پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
لانە ڕزگار کەمال
07-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بازیان یونس محێدین
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
تەنز لەڕۆژنامەنووسیی باشووری کوردستاندا ( 1920-1950)
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
شیعری بۆنە لە ئەدەبی کوردیدا (کرمانجی ناوەڕاست ) (1914-1945ز)
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
سەنگ و بەهای بیر لە یەکگرتنی ناولێنراو بە ناولێنەرەوە لەزمانی کوردیدا
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
یاخیبوون لەشیعری کوردیدا (1970-1991) کرمانجی ناوەڕاست
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ڕووناکیە زۆر ڕووناکەکە
06-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەکان
مەلا زیاد
06-10-2024
سەریاس ئەحمەد
وێنە و پێناس
دوو خوێندکاری شاری سلێمانی لە ڕۆمانیا ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم
06-10-2024
کشمیر کەریم
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی کورد لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا ساڵی 1973
06-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  537,934
وێنە
  110,222
پەرتووک PDF
  20,288
فایلی پەیوەندیدار
  104,178
ڤیدیۆ
  1,560
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,507
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,069
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,047
عربي - Arabic 
30,893
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,382
فارسی - Farsi 
9,947
English - English 
7,582
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,723
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
127,582
ژیاننامە 
25,784
پەرتووکخانە 
25,697
کورتەباس 
18,365
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,819
پەند و ئیدیۆم 
13,645
شوێنەکان 
12,000
شەهیدان 
11,893
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,387
بەڵگەنامەکان 
8,348
وێنە و پێناس 
7,363
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,387
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
ڤیدیۆ 
1,456
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
822
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
274
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
27
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
31,417
MP4 
2,558
IMG 
201,761
∑   تێکڕا 
236,059
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
ژیلا حسێنی
ژیاننامە
سەرکەوت ڕەشید
ژیاننامە
عەزیز ئۆمەر وەسمان
پەرتووکخانە
ڕۆستەم و زۆراب؛ بە ڕێنووسی ...
کورتەباس
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی...
مێژووی نەورۆز و چیرۆکی گۆرانییەکانی
بە ڕێنووسێکی پوخت لە ماشێنی گەڕانەکەماندا بگەڕێ، بەدڵنیاییەوە ئەنجامێکی باش بەدەست دەهێنیت!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

مێژووی نەورۆز و چیرۆکی گۆرانییەکانی

مێژووی نەورۆز و چیرۆکی گۆرانییەکانی
مێژووی نەورۆز و چیرۆکی گۆرانییەکانی
#سیروان عەباس#

د. مەولوود ئیبراهیم، مامۆستای زانکۆ لەبارەی مێژووی نەورۆزەوە قسەی بۆ ڕووداو کرد و وتی، نەورۆز لە داستانی سۆمەری (دەمووز و عەشتار)دا هەیە. بەپێی ئەو داستانە کۆنە سۆمەرییە، دەمووز شەش مانگ دەچووە ژێر زەوی و لە یەکەم ڕۆژی ساڵی نوێی سۆمەری، کە هەمان ڕێککەوتی ساڵی نوێی کوردییە زیندوو دەبووەوە. بەو بۆنەیەوە ئاهەنگێکی زۆر گەورە دەگێڕدرا و ئاگرێکی زۆر گەورەی تێدا دەکرایەوە، بەڵام سۆمەرناسەکان، ئەم داستانە دەگەڕێننەوە بۆ سەردەمی سەرهەڵدانی کشتوکاڵ، کە 10 هەزار ساڵ پێش زایینە، لەو کاتە کە داستانی دەمووزی نووسراوەتەوە، بەڵام داستانەکە کۆنترە، سۆمەر لە سەرەتای هەزارەی چوارەم دەستپێدەکات کە ژمارەیەک کەس لە کوردستانەوە دەچنە ناوەڕاستی ئێراق و شارستانییەتێک دادەمەزرێنن.
ئەو مامۆستایەی زانکۆ ئاماژەی بەوەش کرد، لە کوردستانی گەورە (هەر چوار پارچە) شوێنەواری سۆمەرییەکان دۆزراوەتەوە، کەواتە سۆمەرییەکان بەشێک بوون لە کورد. کورد لەو سەردەمەدا پشتی بە کشتوکاڵی وەرزی بەستووە، بەڵام ئەو بەشەی کە چوونەتە ناوەڕاستی ئێراق، بۆ کشتوکاڵ پشتیان بە ئاوی سەر زەوی بەستووە و لەوێ شارستانییەتێکی نوێیان دامەزراندووە، بەڵام کورد لەو مێژووە کۆنترە، ئەگەر ئەشکەوتی شانەدەر بە نموونە بهێنینەوە، لە لێکۆڵینەوەکاندا دەرکەوتووە کە 20 هەزار ساڵ پێش زایین مرۆڤ لەوێ ژیاوە، لە لێکۆڵینەوەکانی سۆڵکی 1951-1961دا کە نزیکەی هەشت پارچە ئێسکی دۆزییەوە، مێژووەکەی دەگەڕێنێتەوە بۆ 75 هەزار ساڵ پێش زایین.
دوای ئەوەی مرۆڤەکان بۆ ماوەیەکی دوورودرێژ لە ئەشکەوت دەمێننەوە و بە خواردنی ڕۆژانە دەژین، دواتر قۆناخی کشتوکاڵی ئەشکەوت سەرهەڵدەدات، د. مەولوود لەوبارەوە دەڵێت: ئەم قۆناخە بۆ یەکەمجار لە شانەدەر سەریهەڵداوە کە مێژووەکەی بۆ 15-12 هەزار ساڵ پێش زایین دەگەڕێتەوە. سەرهەڵدانی داستانی دەمووز هاوکاتە لەگەڵ سەرهەڵدانی کشتوکاڵ. هەموو داستان و ئەفسانەیەک ڕیشەیەکی مێژوویی قووڵی هەیە، لێکۆڵەر بەدوای جوگرافیاکەیاندا دەگەڕێت.

$نەورۆز دەگەڕێتەوە بۆ شاری دێرینکۆ کە تەمەنی 12 هەزار ساڵ پێش زایینە$
ئەو مێژووناسە کوردە شارێکی دێرینی مێژوویی کوردستان دەکاتە بەڵگەیەکی بەهێزی مێژوویی و دەڵێت: دێرینکۆ، شارێکی ژێر زەمینییە کە هەشت چینی لەسەر یەکە و دەکەوێتە باکووری کوردستان، ئەم شارە ئەوەندە گەورەیە کە 30-50 هەزار کەسی تێدا ژیاوە و ئەسپ و مەڕ و ماڵات و هەموو پێداویستییەکانی ژیانیشیان هەبووە. دیزاینی شارەکە ئەوەندە سەیرە، کە بەشێک لە مێژووناسەکان بە شاری جنۆکەکانی ناودەبەن. ئەم شارە لە هەرەمەکانی میسریش گرنگترە، چونکە مێژووی هەرەمەکان دەگەڕێتەوە بۆ 3500-4000 ساڵ پێش ئێستا، بەڵام شاری دێرینکۆ مێژووەکەی بۆ 12000 ساڵ پێش ئێستا دەگەڕێتەوە.=KTML_Quote_Begin==KTML_Style=width:55%;float:right;=KTML_Quote_Icon=❞=KTML_Quote_Content=نەورۆز بە جەژنێکی نەتەوەیی کورد دادەنرێت، هەرچەندە ئێستا لە جیهاندا چەندین نەتەوە ئەو یادە دەکەنەوە، بەڵام مامۆستایەکی زانکۆ بە چەند بەڵگەیەکی مێژوویی و کولتووری دەیسەلمێنێت کە نەورۆز لەنێو کورد سەریهەڵداوە و نزیکەی 12هەزار ساڵ دەبێت نەورۆز هەیە. مامۆستایەکی دیکەی زانکۆش ئاماژە بەوە دەکات، تاوەکوو ئێستا زیاتر لە 260 شاعیری دیاری کورد هۆنراوەیان بۆ نەورۆز نووسیوە.=KTML_Quote_End=

$هەرکەس چووبێتە دێرینکۆ خۆی ڕووتکردووەتەوە$
د. مەلوود ئیبراهیم لەبارەی کولتووری شاری دێرینکۆوە زیاتر دەڵێت و وتی، لە لێکۆڵینەوەکاندا بۆم دەرکەوتووە، دەمووزی کە چووەتە ژێر زەوی، لەم شاری دێرینکۆیە بووە، چونکە لە داستانەکەدا هاتووە کە دەمووز بە حەوت دەرگەدا چووەتە ژێر زەوی و لە قۆناغی کۆتاییدا ڕووتبووەتەوە. نەریتێکیش لە دێرینکۆ هەبووە، هەرکەس کە دەچووە شارەکە، لە دەرگەی یەکەمەوە تاوەکوو دەرگەی حەوتەم، دەبوو بە قۆناخ جلوبەرگی دابکەنێت تاوەکوو لە چینی کۆتایی شارەکەدا بەتەواوی ڕووت دەبووەوە. ئەمانە بەڵگەی ئەوەن کە نەورۆز لە میزۆپۆتامیا، زاگرۆس، شانەدەر و کوردستان بە گشتی هاتووە، چونکە لە داستانی سۆمەریدا بە جەژنی (زەکمەک) ناوی هاتووە، واتە (سەری ساڵ یان ڕۆژی نوێ) کە نەورۆزیش هەمان واتای هەیە.
بەوتەی د. مەلوود ئیبراهیم، دواتر هەموو نەتەوەکانی دیکە، جەژنی زەکمەکیان لە سۆمەرییەکان وەرگرتووە و ساڵانە لەو ڕۆژە دیاریکراوەدا ئاهەنگیان گێڕاوە، چونکە ئەوە تەنیا جەژن نەبوو، بەڵکوو ساڵنامەیەکی گەردوونییش بوو، چونکە لە سرووشتەوە پەیوەندیی بە گەردوونەوە هەیە، لە نەورۆزدا زەوی دەبووژێتەوە و گژوگیا شین دەبنەوە، هاوکات کاتی شەو و ڕۆژ یەکسان دەبن، ئەمە سەلمێنەری ئەو پەیوەندییەی نەورۆزە لەنێوان سرووشت و گەردووندا.

$چ بەڵگەیەک هەیە کە نەورۆز جەژنی نەتەوەیی کوردە؟$
بۆ هەموو ڕووداوێکی مێژوویی دەبێت سێ بەڵگە هەبن: مرۆڤ، جوگرافیا و کات. ئەو مامۆستایەی زانکۆ ئاماژە بەوە دەکات، جوگرافیاکە کوردستانە، مرۆڤەکان ئەو کەسانەن کە دواتر کوردیان لێکەوتووەتەوە، کاتەکە هیی سەردەمی کشتوکاڵە. دواتر نەورۆز بە ناوچەکە و جیهاندا بڵاوبووەتەوە. نەورۆز جەژنێکی کۆنە، سۆمەرییەکان وەکوو جەژنێکی ئایینی، سرووشتی، کولتووری، ئەفسانەیی و فەلەکی خۆیان ناساندوویانە، دوای ئەمانە بە تێپەڕبوونی کات، تێکەڵ بە ڕووداوە مێژووییەکان بووە و هەر میللەتێک لەگەڵ ڕووداوێکی مێژوویی خۆیدا گونجاندوویەتی. زۆرن ئەو میللەتانەی هەزاران ساڵە نەورۆز دەکەن: ئەفغانستان، پاکستان، هیندستان، چین، تورکمانستان، تاجیکستان و چەند نەتەوەیەکی دیکەش.

$ساڵی 2010 نەتەوە یەکگرتووەکان نەورۆزی کردە جەژنێکی جیهانی$
ساڵی 2009 چەند وڵاتێک داوایانکرد نەورۆز ببێتە جەژنێکی جیهانی، لەوانەش: ئێران، تورکیا، ئەفغانستان، تورکمانستان و پاکستان و چەند وڵاتێکی دیکە. لە ساڵی 2010دا نەتەوە یەکگرتووەکان نەورۆزی وەکوو جەژنێکی جیهان ناساند، هەریەکە لەو نەتەوانەش نەورۆز بە هیی خۆیان دەزانن، چونکە هەزاران ساڵە یادی دەکەنەوە. د. مەولوود ئیبراهیم دەڵێت: هیچیان وەکوو کورد بەڵگەی سەلمێنەریان لەبەردەستدا نییە کە نیشانی بدات نەورۆز لەنێو میللەتی ئەواندا سەریهەڵداوە.

$کوردە ئێزدییەکان هەمان شانۆگەریی زیندووبوونەوەی دەمووزیان کردووە$
لێکۆڵەری مێژوویی هێنری فۆرد، لە ساڵی 1932دا کاتێک سەرقاڵی لێکۆڵینەوە بووە، شەوی نەورۆز لە کوردستان دەبێت و چەند کرێکارێکی کوردی ئێزدیی دەبێت، لەو شەوەدا شانۆیەک نمایش دەکەن. د. مەلوود ئیبراهیم ئاماژە بەوە دەکات، لێکۆڵەرەکە بە بینینی ئەو شانۆیە تووشی سەرسووڕمان دەبێت، چونکە شانۆگەرییەکە هەمان ئەو سیناریۆیە بووە کە بۆ زیندووبوونەوەی دەمووزی دەکرا. بۆیە ئەو کاتە لێکۆڵینەوەیەکی نووسی بەناوی (الطقوس دموزي في الکردستان)، لەو پەرتووکەدا دان بەوەدا دەنێت کە ئەو شانۆگەرییەی ئێزدییەکان دەیانکرد، هەمان ئەو شانۆگەرییە بووە کە سۆمەرییەکان بۆ زیندووبوونەوەی دەمووزی دەیانکرد.
جەژنی نەورۆز کۆنترین جەژنی نەتەوەیی سەر زەوییە، لەگەڵ نەورۆزدا ساڵنامەی سۆمەری و ساڵنامەی کوردی هەن، کە ساڵنامەی کوردی، ساڵنامەیەکی زۆر وردە. نزیکەی 700 ساڵ بەر لە ئێستا، کە فەیلەسووف و شاعیر عومەر خەییام، ساڵنامەی جەلالی دامەزراند، لە ڕۆژی نەورۆزدا دەستی پێ کرد، بۆیە ساڵنامەی ئێرانیش لە نەورۆزدا دەستپێدەکات.

$260 شاعیر هۆنراوەیان بۆ نەورۆز نووسیوە$
لەبارەی نەورۆز لە ئەدەبیات و هونەری کوردیدا پڕۆفیسۆر دکتۆر عەبدوڵڵا ئاگرین بە ڕووداوی گوت، ئەم ئاهەنگگێڕان و جلوبەرگی کولتووری لەبەرکردن و ئاگرکردنەوەی ئێستا لە یەکەم ڕۆژی نەورۆزدا دەکرێت، مێژوویەکی نوێی هەیە، ئەمە لە بیستەکانی سەدەی ڕابردوودا بەتەواوی چەسپا و پیرەمێردی شاعیر سەرقافڵەی بووە.
عەبدوڵڵا ئاگرین باسی لەوەش کرد، زیاتر لە 260 شاعیری کورد، هۆنراوەیان لەسەر نەورۆز نووسیوە، سەرقافڵەی ئەم شاعیرانەش کە سیمبولی خەبات و خۆڕاگری و نوێبوونەوە و ئازادین، #پیرەمێرد#ە. دەتوانم بڵێم قۆناغەکە لە ئەوەوە دەستپێدەکات. هۆنراوەی (ئەمڕۆژی ساڵی تازەیە نەورۆزە هاتەوە)ی پیرەمێرد، بووە پێشەنگ و هەر بە گەورەیی و خاوەن شکۆیی خۆی دەمێنێتەوە، بەڵام بەڕاستی هۆنراوەکەی مامۆستا عەلی عەبدوڵڵا شەونم (جەژنە جەژنی کوردستانە جەژنی نەورۆزە، بە تیشکی ئاگر دەنووسم جەژنە پیرۆزە) بەلای منەوە هەم حەماسەتی زیاترە، هەم مێژووییتر و هەمیش جوانترە.

$لە سەدەی ڕابردوودا و پێش ڕاپەڕین، لە باشووری کوردستان چۆن یادی نەورۆز دەکرایەوە؟$
عەبدوڵڵا ئاگرین لەبارەی بەڕێوەچوونی یادی نەورۆز و سەری ساڵی کوردی لەنێوەڕاستی سەدەی ڕابردوودا ئەوەی خستەڕوو، لە بیرەوەریی مندا لە ساڵی 1958 بەدواوەیە، ئێمە ئەو کاتە خۆمان وامان دانابوو کە یادی نەورۆز قەدەغەیە، چونکە بەڕاستی تاوەکوو ئێستاش من یاسا و بڕیارێکم نەبینی کە قەدەغەی بکات، لەبەر ئەم بەقەدەغە زانینەی، نەورۆز کرابووە هێمای خەبات و تێکۆشان، ئەو کاتە کە ئێمە لە قۆناغی ناوەندی بووین، لە نەورۆزدا جلی کوردیمان وەکوو هێمای تێکۆشان لەبەر دەکرد، بەڕاستیش خەبات و تێکۆشان بوو، چونکە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو هێزە شاراوەیە بوو کە دژی خواست و ئازادییەکانی نەتەوەی کورد بوو.
لە درێژەی قسەکانیدا وتیشی، ئەو کاتە یادی نەورۆز دەکرایەوە، بەڵام یادەکە لۆکاڵی بوو، لایەنەکان بۆ خۆیان کردبوویان بە بۆنەیەکی سیاسیی نەتەوەیی و بە جیا یادەکەیان دەکردەوە. ئەو کاتە ململانێیەکی تووند لەنێوان پارتی و حیزبی شیوعیدا هەبوو. ئێمە کۆمەڵێک قوتابیی خۆبەخش بووین بە نهێنی دەچووین ئاگری نەورۆزمان دەکردەوە، لە 15ی ئادارەوە دەستمان بە ئامادەکاری دەکرد، چەند گەنجێک بووین، لەوانە جەلالی مام ئەحمەد، حەمە ئامەقولی ئیسکان، تایەری حەمەئەمین ماوەتی و ڕەزاقی حاجی کەریمی بەرخانەقا، کە ڕۆڵی پێشەنگی دەبینی. لە 15ی ئادارەوە لەسەربەرزایی گۆیژە دەستمان بە کۆکردنەوەی تایە دەکرد و دەمانشاردەوە تاوەکوو ئێوارەی 20ی ئادار ئاگرمان تێبەردەدا. ئازایەتییەکە هەمووی دەگەڕێتەوە بۆ ڕەزاقی حاجی کەریمی بەرخانەقا، چونکە ئەو ئۆتۆمبێلێکی جێپی هەبوو، تایەکانی دەگواستنەوە بۆ سەر لووتکەی گۆیژە، هەر چەندە حکومەتی ئەو کاتەی ئێراق بازگەشی دانابوو، بەڵام هەرچۆنێک بووبێ خۆمان لێی دەرباز دەکرد، لە ڕۆژی 20ی مانگ لە قوتابخانە دەواممان نەدەکرد و جلی کوردیمان لەبەردەکرد، لە گۆڕەپانی قوتابخانە ئاهەنگمان دەگێڕا و ئێوارەش ئاگرەکەمان دەکردەوە.

$فەقێکان لە حوجرەدا یادی نەورۆزیان دەکردەوە$
عەبدوڵڵا ئاگرین دەڵێت: ئەوکات حوجرە زۆر بوون، بیرمە مەلای حوجرەکە، لە 20ی ئادار، دوای خوێندنی وانەی قورئان و شەریعەت، لەسەر کاخەزێک نەورۆزنامەیان دەنووسی و بەناو خەڵکدا بڵاویان دەکردنەوە، بۆ ڕۆژی دواتریش سەیرانێکیان ڕێکدەخست و فەقێ و مامۆستاکان یادی نەورۆزیان بە جلوبەرگی کوردییەوە دەکردەوە، ئەوان کەمێک ئازادتر بوون، چونکە کەمتر گومانیان لێدەکرا.

$گۆرانیی نەورۆز چۆن درووستبوو؟$
عەبدوڵڵا ئاگرین لە بیرەوەرییەکدا کە بۆ ڕووداوی گێڕایەوە و ئەویش لە زاری دیلانەوە بیستوویەتی، دەڵێت: ڕۆژی #10-03-1946# هونەرمەند و شاعیر، #محەمەد ساڵح دیلان# لە یانەیەک دانیشتووە لەگەڵ هاوڕێکانیدا، ئەو کاتە #ئیبراهیم ئەحمەد# (بلە)، پەیوەندیی بە دیلانەوە دەکات و داوای لێدەکات بە پیرەمێردی شاعێر بڵێت کە هۆنراوەێک بۆ نەورۆز بنووسێت (لەبەر ئەوەی ئەو کاتە نێوانی بلە و پێرەمێرد خۆش نەبوو، خۆی داواکەی لێ نەکردبوو)، ئەویش دەستبەجێ پەیوەندی بە پیرەمێردەوە دەکات کە هەمیشە بە خاڵە بانگی دەکرد و پێی دەڵێت: خاڵە گیان دەمەوێت هۆنراوەێکی زۆر جوانمان بۆ بنووسی بۆ ئەم نەورۆزە. ئەویش دەڵێت: بەسەر چاو حەمە گیان، سبەی ئێوارە وەرە بۆ لام. حەمە ساڵح دیلان ڕۆژی دواتر دەچێت بۆ لای پیرەمێرد و ئەویش هۆنراوەکەی پێدەدات، کە دەیبا بۆ ئیبراهیم ئەحمەد (بلە)، هۆنراوەکەی بۆ گۆرانی زۆر بە دڵ نابێت و دووبارە داوا لە دیلان دەکاتەوە کە پیرەمێرد ڕازی بکات بەوەی کە هۆنراوەێکی دیکە بنووسێت بەو تایبەتمەندییانەی کە ئەوان دەیانەوێت، ئەویش هەمان داوا لە پیرەمێرد دەکاتەوە و بۆ ڕۆژی دواتر، هۆنراوەی (ئەمڕۆژی ساڵی تازەیە نەورۆزە هاتەوە) دەنووسێت و دیلان دەیبات بۆ ئیبراهیم ئەحمەد، ئەویش زۆر بە دڵی دەبێت و هەمان ڕۆژ دیلان ئاوازی بۆ دادەنێت و لە نەورۆزی 1946دا گۆرانییەکە بڵاودەکەنەوە.
لەبارەی گۆرانی (جەژنە جەژنی کوردستانە جەژنی نەورۆزە)ش، دەڵێت: هۆنراوەکەی هیی عەلی عەبدوڵڵا شەونمە (#ع. ع. شەونم# )، لە هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا نووسیبووی، چەند کەسێک بڕیاریاندا هەرچۆنێک بووبێت بیکەن بە گۆرانی، بەڵام لە ترسی هێزە چەکدارەکانی ئەو کاتەی ڕژێمی ئێراق نەیاندەتوانێت تۆماری بکەن، ڕۆژێک بیرۆکەی ئەوەیان بۆ هات کە بچنە ماڵی پیاوێک کە پیشەی فیتەر بوو و ماڵیشیان لە دەرەوەی شار بوو، ئەوکات تیپی مۆسیقای مەولەوی دەبەن و دەچنە ئەو ماڵە، هەر لە ماڵی ئەو فیتەرەدا، عەلی عەبدوڵڵا شەونم ئاوازی بۆ دادەنێت و خۆی و کۆرسێک دەیڵێنەوە، دواتریش چەند هونەرمەندێکی دیکە وتیانەوە.

$ساڵی 1947 لەسەر داوای پیرەمێرد یادی نەورۆز نەکرایەوە$
نووسەر و مامۆستای زانکۆ عەبدوڵڵا ئاگرین دەڵێت: بۆ یەکەمجار لە ساڵی 1946 لە گردی مامەیارەی #سلێمانی# ئاهەنگی جەماوەریی نەورۆز کرایەوە، بەڵام دواتر لە ساڵی 1947دا لەسەر داوای پیرەمێرد یادەکە نەکرایەوە، داواکەی پیرەمێرد لەبەر دوو هۆکاربوو، کە خۆی ئەو ڕۆژە بەیانیکرد و وتی، کورد لە دوو لاوە کۆستی کەوتووە، لەلایەک بەهۆی ڕووخانی کۆماری #مەهاباد# لەلایەن ئێرانەوە و دووەم، بەهۆی لەسێدارەدانی چوار ئەفسەرەکەی کورد دیسان لەلایەن شانشینی ئەوکاتی ئێرانەوە.[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 114 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی ڕووداو - 20-03-2022
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
1. ژیاننامە سیروان عەباس
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 20-03-2022
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 20-03-2022 (2 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: هەولێر
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 98%
98%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 20-03-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 22-03-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 20-03-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 114 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.144 KB 20-03-2024 زریان عەلیز.ع.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
جەژنی جەمای کوردانی ئێزدی لە لالش ساڵی 2024
وێنە و پێناس
دوو خوێندکاری شاری سلێمانی لە ڕۆمانیا ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم
ژیاننامە
لانە ڕزگار کەمال
کورتەباس
یادێک لە شەهید خوسرەوی سەلاح زادە
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی گوندی باناڵێ ساڵی 1986
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
وێنە و پێناس
شێخ ئیبراهیم ئامادینی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
ژیاننامە
عەقید شاڵاو مەحمود
پەرتووکخانە
یاخیبوون لەشیعری کوردیدا (1970-1991) کرمانجی ناوەڕاست
ژیاننامە
سەربەست ڕەسوڵ چنارەیی
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
ڤەژین دیوالی بەرواری
پەرتووکخانە
سەنگ و بەهای بیر لە یەکگرتنی ناولێنراو بە ناولێنەرەوە لەزمانی کوردیدا
کورتەباس
تێنێسی ویڵیەمز: چاوپێکەوتنێکی سەرنجڕاکێش لە 7 خولەکدا، 1981
ژیاننامە
مامۆستا عومەر عەلی
ژیاننامە
تالیب محەمەد ئەمین
کورتەباس
چیرۆکی هەوڵی تیرۆرکردنی مەلا مستەفا بارزانی؛ '50 بۆمب نەیانتوانی سەرۆکی کوردان بکوژن'
ژیاننامە
بارین ئیدریس
پەرتووکخانە
ڕووناکیە زۆر ڕووناکەکە
کورتەباس
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی لە غەززە ڕزگارکرا و نێردرایەوە ئێراق
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
ئەژین ئەحمەد ڕەشید
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
قوتابخانەی چوارتا
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی کورد لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا ساڵی 1973
پەرتووکخانە
شیعری بۆنە لە ئەدەبی کوردیدا (کرمانجی ناوەڕاست ) (1914-1945ز)
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
بازیان یونس محێدین
پەرتووکخانە
تەنز لەڕۆژنامەنووسیی باشووری کوردستاندا ( 1920-1950)
ژیاننامە
لەنیا دارا
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
ژیلا حسێنی
03-11-2009
هاوڕێ باخەوان
ژیلا حسێنی
ژیاننامە
سەرکەوت ڕەشید
26-02-2020
سەریاس ئەحمەد
سەرکەوت ڕەشید
ژیاننامە
عەزیز ئۆمەر وەسمان
11-11-2023
ئاراس ئیلنجاغی
عەزیز ئۆمەر وەسمان
پەرتووکخانە
ڕۆستەم و زۆراب؛ بە ڕێنووسی نوێ و لەگەڵ فەرهەنگۆک
29-09-2024
زریان سەرچناری
ڕۆستەم و زۆراب؛ بە ڕێنووسی نوێ و لەگەڵ فەرهەنگۆک
کورتەباس
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی لە غەززە ڕزگارکرا و نێردرایەوە ئێراق
04-10-2024
هەژار کامەلا
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی لە غەززە ڕزگارکرا و نێردرایەوە ئێراق
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
لانە ڕزگار کەمال
07-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بازیان یونس محێدین
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
تەنز لەڕۆژنامەنووسیی باشووری کوردستاندا ( 1920-1950)
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
شیعری بۆنە لە ئەدەبی کوردیدا (کرمانجی ناوەڕاست ) (1914-1945ز)
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
سەنگ و بەهای بیر لە یەکگرتنی ناولێنراو بە ناولێنەرەوە لەزمانی کوردیدا
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
یاخیبوون لەشیعری کوردیدا (1970-1991) کرمانجی ناوەڕاست
07-10-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ڕووناکیە زۆر ڕووناکەکە
06-10-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەکان
مەلا زیاد
06-10-2024
سەریاس ئەحمەد
وێنە و پێناس
دوو خوێندکاری شاری سلێمانی لە ڕۆمانیا ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم
06-10-2024
کشمیر کەریم
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی کورد لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا ساڵی 1973
06-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  537,934
وێنە
  110,222
پەرتووک PDF
  20,288
فایلی پەیوەندیدار
  104,178
ڤیدیۆ
  1,560
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,507
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,069
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,047
عربي - Arabic 
30,893
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,382
فارسی - Farsi 
9,947
English - English 
7,582
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,723
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
127,582
ژیاننامە 
25,784
پەرتووکخانە 
25,697
کورتەباس 
18,365
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,819
پەند و ئیدیۆم 
13,645
شوێنەکان 
12,000
شەهیدان 
11,893
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,387
بەڵگەنامەکان 
8,348
وێنە و پێناس 
7,363
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,387
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
ڤیدیۆ 
1,456
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
822
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
274
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
27
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
31,417
MP4 
2,558
IMG 
201,761
∑   تێکڕا 
236,059
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
جەژنی جەمای کوردانی ئێزدی لە لالش ساڵی 2024
وێنە و پێناس
دوو خوێندکاری شاری سلێمانی لە ڕۆمانیا ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم
ژیاننامە
لانە ڕزگار کەمال
کورتەباس
یادێک لە شەهید خوسرەوی سەلاح زادە
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی گوندی باناڵێ ساڵی 1986
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
وێنە و پێناس
شێخ ئیبراهیم ئامادینی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
ژیاننامە
عەقید شاڵاو مەحمود
پەرتووکخانە
یاخیبوون لەشیعری کوردیدا (1970-1991) کرمانجی ناوەڕاست
ژیاننامە
سەربەست ڕەسوڵ چنارەیی
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
ڤەژین دیوالی بەرواری
پەرتووکخانە
سەنگ و بەهای بیر لە یەکگرتنی ناولێنراو بە ناولێنەرەوە لەزمانی کوردیدا
کورتەباس
تێنێسی ویڵیەمز: چاوپێکەوتنێکی سەرنجڕاکێش لە 7 خولەکدا، 1981
ژیاننامە
مامۆستا عومەر عەلی
ژیاننامە
تالیب محەمەد ئەمین
کورتەباس
چیرۆکی هەوڵی تیرۆرکردنی مەلا مستەفا بارزانی؛ '50 بۆمب نەیانتوانی سەرۆکی کوردان بکوژن'
ژیاننامە
بارین ئیدریس
پەرتووکخانە
ڕووناکیە زۆر ڕووناکەکە
کورتەباس
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی لە غەززە ڕزگارکرا و نێردرایەوە ئێراق
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
ژیاننامە
ئەژین ئەحمەد ڕەشید
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
وێنە و پێناس
قوتابخانەی چوارتا
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی کورد لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا ساڵی 1973
پەرتووکخانە
شیعری بۆنە لە ئەدەبی کوردیدا (کرمانجی ناوەڕاست ) (1914-1945ز)
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
بازیان یونس محێدین
پەرتووکخانە
تەنز لەڕۆژنامەنووسیی باشووری کوردستاندا ( 1920-1950)
ژیاننامە
لەنیا دارا
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.203 چرکە!