پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
ناسر فەتحی
24-07-2024
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
وێنە و پێناس
تیپی بەشی کۆمەڵایەتی پەیمانگەی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1997
23-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
سەیری بەچکە سەگەکانی تورکیا بکەن چۆن هەوڵدەدەن ئاڵای پیرۆزی کوردستان بسڕنەوە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
23-07-2024
زریان سەرچناری
شوێنەکان
ئەشکەوتی جۆجار ، ئەشکەوتە سەرسوڕهێنەرەکەی کرماشان
23-07-2024
سارا سەردار
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
23-07-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت 525,707
وێنە 106,460
پەرتووک PDF 19,790
فایلی پەیوەندیدار 99,665
ڤیدیۆ 1,449
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست 
301,349
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,756
هەورامی 
65,744
عربي 
28,846
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,307
فارسی 
8,547
English 
7,168
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,210
ژیاننامە 
24,286
کورتەباس 
17,146
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,495
پەند و ئیدیۆم 
12,399
شەهیدان 
11,553
شوێنەکان 
11,493
کۆمەڵکوژی 
10,879
هۆنراوە 
10,201
بەڵگەنامەکان 
8,316
وێنە و پێناس 
7,242
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,824
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,444
ڤیدیۆ 
1,355
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
815
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
723
شوێنەوار و کۆنینە 
628
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
ژیاننامە
گیو موکریانی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
24-07-1923
ژیاننامە
زارا محەمەدی
ژیاننامە
شادمان فوئاد مەستی
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
السوباريون وهجرة أقوامٍ سامية الى بلاد السوباريين (سوبارتو Subartu)
وێنە مێژووییەکان موڵکی نەتەوەییمانە! تکایە بە لۆگۆ و تێکستەکانتان و ڕەنگکردنیان بەهاکانیان مەشکێنن!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: عربي
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

مهدي كاكه يي

مهدي كاكه يي
السوباريون وهجرة أقوامٍ سامية الى بلاد السوباريين (سوبارتو Subartu)
#مهدي كاكه يي#
الحوار المتمدن-العدد: 5761 - 2018-01-18 - 15:03
المحور: دراسات وابحاث في التاريخ والتراث واللغات
نبذة تأريخية عن الكورد والآشوريين والعلاقة بينهم (50) – الآشوريون

السوباريون وهجرة أقوامٍ سامية الى بلاد السوباريين (سوبارتو Subartu)
نظراً لِلعلاقة الوثيقة بين أسلاف الكورد (السوباريين) وبين الآشوريين، ينبغي التعرّف قليلاً على السوباريين كمدخلٍ للحديث عن الآشوريين فيما بعد في حلقات قادمة ضمن هذه السلسلة من الحلقات. لذلك يتم تكريس هذه الحلقة للتكلّم عن السوباريين وبعد ذلك نبدأ في الحلقات القادمة بِالحديث عن العلاقات التي تربط بين هذين الشعبَين وكذلك ستتضمن تلك الحلقات نبذة مختصرة عن المملكة الآشورية ومراحل نشوئها وفترات حكمها.
يذكر مؤرخون كثيرون بأن السوباريين هم من أسلاف الكورد، حيث يشيرعلماء التأريخ والأجناس البشرية الى أنه منذ أقدم الأزمنة التأريخية، كانت بلاد (سوبارتو) يسكنها شعب آسيوي يشترك أفرادها في العرق والدين واللغة والثقافة التي كانت تميّزهم عن الشعوب الأخرى. من الجدير بالذكر أنّ أشهر الأقوام التي كانت تعيش في وديان جبال زاگروس وطوروس، هي السومريون والسوباريون والإيلاميون والگُوتيون واللولوبيون والكاشيون والخوريون (الهوريون).
يذكر الباحث الأمريكي (گلب Gelb) بأن السوباريين ينحدرون من الأقوام الجبلية مثل أسلاف الكورد (الگوتيين) و (الكاشيين) وأنّ السوباريين لم يكونوا شعباً سامياً و أن أسلاف الكورد (الخوريين) ينحدرون من السوباريينa. هذا يعني أن السوباريين هم من أسلاف الكورد والذين كانوا يعيشون في وديان سلاسل جبال زاگروس وطوروس. من جهة أخرى، يقول السير سدني سميث بأن ما حصلنا عليه من معلومات عن كوردستان حتى الآن تدلنا مما لاشك فيه أنه كانت في العهود القديمة منطقة تحدها من الشمال بحيرة وان ومن الغرب وادي الخابور ومن الشرق كركوك ومن الجنوب بلاد بابل، وكان يعيش في هذه المنطقة قوم يُسمّى (شوباري)b.
يذكر (هيرزفيلد) بأن سكان بلاد سوبارتو لم يجرِ عليهم تغيير إثني، بل جرى تغيير أسمائهم، حيث أن إسم (الخوريين) حلّ محل إسم أغلب سكان (سوبارتو) بعد عصر حمورابي. يضيف هيرزفيلد بأنه يظهر من نصوص آثار منطقة (بوغاز كوي) التي ترجع تأريخها الى ما قبل سنة 1600 قبل الميلاد، بأن الحثيين كانوا يُسمّون لغة بلاد سوبارتو ب(خوريلي) وسمّوا اللغة الأكدية ب(بابيبيلي) وهو الزمن الذي يسبق ظهور مدينة بابلc.
كما أنّ الپروفيسور (مهرداد إزادي Mehrdad Izady) أستاذ التأريخ القديم في جامعة هارڤارد الأمريكية يؤكد على كون الكورد هم أحفاد السوباريين، حيث يذكر بأن أقدم عشيرة كوردية بادينانية هي عشيرة الزيبار وأن هذه العشيرة تنحدر من السوباريينd. في هذه المنطقة الواقعة في شمال مدينة أربيل، تمّ العثور على أنقاض مدرسة لتعليم الأطفال التي يعود تأريخها الى العصر السوباري، وعلى قرميدات عليها دروس للأطفال والشباب في علوم الحساب وجداول الضرب والمعاجم. كما تم إكتشاف كُتب عديدة و رسائل كانت عبارة عن صكوك وقيود ومسائل رياضية وفلكية و نصوص تأريخية في هذه المنطقة.
يذكر الأستاذ اسكندر داود أن السوباريين كانوا من أهم و أقدم شعوب المنطقة1. كما يقول الدكتور نعيم فرح أيضاً بأن السوباريين (الشوباريين) هم أقدم الأقوام التي سكنت في شمال بلاد ما بين النهرين وسُميّت تلك المنطقة ب(بلاد شوبارتو او سوبار)2. كما أنّ الدكتور عبد الحميد زايد يذكر أن إسم (سوبارتو) كان يُطلَق على المنطقة الممتدة من نهر دجلة إلى جبال زاگروس، وأن السوباريين كانوا شعباً جبلياً، لا يمتّون للعرق السامي، قاموا بتأسيس مملكتهم في القسم الشمالي من ميزوپوتاميا، وهذه المملكة كانت تضّم المنطقة التي عُرفت فيما بعد بإسم (بلاد آشور)3.
ورد إسم بلاد السوباريين (سوبارتو Subartu) في النصوص المسمارية المختلفة بصيغ عديدة مثل سوبارتو، سوبار، سوبير، زوبار، شوبارتو، شوبور...الخ. كانت بلاد سوبارتو تتألف من المناطق الجبلية العالية التي دوّنت من قِبل السومريين بإسم (سوبير). ظهر إسم (سوبارتو) في أقدم صيغة جغرافية سومرية بشكل (سوبير) في لوحة أثرية سومرية التي يرجع تأريخها الى زمن (لوكال – آني – موندو) حاكم مدينة (ادب) في الربع الأول من الألف الثالث قبل الميلاد، حيث تم تدوين الإسم الى جانب (إيلام وماراهشي وگوتيوم وآمورو وسوتيوم)4، 5. في سرد أسماء البلدان التي غزاها سرجون الأكدي الكبير، يشير نص مسماري الى حدود تلك البلدان. فيما يخص حدود بلاد سوبارتو، جاء في النص المسماري المذكور أن بلاد سوبارتو كانت تمتد من (إيلام) الواقعة في شرق كوردستان الحالي الى جبال الأرز (جبال الأمانوس). كما يذكر بعض النصوص الأكدية أن (سوبارتو) كانت تضم شرق كوردستان الحالي والجزيرة الوسطى والعليا وسوريا الحالية، ممتدةً الى حدود دولة إسرائيل الحالية، وكانت بلاد سوبارتو تضم أيضاً قسماً من أرمينيا وبلاد الأناضول.
من جهة أخرى، يذكر الدكتور جمال رشيد أحمد أن التسمية الآشورية لسوبارتو هي شوبارو و شوبريا وأنه ظهر مفهوم هذا الإسم بشكل (علياتم) في النصوص الأكدية و الآشورية وتغيّرَ المصطلح الى كوهستان - قوهستان في العصر المبكر للإسلام و تمّت ترجمته الى بلاد الجبل و التي شملت مناطق واسعة من أذربيجان و كوردستان، و من جبال البزر جنوب بحر قزوين، متخللةّ جبال زاگروس وطوروس وممتدة الى البحر الأبيض المتوسط و كذلك أرمينيا5. كما أنّ الحثّيين أطلقوا مصطلح (كور أوگو) على بلاد (سوبارتو) والذي يعني (البلاد العليا) و التي قصدوا بها المناطق الواقعة بين جبال طوروس و نهر هاليس (خالص).
هناك أدلة كثيرة على أن الآشوريين هاجروا الى بلاد (سوبارتو) منذ حوالي سنة 2000 قبل الميلاد وعاشوا هناك في ظل الحكم السوبارتي، ثم تغلّبوا على السكان الأصليين، وسيطروا على البلاد، وأسّسوا فيها مملكة آشور، فعُرفت تلك المنطقة بعدئذ بإسم (بلاد آشور)، حيث يقول الأستاذ حازم هاجاني بأن مملكة سوبارتو كانت محصورة بين جبال زاگروس من جهة الشرق ونهر الخابور من جهة الغرب ولذلك كانت سوبارتو تُطلق على المنطقة الاشورية وأن الاشوريين إستقروا في هذه المنطقة في أوائل الألف الثاني قبل الميلاد عندما هاجرت قبائل سامية من الجنوب الغربي الى الشمال وتوغلت في منطقة ما بين النهرين وإستقرت هذه المجموعة في جنوب كوردستان الحالي في البقعة الممتدة على طول ضفة نهر دجلة اليمنى بين الموصل وشرقاط وكانت هذه المنطقة تُعرف بإسم سوبارتو6. هكذا فأن تأريخ أسلاف الكورد السوباريين يمتد إلى عصور سحيقة في القِدم.
كما أنّ الدكتور محمد بيومي مهران، يذكر أنّ الآشوريين لم يهاجروا الى أرض خالية، بل نزحوا الى بلادٍ كانت تسكنها أقوام آخرى، والمعروفة منها هم (السوباريون) الذين كانوا يعيشون في المنطقة الممتدة من نهر دجلة الى سلسلة جبال زاگروس7.
يذكر الأستاذ طه باقر أيضاً بأنه في أواخر الألف الثالث قبل الميلاد، هاجر قسم من الأقوام السامية من جنوب بلاد ما بين النهرَين الى بلاد سوبارتو (جنوب كوردستان الحالي) وتأثروا بحضارة السوباريين من لغة ودين وعبادة الآلهة وإقتبسوا منهم الطقوس الدينية وأسماء بعض المواقع8. كما يذكر العلّامة محمد امين زكي أنّ بلاد آشور كانت حتى حوالي سنة 1100 قبل الميلاد، مؤلفة من عدة دويلات ضعيفة يتحكم بها أسلاف الكورد الزاگروسيين، حيث حكم الميتانيون بلاد آشور لفترة طويلة من الزمن9.
يذكر (هاري ساغز) أن سرجون الأكادي الأول (حكم بين سنة 2350 – 2294 قبل الميلاد) هاجم منطقة كانت تُدعى (سوبارتو)، وكان هذا الإسم يُطلَق على الأراضي الشمالية في شرق سوريا، وكان الجزء الأوسط منها يدعى (آشور)، وكان هذا الجزء على هيئة مثلّث يقع بين نهر دجلة ونهر الزاب الأعلى ونهر الزاب الأسفل10.
يقول الدكتور عامر سليمان والدكتور احمد مالك الفتيان أنّ إسم آشور لم يكن معروفاً في شمال بلاد ما بين النهرَين قبل الألف الثالث قبل الميلاد، بل كان يتم إطلاق إسم (السوباريين) على السكان القاطنين في تلك البلاد التي كانت يُطلق عليها إسم (سوبارتو)، وعند هجرة الآشوريين إلى شمال بلاد ما بين النهرَين، غَلَب إسمُ الآشوريين وبلاد آشور، وإنصهر الآشوريون مع السوباريين11.
المصادر
1. اسكندر داود. الجزيرة السورية بين الماضي والحاضر. ‏مطبعة الترقي،‏1959 ، صفحة 119.
2. الدكتور نعيم فرح. معالم حضارات العالم القديم، دارالفكر، 1973، صفحة 198.
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (عربي) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
ئەم بابەتە 124 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | عربي | https://www.ahewar.org/ - 15-04-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 11
زمانی بابەت: عربي
ڕۆژی دەرچوون: 18-01-2018 (6 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: عەرەبی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 15-04-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 16-04-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 15-04-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 124 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
چوار گەنجی هەولێر لە سەیرانگای هەنارە ساڵی 1995
کورتەباس
ڕاستی هیندۆکی یەکان
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 04
وێنە و پێناس
شارۆچکەی شەقڵاوە ساڵی 1965
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
وێنە و پێناس
تیپی بەشی کۆمەڵایەتی پەیمانگەی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1997
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 05
کورتەباس
ئۆچین دیلاکرۆ پێشەوای ڕۆمانسیەت
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
کورتەباس
ئەرشیف و مێژووی و چەشنەکانی-بەشی پێنجەم
وێنە و پێناس
گەشتی کۆمەڵێک مامۆستایانی شەقلاوە بۆ شاری ڕومادی ساڵی 1980
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
کورتەباس
لادانی مناڵ هۆیەکانی و چارەسەرکردنی
ژیاننامە
محەمەد سامان ڕەئوف
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 06
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
ژیاننامە
ناسر فەتحی
کورتەباس
چارەسەرکردنی دەروونی هۆیەکە بۆ رزگاربوون لە ترسە دەروونی یەکان-بەشی یەکەم
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک گەنجی هەولێر لە سەیرانگەی هەنارە ساڵی 1998

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
گیو موکریانی
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
گیو موکریانی
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
24-07-1923
30-08-2010
هاوڕێ باخەوان
24-07-1923
ژیاننامە
زارا محەمەدی
28-05-2019
هاوڕێ باخەوان
زارا محەمەدی
ژیاننامە
شادمان فوئاد مەستی
18-08-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
شادمان فوئاد مەستی
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
سەربەست بامەڕنی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
24-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
ناسر فەتحی
24-07-2024
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
وێنە و پێناس
تیپی بەشی کۆمەڵایەتی پەیمانگەی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1997
23-07-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
سەیری بەچکە سەگەکانی تورکیا بکەن چۆن هەوڵدەدەن ئاڵای پیرۆزی کوردستان بسڕنەوە
23-07-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
23-07-2024
زریان سەرچناری
شوێنەکان
ئەشکەوتی جۆجار ، ئەشکەوتە سەرسوڕهێنەرەکەی کرماشان
23-07-2024
سارا سەردار
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
23-07-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت 525,707
وێنە 106,460
پەرتووک PDF 19,790
فایلی پەیوەندیدار 99,665
ڤیدیۆ 1,449
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست 
301,349
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,756
هەورامی 
65,744
عربي 
28,846
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,307
فارسی 
8,547
English 
7,168
Türkçe 
3,571
Deutsch 
1,458
Pусский 
1,123
Française 
321
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
56
Հայերեն 
44
Español 
39
Italiano 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
20
日本人 
18
עברית 
14
Norsk 
14
Ελληνική 
13
中国的 
11
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,210
ژیاننامە 
24,286
کورتەباس 
17,146
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,495
پەند و ئیدیۆم 
12,399
شەهیدان 
11,553
شوێنەکان 
11,493
کۆمەڵکوژی 
10,879
هۆنراوە 
10,201
بەڵگەنامەکان 
8,316
وێنە و پێناس 
7,242
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
1,824
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,444
ڤیدیۆ 
1,355
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
815
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
776
کارە هونەرییەکان 
723
شوێنەوار و کۆنینە 
628
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
چوار گەنجی هەولێر لە سەیرانگای هەنارە ساڵی 1995
کورتەباس
ڕاستی هیندۆکی یەکان
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 04
وێنە و پێناس
شارۆچکەی شەقڵاوە ساڵی 1965
ژیاننامە
سەربەست بامەڕنی
وێنە و پێناس
تیپی بەشی کۆمەڵایەتی پەیمانگەی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1997
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 05
کورتەباس
ئۆچین دیلاکرۆ پێشەوای ڕۆمانسیەت
پەرتووکخانە
ئەرکی مێژوونووس و بایەخی مێژوو
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
کورتەباس
ئەرشیف و مێژووی و چەشنەکانی-بەشی پێنجەم
وێنە و پێناس
گەشتی کۆمەڵێک مامۆستایانی شەقلاوە بۆ شاری ڕومادی ساڵی 1980
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
کورتەباس
لادانی مناڵ هۆیەکانی و چارەسەرکردنی
ژیاننامە
محەمەد سامان ڕەئوف
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
ژیاننامە
شیلان شەماڵ مستەفا
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
سەرجەم بەرهەمەکانی دکتۆر کەمال مەزهەر؛ بەرگی 06
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
پەرتووکخانە
لەمپەرەکانی بەردەم ناسیۆنالیزمی کوردی چین؟
ژیاننامە
محەمەد جەلیزادە
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
وەحید کەماڵی
ژیاننامە
ناسر فەتحی
کورتەباس
چارەسەرکردنی دەروونی هۆیەکە بۆ رزگاربوون لە ترسە دەروونی یەکان-بەشی یەکەم
ژیاننامە
لیڤا شاخەوان عەلی
وێنە و پێناس
کۆمەڵێک گەنجی هەولێر لە سەیرانگەی هەنارە ساڵی 1998
فۆڵدەرەکان
پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەرتووکخانە - پۆلێنی ناوەڕۆک - هەڵبەست پەرتووکخانە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست پەرتووکخانە - فایلی PDF - بەڵێ پەند و ئیدیۆم - بەشە شێوەزارەکانی کوردیی ناوەند - بەشە شێوەزاری سلێمانی پەند و ئیدیۆم - شار و شارۆچکەکان - سلێمانی پەند و ئیدیۆم - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان پەند و ئیدیۆم - شار و شارۆچکەکان - سەیدسادق (شارەزوور) شوێنەکان - جۆری شوێن / شوێنەوار - گوند

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.046 چرکە!