مێژووی سەرهەڵدانی ڕۆژنامەگەری لە #کەرکووک#؛ بەشی دووەم
شوان خورشید

وەک لە بەشی یەکەمی ئەم بابەتەدا، ئاماژەمان بە کەرکووکدا وەک ناوچەیەکی گرنگی سەردەمەکە و جموجوڵە سیاسی و کۆمەڵایەتی و سەربازیەکانی کە کەرکووکی پێدا تێپەڕیوە، هۆکارێکیش بووە. تا لە ڕەوتی پێشکەوتنەکان و هەنگاونانی جیهانی سەردەم دوا نەکەوێت و شانبەشانی پێشکەوتنەکان و جموجوڵە سیاسی و ڕۆشنبیری و کۆمەڵایەتییەکان هەنگاو بنێت، بۆیە لەم بەشەشدا هەوڵ ئەدەین چەندین ڕۆژنامە و گۆڤار و و بڵاوکراوە، کە لە کەرکووک و ناوچەی کەرکووک لەسەر دەستی کەرکووکییەکان دەرچوونە لە ڕابردوودا ئاشنای خوێنەرانی ئازیز بکەین، تا هەست بەوە بکەن کە چۆن شاری کەرکووک بە ئێستا گەیشتووە، ئاشنای ڕابردووی کەرکووک بن لە ڕووی ڕۆژنامەگەری و بڵاوکراوە و چاپ و چاپخانە و خوێندەواریدا.

٭بڵاوکراوەی هەللولیا
بڵاوکراوەیەکی دەستنووسی بووە. بە کوردی و عەرەبی لەنێوان ساڵی 1966 و1967 دا بڵاوکراوەتەوە، لە گوندێکی نزیک #کەلار# بەناوی (دێبنە) ناوی بڵاوکراوەکە بەمانای بەخێرهاتن دێت کە لە ڕۆمانێکی یابانییەوە ناوەکەی وەرگیراوە، تا وەستانی هەشت ژمارەی لێ دەرچووە بە قەبارەی مامناوەندی، هەللولیا لەنێوان 4 تا 8 لاپەڕە بووە. چەندین نووسەریش بەشداریان لە نووسینی بابەت و هەواڵی ناوچەکە و بارودۆخی کشتوکاڵ و گوزارشت لەکوردایەتی دا کردووە، جگە لە گرنگی دان بەکاریکاتێری وەک ئەمجەد شاکەلی و شێخ محەمەد ئەحمەد شاکەلی.

٭ (انباء الریاضە والشباب)
ڕۆژنامەیەکی وەرزشی هەفتانە بووە. بە زمانی عەرەبی دەرچووە، تەنیا ژمارە یەکی بە چوار لاپەڕە لە 20-11-1967 دەرچووە، خاوەن ئیمتیازی ئەحمەد محەمەد کەرکووکلی و دەستەی نووسەرانی نەبیل نازم تەبەقچلی بووە. لەبەر باری دارایی تەنیا یەک ژمارەی گەیشتۆتە بەر دیدی خوێنەران.

٭بڵاوکراوەی بەرزنجە
لەنێوان ساڵی 1967_1968 بەشێوەی دەستنووس 15 ژمارەی لێ دەرکراوە لەلایەن #لەتیف هەڵمەت#ەوە، بریتی بووە لە بڵاوکراوەیەکی ڕووناکبیری بە زمانی کوردی، هەر یەکە لە ئەمجەد محەمەد عەبدولقادر (ئەحمەد شاکەلی) بەناوی ئەنوەر شاکەلی بەرهەمەکانی تێدا بڵاوکردووەتەوە، لەگەڵ لەتیف هەڵمەت و فەرهاد شاکەلی.

٭ گۆڤاری مەشخەڵ
لقی سێی #پارتی دیموکراتی کوردستان# بڵاویکردووەتەوە، وەک گۆڤارێکی سیاسی ژمارە یەکی لە تشرینی دووەمی ساڵی 1967 گەیشتۆتە پەرتووکخانەکان، ئەم گۆڤارە بە کوردی و عەرەبی و تورکمانی لەلایەن لقی سێی کەرکووکی پارتی دیموکراتی کوردستانەوە بڵاوکراوەتەوە بەچاپی ڕۆنیۆ.

٭ (کرکوک الیوم)
لەلایەن (لجنە التوعیە) شارەوانی کەرکووکەوە بە زمانی عەرەبی بڵاوکراوەتەوە، بڵاوکراوەیەکی ناوخۆیی بووە. ژمارە یەکی لە 1968 دەرچووە تا 1972 پێنج ژمارەی لێ دەرچووە لە چاپخانەی شارەوانی چاپکراوە،

٭ بڵاوکراوەی باوەشاسوار
لە شاری #کفری# تەنیا ژمارەیەکی لێ دەرچووە، لەلایەن لەتیف هەڵمەت و فەرهاد شاکەلی و کەنعان محەمەدەوە، وەک بڵاوکراوەیەکی ئەدەبی ڕووناکبیری.

٭ (الکواکب)
لە دواناوەندی کفری، بە زمانی عەرەبی لە ساڵی 1969 لەلایەن حەمە ساڵح تۆفیق بە بابەتی هەمەجۆرەوە بڵاوکراوەتەوە و تەنیا دوو ژمارەی لێ دەرچووە.

٭ (العامل)
زمانحاڵی یەکێتیی سەندیکای کرێکارانی کەرکووک بووە. گۆڤارێکی کرێکاری ڕۆشنبیری، پانزە ڕۆژ جارێک بە عەرەبی دەرچووە، ژمارە یەکی لە 18-12-1969 بڵاوکراوەتەوە، سەرنووسەرەکەی ئیبراهیم حسێن کەنانی و بەڕێوەبەری نووسینی (عبدالامیر خضر خالد) و سکرتێری نووسینی محەمەد حسێن داغستانی بووە.

٭ (الازهار)
بڵاوکراوەیەکی ڕۆشنبیری گشتی بووە. خاوەنی ئیمتیازی ناوەندی کچانی (الازهار) بووە. ژمارە یەکی لە 1969 دەرچووە، مامۆستایان سەحاب محەمەد و فەوزیە عەبدوڵڵا وهندی و شەهناز عەبد محەمەد بارودی ڕۆڵیان لە دەرچوونی هەبووە.

٭ گیڤار
گیڤار بڵاوکراوەیەکی سەر دیواری بووە. لەلایەن فەرهاد شاکەلی لە ساڵی 1970 بڵاوکراوەتەوە.

٭ جیکۆ
تایبەت بووە بە نووسینی ئەدەبی و وتار، فەرهاد شاکەلی لە دواناوەندی کفری وەک پەخشنامەیەکی سەردیوار ئەرکی بڵاوکردنەوەی گرتۆتە ئەستۆ، یەک ژمارەی لێ بڵاوکراوەتەوە.

٭ شەپۆلەکان
وەک بڵاوکراوەیەکی دەستنووس تەنیا دوو ژمارەی لێ دەرچووە، (بە دەست خەتی) سیروان حاجی ئەمین نووسراوەتەوە، نووسەرانی وەک فەرهاد شاکەلی و غازی فەیسەڵ و محەمەد داماو بابەتی ڕووناکبیریان تێی دا بڵاوکردووەتەوە.

٭ (المربي)
وەک بڵاوکراوەیەکی ناوبەناوی ئەدەبی ڕۆشنبیری، یەکێتیی مامۆستایانی کەرکووک، بە عەرەبی و تورکمانی دەریانکردووە، هەشت ژمارەی لێ دەرچووە بە چاپی ڕۆنیۆ، ژمارە یەکی لە 27-12-1972 چاپ کراوە.

٭ (المربي)
پەیمانگای (دار المعلمین) بە زمانی عەرەبی وەک بڵاوکراوەیەکی ناوبەناو دەریان دەچواند، ژمارە یەکی لە 1969دەرچووە و پاشان وەستاوە، هەریەکە لە پسپۆڕانی زمانی عەرەبی (بورهان حسامەدین، حسامەدین کۆپرلو، نەجدەت قاسم ساڵەیی عەبدولموتەلیبل سەعیدی) سەرپەرشتی دەرچوون و چاپکردنیان دەکرد.

٭ناوەندی کچانی کەرکووک
گۆڤارێکی قوتابخانەیی بووە، بەسەرپەرشتی بەڕێوەبەری قوتابخانەی ناوەندی کەرکووکی کچان، مامۆستا سەحاب تۆفیق و فایزە موراد لە ساڵی 1969 یەکەم ژمارەی بە حەڤدە لاپەڕە بە قەبارەی گۆڤار دەرچووە.

٭ (المعرفه)
گۆڤارێک بووە لەلایەن ئامادەیی کەرکووکی کوڕان لە ساڵی 1970 بە ئینگلیزی لەچاپخانەی شیمال بەهەژدە لاپەڕە دەرکراوە لە شاری کەرکووک.

٭ (منع وقوع الحوادث)
بڵاوکراوەیەک بووە لەلایەن کۆمپانیای نەوتی ئێراق لە 1970 دەرکراوە، بەشێوەی گۆڤار بە قەبارەی بچووک، تا وەستانی تەنیا سێ ژمارەی لێ چاپکراوە.

٭ گۆڤاری (النمر)
گۆڤارێکی ڕۆشنبیری سەربازی بووە. (قیادە الفرقە 2) دەریکردووە، دەستەی نووسەرانی هەریەکە لە (العقید الرکن طارق نجم الدین، المقدم نامق البریقدار، الرائد الرکن عبدالجواد ذنون) بوونە، ژمارەیەکی لە 06-01-1971 دەرچووە.

٭ (الصداقه)
گۆڤارێکی منداڵان بووە. ژمارە یەکی لە کانونی دووەمی 1972 دەرچووە، لە ناوەندی مەرکەزی کوڕان لەلایەن هەردوو قوتابی وەلید عەبدوڕەحمان و سلێمان عومەر ەوە، مانگانە دەریان چواندوە.

٭ ڕۆژنامەی (العبور)
سەندیکای مۆسیقای ئێراقی، لقی کەرکووک ناوبەناو بە زمانی عەرەبی تەنیا سێ ژمارەیان لێ دەرچوواندوە، فازڵ محەمەد حسێن حەلاق و بەهجەت مەردان غەمگین ڕۆڵیان لە دەرچوونی ڕۆژنامەکە هەبووە. ژمارە یەکی لە مایسی 1965 گەیشتۆتە چاپ و بڵاوبووکراوەتەوە.

٭ گزنگ
گۆڤارێکی هەمەڕەنگی نووسەرانی کەرکووکە، لە ژمارە دووەوە یەکێتی نووسەرانی کورد لقی کەرکووک بەپێی دەرفەت دەریان دەکرد، لە چاپخانەی شیمال و چاپخانەکانی #یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان# چاپکراون، خاوەنی ئیمتیازی ڕەزا شوان بووە. تا وەستانی ڕۆژنامەکە سێ پاشکۆی بڵاوکردووەتەوە.

٭ گۆڤاری ئاڵای سوور
ئۆرگانی کۆمەڵەی مارکسی لینینی کوردستان بووە. لەلایەن شەهید شەهاب شێخ نووریەوە سەرپەرشتی کراوە، ژمارە یەکی کۆتایی 1972 و ژمارە سێی لە 1973 لە کەرکووک دەرچووە، بە زمانی کوردی و بە ڕۆنێۆ چاپکراوە.

٭ بابەگوڕگوڕ
لقی کەرکووکی یەکێتیی قوتابییانی کوردستان دەریان دەچواند بە زمانی کوردی، دوو ژمارەی لە ساڵی 1973 دەرچووە، دوای هەڵگیرسانەوەی شەڕی نێوان ڕژێم و شۆڕشی کورد لە ساڵی 1974 و جێگیربوونی لقی یەکێتی قوتابییان لە تەوێڵەی هەورامان، زۆر هەوڵ درا بەردەوام بن لە دەرکردنی گۆڤارەکە و ژمارە سێی دەربکەن، بەڵام نەتوانرا بەردەوامبن.

٭ باوە گوڕگوڕ
گۆڤارێکی سەر بە لقی کەرکووکی کۆمەڵەی خوێندکارانی کوردستان بوو، لە کانونی یەکەمی ساڵی 1983 ژمارە یەکی لێ دەرچووە بە پێوانەی نیوفلۆسکاب، لەچاپخانەی ئیبراهیم عەزۆ لە سەرگەڵوو بە زمانی کوردی چاپکراوە و ژمارەی لاپەڕەکانی بیست لاپەڕە بووە.

٭ سەنگەر
گۆڤاری ڕاگەیاندنی مەڵبەندی دووی ڕێکخستنی کەرکووکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بووە لە سەرگەڵوو تەنیا ژمارەیەکی لێ چاپکراوە، بە زمانی کوردی و بە قەبارەی چل لاپەڕە.

٭ گۆڤاری باوە گوڕگوڕ
گۆڤارێکی سیاسی ڕۆشنبیری لقی سێی پارتی دیموکراتی کوردستان بووە ناوبەناو بە کوردی بڵاو دەکرایەوە، تەنیا پانزە ژمارەی هاتۆتە چاپکردن، ژمارە یەکی لە مانگی هەشتی 1948 لە ساڵیادی دامەزراندنی پارتی بە چاپ گەیشتووە.

٭ پاشکۆی شانۆ
پاشکۆی گۆڤاری گزنگ بووە، لە شاخ لە ساڵی 1984 دەرچووە، تایبەت کراوە بە شانۆی کوردی.

٭ نێرگز
گۆڤارێکی ساڵانەی ڕۆشنبیری ئەدەبی بووە، لە تەمەنی دا دوو ژمارەی لێ دەرچووە، بە زمانی کوردی لە چاپخانەی (الحوادث) لە بەغدا چاپکراوە بە 76 لاپەڕە، یەکەم ژمارەی لە ساڵی 1984 و ژمارە دووی لە 1985 چاپکراوە.

٭ (میهرجان کرکوک)
ڕۆژنامەیەکی ڕۆژانەی هەواڵی بووە، لەلایەن دەستەی ڕاگەیاندنی پارێزگای کەرکووک دەرچووە بە زمانی عەرەبی لە ساڵی 1985 تەنیا چوار ژمارەی لێ چاپکراوە، سەرنووسەری موحسین دوازە عەلی بووە. لە چاپخانەی شارەوانی کەرکووک جاپکراوە.

٭ پەیامی برایەتی
گۆڤارێکی وەرزی بووە. بە زمانی کوردی و عەرەبی، لقی کەرکووکی حیزبی سۆشیالیستی کوردستان لە 1986 تا ساڵی 1988 بەردەوام بووە و 75 ژمارەی لێ دەرچووە.

٭ گۆڤاری ڕابەر
گۆڤارێکی دەستنووسی ڕووناکبیری ئەدەبی بووە. تا وەستانی حەڤدە ژمارەی لێ دەرچووە، کۆمەڵێک ئەدیب و ڕۆشنبیری شاری کەرکووک لە ساڵی 1983 بە قەبارەی 30-40 لاپەڕە دەریان کردووە، هەریەکە لە نووسەران نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد، حەسەنی شێخ عەلی، ئومێد محەمەد بەشداریان لە دەرکردنی دا کردووە.

٭ بەیان
گۆڤارێکی سیاسی ڕۆشنبیری بووە، ئۆرگانی لقی کەرکووکی یەکێتیی قوتابییان و لاوانی دیموکراتی کوردستان دەری دەکرد، ژمارە یەکی لەبەهاری 1987 دەرچووە.[1]