هەڕەشێ کەری ئا کوڕیە هەڵای دەمش بوەو شۊتی مدۆ، خۊ ئاد پیایانە لوان وەرۆ پەی ئا کناچۍ، هیچ فڕ و فېڵېویچش نیا. وېت ویرت شیەنۆ، خۊ گرد چېوت ویرا و خاس مزانی کە من چېش ماچو، ئیتر ئەر گەرەکتا زارۆڵێ بە فیکێ نەگنا شۊنیت، جارێوتەر وېت مەوزنە دلێ هەرمانەو ئی کوڕیە. ئانا من واتی پەنە، دمایی گلەیێم نەکەری!
سەعە بە ئەژنیەی قسەکا لالۊ نالەی پەشتەو دەلاقەکەیەنە سڕ بی. تەنیا ئانەشە پەنە کریا، سەرە بەرۊوە دلێ و دەلاقەکەی بینۆ.
قاسم بە دیەی ئا مەنزەرەیە، هەناسێوی ڕەحەتش هۆرکېشا و نامیارە دەسو لالۊ نالەیش ماچ کەرد و گېڵاوە پەی یانەی.
وەختێو یاواوە یانە، ئەداش زانێ چېوێو ڕوەش دەینە. قاسموو ئۍ شەوی قاسموو جارا نېیا و گردو لاشەیش خوای خوۊ و وەشیش چەنە وارۆ. بە دەمو خوەیۆ، واتش:
- ڕۊڵە قاسە گېیان چېش بېیەن فرە دڵم وەشا پاسە وینووت، لا حەیاتێوە خەبەرېوی وەشت ئەژنەوین؟
- ئەرۍ ئەڎا گېیان، ئارۊ ۋېرەگا لالۊ نالەم چەم پەنە کۆت، فرە دڵش وەش کەردا، پێوەرە لوایمێ پەی وەروو بەرە یانەو سەعە شەلی. موچیاریێو خاسوو سەعەیچش کەردە. وەختێو منش چەنی لالۊ نالەی دی، زاتش نەبۍ دودەریەکەشانە سەرە بەر بارۆ، هههه ئیتر بروا نمەکەروو جارێوتەر زاتش بۊ ڕام وەنە گېرۆ.
-فرە وەشما پاسە وینووت قاسە گېیان، خوڎا ئاگادارەتبۊ، قەزات گنۆ چەمەکا ئەدایت، هۊشوو وېتبۊت. قەرارا من و تاتەیچت چی ڕوانە بلمێ پەی لا لالۊ نالەی و بەشکەم ئاد وېش وزۆنە دلێ ئی کاریە و خوڎا ڕېکش وزۆ.
قاسم بە ئەژنیەی قسەکاو ئەدایش ئاندەیتەر دڵش پەڕ بی جە زۆق و شادی، ئا شەوە تاکو دێرێو دلێ خیاڵانە بۍ و وەرمش نەکۆت پۊرە. جە لایوۆ یۊ جە ئاواتەکاش ئانە بۍ ڕوێو بۍ وەرۆ و حەیاتێ بارۆ وبۊ بە شەریکەو ژیوایش. جە لایێوتەریچۆ، دڵەورکێ ئانەیشە بۍ وەختێو حەیاتە بە مەسەلەکېش بزانۆ چېش قۆمیۆ. هیچ حەز نەکەرۍ چا بارۆ ویرێ کەرۊوە.
ئا شەوە ڕۊ بیۆ و ڕۊی دماینش قەرارش دا بە هەر جۊرێو بېیەن بلۆ و سەرێو کووجیەکێ یانەو حەیاتێ دۆ. فرە پەلەش بۍ تاکو قسەکێ لالۊ نالەی و قەراروو هیجبی کەردەکەیش پەی باس کەرۊ.
ڕەزا بەهمەنی.[1]