پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن لەماڵەوە بەتەنیا بین؟
16-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نهێنی بپارێزین؟
16-05-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
چەندین نهێنی ژیانی ئەردەڵان بەکر لەزاری خۆیەوە
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کۆمەڵێک خانمی سلێمانی گرووپێکی گەشتکردنیان بۆ خۆیان درووستکردووە
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
دوپشک ئەو پیاوەی جیهان بەدوایدا دەگەڕا و لە سلێمانی دەستگیرکرا
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
چیرۆکی سەرکەوتنی ژنە ئەفسەرێکی کورد مژدە عەبدولحەمید
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
شەم سامان
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ئارەزوو سەردار
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
کەوسەر ئەحمەد
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت 519,303
وێنە 106,560
پەرتووک PDF 19,263
فایلی پەیوەندیدار 97,037
ڤیدیۆ 1,384
ژیاننامە
عەبدوڵڵا حەسەن زادە
ژیاننامە
قادر ڕەسوڵ مەحمود
ژیاننامە
دڵپاک سەعید
ژیاننامە
ڕەوەند سەڵاح
ژیاننامە
ڕۆستەم سابیر
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (6)
هەر کونج و ڕووداوێکی وڵات، لە ڕۆژهەڵاتەوە تا ڕۆژاوا، لە باکوورەوە تا باشوور... دەبێتە سەرچاوەی کوردیپێدیا!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان

تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان
تاريخ إنتشار الدين المسيحي في كوردستان (6)
مهدي كاكه يي
الحوار المتمدن-العدد: 6153 - 2019-02-22 - 14:24
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات

إستناداً الى أقوال الأستاذ إيشو مالك(1)، يذكر الأستاذ عبدالرقيب يوسف أنّ مدينة نسيبين (نصيبين) كانت منذ أوائل القرن الرابع الميلادي مركزاً للكرسي الأسقفي، التي إتسعت نفوذها بمرور الوقت، حيث أصبحت هذه المدينة المركز الديني المسيحي في المناطق الكوردستانية الممتدة من شنگال (سنجار) الى (مكس) و(خلات)، أي الى السواحل الشمالية لِبُحيرة (وان)، وأصبحت هذه المدينة مركز أبرشية بإسم (أبرشية بيت عرباي) وكان عشرون كرسياً أسقفياً يتبع هذه الأبرشية(2).
بقيت مدينة نسيبين مركزاً للكرسي الأسقفي للنساطرة خلال حُكم الدولة الدوستكية و في عهد نصر الدولة، كان (إيليا برشنايا النسطوري) المولود في سنة 974 ميلادية، مطراناً لها والذي كان يتمتع بإحترامٍ كبير في ظل الدولة الدوستكية، حيث أنه كان أخ الطبيب زاهد العلماء (أبي سعيد منصور بن عيسى) رئيس أطباء الدولة الدوستكية ومدير مستشفى فارقين. كان هذا المطران عالِماً كبيراً وأيضاً مؤرخاً(2)، له أكثر من عشرين مؤلفاً، منها كتاب (الأزمنة) المتكون من جزئين، الجزء الأول يتناول التاريخ والجزء الثاني يتعلق بالحساب والتقاويم.
في سنة 1909 ميلادية، عندما زار (كونراد برويسر) (دير عمر) في طورعبدين، وصف المسيحيين هناك ب(المسيحيين الكورد)(3). يتبين أنه خلال حُكم الدولة الدوستكية (982 – 1093 م)، كان المسيحيون يتألفون من قوميات مختلفة، كالكورد والأرمن والسريان واليونانيين. في عهد الدولة الدوستكية كانت هناك الكثير من الأديرة والكنائس، منها كنيسة (آمد) التي كانت كنيسة كبيرة غنية بالزخارف وأرضيتها مفروشة بالرخام المنقوش(4)، و(دير أحويشا) الذي قام بتشييده (مار يعقوب) الذي عاش في القرن الخامس الميلادي وكان واقعاً قرب مدينة (سعرد)(5) وكان من الأديرة الكوردستانية الكبيرة، و(دير مار أوجين) الذي يقع في جبال طورعبدين، في سفح جبل أزلي (الإسم الكوردي لهذا الجبل هو (چیایێ هەلز)، وتمّت تسميته بهذا الإسم لِنمو نبات هەلز فيه) (هەلز هو نبات صُبير ذو فروع إبرية صغيرة). تمّ إنشاء هذا الدير في القرن الرابع الميلادي ويحمل إسم (مار أوجين القبطي) الذي جاء الى كوردستان مع أخته وبعض الرهبان ونشر نظام الرهبنة فيها ويضم هذا الدير ضريحه وضريح أخته. من الأديرة الأخرى هي (دير الزعفران) الذي تعظُم شأنه بعد أن أصبح كرسياً للبطريرك اليعقوبي في سنة 1293 ميلادية، فأصبح المركز المسيحي الأول لليعاقبة (أتباع المذهب اليعقوبي)، ولأهميته، أهدته الحكومة البريطانية في سنة 1887 ميلادية مطبعةً يمكن إعتبارها أقدم مطبعة في كوردستان.
يعود بناء دير (قرتمين) الى تاريخ قديم، حيث تمّ إنشاؤه في سنة 395 ميلادية، التي خلالها أصبح الإمبراطور البيزنطيني (أركاديوس) حاكِماً على النصف الشرقي من الإمبراطورية الرومانية. كان دير (قرتمين) في أحد الأوقات يضمّ 800 نسّاكاً. لقد أعاد بناءه الملِك البيزنطي (أنسطاس) على طرازٍ جميل، حيث أنه في سنة (512) ميلادية أرسل المهندسَين (تيودا) و (تيودوس) ونحّاتين ومعماريين مهرة لِإعادة بنائه. كما أنه أرسل معهم صاغة للذهب والفضة والنحاس وحدّادين ورسّامين ومشّاطي الرخام وخبراء في عمل الفسيفساء، فقام هؤلاء بِتشييد ديرٍ مُزيّنٍ بالزخارف والرسوم الآدمية والحيوانية، منها وجوه الأسد والثور والنسر ورسوم آدمية. لقد تمّ فرش أرض المذبح بالرخام الأسود والأبيض والأحمر والأخضر والأرجواني والأزرق. تم وضع شجرتَين من نحاس فيه. ظل هذا الدير سالِماً الى أن جاء التتر وقاموا بإتلاف روائع هذا الدير. تعرّض الدير سابقاً للنهب من قِبل السلاجقة وذلك في سنة 1100 ميلادية، أي بعد سقوط الدولة الدوستكية بِأربع عشرة سنة(6)(7).
رغم تمتع المسيحيين في ظل الدولة الدوستكية – المروانية بِحقوقهم وتعايشهم فيها بِحُرّية، إلا أنّ حياتهم لم تخلُ من إضطرابات وقلاقل، حيث أنهم عاشوا مع جيرانهم من المسلمين وأصحاب الديانات الأخرى تارةً في وِئام وأخرى في خِصام، معتمدةً على ما كانت تمليه الظروف السياسية التي كانت تعصف بالمنطقة آنذاك، ومع ذلك فأنّ المسيحيين في هذه المنطقة نادراً ما تعرضوا لإضطهادات دينية.
بعد زوال الدولة الدوستكية – المروانية الكوردية، إختفت معها حرية المسيحيين في كوردستان، حيث إستولى السلجوقيون على كوردستان وهدم (إبن جهير) البيعة المدورة القريبة من باب الربض في فارقين(8). كما أنّ الدولة السلجوقية عيّنت (أبا علي البلخي) حاكماً على آمد (دياربكر) بعد (إبن جهير)، حيث أنه قام بتحويل (دير عباد) المشرف على فارقين، الى مسجد والذي سمّاه (مسجد الفتح). عرض المسيحيون عليه (50000) خمسين ألف دينار ليعدل عن قرار تحويل الدير الى مسجد، إلا أنه رفض العرض المذكور. عندما أغار السلطان طغرل في سنة 1075 ميلادية على المناطق الجنوبية للدولة الدوستكية، حاصر منطقة الجزيرة، وذهب قسمٌ من جيشه الى دير (عمر أكمن) الذي كان فيه (400) أربعمائة راهب، فقاموا بِذبح (120) راهباً منهم وأنقذ الباقون أنفسهم من الذبح من خلال دفع ستة مكاكيك ذهباً وفضة(9)(10). (مكاكيك) هي جمع (مكوك) الذي هو مكيال قديم يساوي 3.06 كيلوغرام.
المصادر
1. إيشو مالك خليل جوارو. الآشوريون في التاريخ. بيروت، 1962، صفحة 75.
2. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، الجزء الثاني - القسم الحضاري. الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 167.
3. كونراد برويسر. المباني الأثرية في شمال بلاد الرافدَين في العصور المسيحية القديمة والإسلامية. ترجمة علي يحيى منصور. المؤسسة العامة للآثار والتراث، بغداد، 1981، صفحة 50، 53.
4. إسماعيل بادي. رحلة ناصر خسرو عبر المناطق الكوردية. مركز الدراسات وحفظ الوثائق، جامعة دهوك، الطبعة الأولى، مطبعة جامعة دهوك، 2010، صفحة 50.
5. ياقوت الحموي. معجم البلدان. الجزء الثاني، صفحة 497.
6. البطريرك مار أغناطيوس أفرام برصوم. تاريخ طور عبدين. ترجمة غريغوريوس بولس بهنام. لبنان، 1963، صفحة 275.
7. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، الجزء الثاني - القسم الحضاري. الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، هامش صفحة 170.
8. أحمد بن يوسف بن علي بن الأزرق الفارقي. التاريخ الفارقي. تحقيق وتقديم: دكتور بدوي عبداللطيف عوض، مراجعة: الأستاذ محمد شفيق غربال، القاهرة، 1959، صفحة 214.
9. إبن الأثير. الكامل في التأريخ. الجزء التاسع، صفحة 211.
10. عبد الرقيب يوسف. الدولة الدوستكية في كردستان الوسطى، الجزء الثاني - القسم
الحضاري. الطبعة الثانية، دار آراس، أربيل، 2001، صفحة 172.
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 61 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | https://www.ahewar.org/ - 12-04-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 10
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 22-02-2019 (5 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئایین و ئاتەیزم
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 12-04-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 15-04-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 12-04-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 61 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
ژیاننامە
بڕوا عەبدوڵڵا عەلی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
مۆزەخانەی قەڵای هەولێر لە ساڵی 1983
پەرتووکخانە
خۆم و ئەستێرە گەشەکان؛ بەرگی 10
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
کورتەباس
فەرمانبەرانی بادینان لە ئەرشیفی عوسمانیدا
وێنە و پێناس
ناو قەڵاتی هەولێر ساڵی 1935
ژیاننامە
کەوسەر ئەحمەد
وێنە و پێناس
قەڵاتی هەولێر ساڵی 1937
پەرتووکخانە
دیوانی شیبلی
ژیاننامە
ئارەزوو سەردار
پەرتووکخانە
کورد و کیسنجەر، سەرەتایەکی کێشەدار و کۆتاییەکی کارەساتبار
کورتەباس
ڕێوڕەسمی کۆمسای.. 909 ساڵ لە کولتوور و دابونەریتی رەسەنی کوردی
ژیاننامە
دانیا ئەحمەد
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نهێنی بپارێزین؟
ژیاننامە
ڕەحیم مەعروف محەمەدئەمین کافرۆشی
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن لەماڵەوە بەتەنیا بین؟
کورتەباس
مۆزەخانەیەکی هاوشێوەی لۆڤەر لە هەرێمی کوردستان دروست دەکرێت
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
ڕێکان بێستون ئەسعەد
ژیاننامە
کارزان کەریم مەغدید
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
کورتەباس
گرەیەم بارکەر بۆ رووداو: لە شانەدەردا دۆزیمانەوە نیاندەرتاڵەکان بە ئاگر چێشتیان لێناوە و پێکەوە نانیان خواردووە
ژیاننامە
داستان محەمەد قادر
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
وێنە و پێناس
هەولێر؛ فولکەی شێخ مەحموود ساڵی 1959
ژیاننامە
شەم سامان
کورتەباس
دارەسووتاوەکە ... مێژووی بازاڕێک لە بازرگانی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
وێنە و پێناس
عەنکاوە ساڵی 1956
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
عەبدوڵڵا حەسەن زادە
21-11-2008
هاوڕێ باخەوان
عەبدوڵڵا حەسەن زادە
ژیاننامە
قادر ڕەسوڵ مەحمود
28-04-2018
هاوڕێ باخەوان
قادر ڕەسوڵ مەحمود
ژیاننامە
دڵپاک سەعید
14-05-2019
هاوڕێ باخەوان
دڵپاک سەعید
ژیاننامە
ڕەوەند سەڵاح
16-05-2022
سروشت بەکر
ڕەوەند سەڵاح
ژیاننامە
ڕۆستەم سابیر
07-07-2022
زریان عەلی
ڕۆستەم سابیر
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن لەماڵەوە بەتەنیا بین؟
16-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نهێنی بپارێزین؟
16-05-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
چەندین نهێنی ژیانی ئەردەڵان بەکر لەزاری خۆیەوە
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
کۆمەڵێک خانمی سلێمانی گرووپێکی گەشتکردنیان بۆ خۆیان درووستکردووە
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
دوپشک ئەو پیاوەی جیهان بەدوایدا دەگەڕا و لە سلێمانی دەستگیرکرا
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
چیرۆکی سەرکەوتنی ژنە ئەفسەرێکی کورد مژدە عەبدولحەمید
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
شەم سامان
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ئارەزوو سەردار
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
کەوسەر ئەحمەد
14-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ئامار
بابەت 519,303
وێنە 106,560
پەرتووک PDF 19,263
فایلی پەیوەندیدار 97,037
ڤیدیۆ 1,384
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
ژیاننامە
بڕوا عەبدوڵڵا عەلی
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
مۆزەخانەی قەڵای هەولێر لە ساڵی 1983
پەرتووکخانە
خۆم و ئەستێرە گەشەکان؛ بەرگی 10
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
کورتەباس
فەرمانبەرانی بادینان لە ئەرشیفی عوسمانیدا
وێنە و پێناس
ناو قەڵاتی هەولێر ساڵی 1935
ژیاننامە
کەوسەر ئەحمەد
وێنە و پێناس
قەڵاتی هەولێر ساڵی 1937
پەرتووکخانە
دیوانی شیبلی
ژیاننامە
ئارەزوو سەردار
پەرتووکخانە
کورد و کیسنجەر، سەرەتایەکی کێشەدار و کۆتاییەکی کارەساتبار
کورتەباس
ڕێوڕەسمی کۆمسای.. 909 ساڵ لە کولتوور و دابونەریتی رەسەنی کوردی
ژیاننامە
دانیا ئەحمەد
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نهێنی بپارێزین؟
ژیاننامە
ڕەحیم مەعروف محەمەدئەمین کافرۆشی
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن لەماڵەوە بەتەنیا بین؟
کورتەباس
مۆزەخانەیەکی هاوشێوەی لۆڤەر لە هەرێمی کوردستان دروست دەکرێت
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
ڕێکان بێستون ئەسعەد
ژیاننامە
کارزان کەریم مەغدید
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
کورتەباس
گرەیەم بارکەر بۆ رووداو: لە شانەدەردا دۆزیمانەوە نیاندەرتاڵەکان بە ئاگر چێشتیان لێناوە و پێکەوە نانیان خواردووە
ژیاننامە
داستان محەمەد قادر
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
وێنە و پێناس
هەولێر؛ فولکەی شێخ مەحموود ساڵی 1959
ژیاننامە
شەم سامان
کورتەباس
دارەسووتاوەکە ... مێژووی بازاڕێک لە بازرگانی
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
وێنە و پێناس
عەنکاوە ساڵی 1956
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.5
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.031 چرکە!