پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
هەزار ئەسپ
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئەبوو تاهیر محەمەد عەلی ئەبوو حەسەنی فەزلەوی
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
31-05-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
31-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
31-05-2024
کشمیر کەریم
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی مەهاباد
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی کینە ئەم؟
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت 518,811
وێنە 106,150
پەرتووک PDF 19,344
فایلی پەیوەندیدار 97,362
ڤیدیۆ 1,398
ژیاننامە
شوکری فەزڵی
ژیاننامە
عەبدوڵڵا جەوهەر
ژیاننامە
عەزیز محەمەد
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
01-06-1975
ژیاننامە
کێخوا سێوێ
Cumhuriyet’in (Yüzellilikler) Sürgün Listesinden Mevlanzade Rıfat-7
ئامانجمان ئەوەیە وەک هەر نەتەوەیەکی تر خاوەنی داتابەیسێکی نەتەوەییی خۆمان بین..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Cumhuriyet’in (Yüzellilikler) Sürgün Listesinden Mevlanzade Rıfat-7

Cumhuriyet’in (Yüzellilikler) Sürgün Listesinden Mevlanzade Rıfat-7
Cumhuriyet’in (Yüzellilikler) Sürgün Listesinden #Mewlanzade Rifat Beg# -7
Yazma ve Hazırlık: #Seîd Veroj#

Bu dönemde cemiyet üyesi olan kadrolar tarafından “Kürd Millet Fırkası” ve Kürd Demokrat Fırkası adıyla iki legal parti de kurulmuştu. Memduh Selim, Kürd Demokrat Fırkası genel sekreteri olarak dönemin gazetelerine açıklamada bulunmuştur. Cemiyet başkanı Seyyid Abdülkadir de verdiği beyanatta, katib-i umumi Memduh Selim tarafından yapılan açıklamayı işaret ederek şöyle der; “Müslümanlar umumen kardeştir. İslamiyet’in bu kaidesine riayet etmek iddiasında bulunanlar Kürdleri esaret altında yaşatmasınlar, onlara idare-i milliyeleri dâhilinde serbesti ve hakki inkişaf (gelişme hakkı) versinler. Halbuki muhtariyet idaresini bile çok gören bir zihniyetten biz ne bekleyebiliriz? Allah göstermesin, bir fırsat düşerse Kürdlerin yüz bin defa ağır bir hayat, esaret yaşamayacaklarına bizi kim temin eder? Bize ya ölüm ya esaret ya temessül (asimle olmak) ya mahvolmak!”(1) kalıyor.
Geçen yazıda da belirtiğim gibi, 1920’nin ikinci yarısında KTC’nin parçalanması sürecinde Mevlanzade Rıfat, M. Emin Âli Bedirhan’ın liderliğini yaptığı bağımsızlıkçı grup içerisinde yer alarak Kürd Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti’ni (KTİC) kurmuşlar. Bu ayrışmayla birlikte, cemiyetin yayınlamış olduğu Jîn dergisi yönetimi de KTİC’ne geçer ve 26. sayıdan itibaren günlük gazete gibi dört büyük sayfa olarak yayınlanır. Serbestî de konumunu koruyarak M. Rıfat’ın yönetiminde yayınını sürdürür.
KTİC kurucularından biri de Dr. Abdullah Cevdet idi ve “Bu dönemdeki Kürd milliyetçileri arasında Batı ile ilişkilerin geliştirilmesi ve Wilson ilkelerinin uygulanması ile Batı desteğinde kurulacak bir Kürdistan düşüncesinin önemli savunucularından bir olduğu görülmektedir.”(2) Dr. M. Şükrü Hanioğlu, Abdullah Cevdet’le ilgili ileri sürdüğü düşüncelerinin delili olarak da, Jîn dergisinde Wilson prensiplerini değerlendiren “Milletler ve İnsanlık” başlığı altında yayımlanan makalesinden aşağıdaki alıntıyı aktarmaktadır. “Her millet kendi mukadderatını tayin, kendi hükümetini intihab, kendi tarz-ı idaresini tayin etmekte hürdür ve bir millet diğer bir millete hâkim olamaz diyen prensip meselâ yalnız İzmir’in Yunan idaresine geçmesini protesto ederken temsik ve isti’mal olunamaz. Ekseriyetini Kürdlerin teşkil ettiği vilayetlerin Kürdistanlığı mevzu bahs olunca da bu prensip tanınmak ve muta ve mer’i bulunmak icab eder. Binaenaleyh Türkler için Arab’ı, Çerkez’i, Kürd’ü, Laz’ı, Ermeni’yi, Rum’u taht-ı ta’biyetinde tutmak için masruf-u kuvveti tasarruf etmekten akilane ve bunun aksini takip etmekden gafilane bir siyaset olamaz.”(3) Wilson Prensipleri’nin benzer yorumları cemiyet siyasetine paralel yayın yapan Serbestî, Jîn ve Kurdistan gazete ve dergilerinde farklı yazarlar tarafında yapılmış ve savunulmuştur.
1922 yılının sonlarına doğru İstanbul’un Ankara Hükümeti’nin denetimine geçmesiyle birlikte, KTİC’nin aldığı karar doğrultusunda birçok Kürt aydını ve siyasetçisi gibi M. Rifat da İstanbul’u terk etmek zorunda kalmış. Böylece Serbestî gazetesinin yayını da son bulmuştur. Diğer bir kısım sürgünlerle birlikte 1922 yılı Kasım ayı ortalarında Romanya’nın liman kenti olan Köstence şehrine ulaşırlar.
İtilaf Devletleri’nden İngiltere ve BMM adına Mustafa Kemal yönetimi arasında #24-07-1923# ’te imzalanan #Lozan# Antlaşması’nın bir maddesi de, mütareke dönemi boyunca Mustafa Kemal ve arkadaşlarına muhalefet eden muhaliflerin sürgün edilmesi ve vatandaşlıktan çıkartılmasıyla ilgiliydi. Resmi Türk tarih yazımında “150’likler” olarak ifade edilen bu sürgün listesinde, Mevlanzade Rıfat 97. sırada yer alır.
Durumu yakından izlemek üzere Romanya’nın Köstence kasabasına yerleşmiş olan M. Rıfat, yaklaşık bir buçuk yıl sonra Mart 1925’te Çerkez Ethem ile birlikte Yunanistan’a geçer. 11 Mart’ta Çerkez Ethem’le yaptıkları toplantıda mevcut durum değerlendirmesi yaprak Kürd ordusuna katılmak üzere Yunanistan’dan ayrılmaya karar verirler. Yunanistan’dan aldıkları pasaportları Fransız ve İngiliz konsolosluklarına vize ettirerek #04-04-1925# ’te Atina’dan ayrılarak 1925’in sonlarına doğru Britanya ve Fransa’nın egemenliğinde bulunan Irak, Lübnan ve Suriye sahasına giderler. Mevlanzade’nin pasaportu tüccardan Abdurrahman Rıfat adına düzenlenmişti. Ekip Nisan ortalarında Musul’a ulaşır, oradan 19 Mayıs’ta Halep’e giderler. Kürd İstiklal Cemiyeti Komitesi’nin üyesi olan Mevlanzade Rıfat, Kürt-Türk Hilafet Cemiyeti’nin de üyelerindendi.”(4)
Daha önce Kürdistan Teali Cemiyeti merkez yönetiminde olan Mevlanzade Rıfat, cemiyetin kapatılmasından sonra illegal olarak kurulan Kürdistan İstiklal ve İstihlas Komitesi ya da kısaltılmış adıyla Kürdistan İstiklal Komitesi bünyesinde faaliyetlerini sürdürmüş. Kürdistan İstiklal Komitesi örgütlemesiyle Şeyh Said’in sahadaki liderliğinde gerçekleşen 1925 Kürd ulusal hareketi sürecinde ve sonrasında, Kürdler adına birçok siyasi ve diplomatik girişimlerde yer almış. Bu amaçla farklı tarihlerde olmak üzere arkadaşlarıyla birçok kez Bağdat’ta gitmişler. #11-05-1926# ’da ise Çerkez Edhem ve İhsan Nuri’yle birlikte Bağdat’a ziyarette bulunmuşlar.(5)
Xoybûn (Hoybun-Bağımsızlık) partisi kuruluş çalışmalarında aktif olarak yer almış. Bu süreçte “İttihat ve Terakki İktidarı ve Türkiye İnkılabının İçyüzü”(6) adıyla iki ciltlik çok önemli bir eser de yayına hazırlamış. 1930 yılına kadar aktif olarak Kürd örgütlerinin bölgedeki faaliyetleri içerisinde yer almış, örgütsel çalışmalar çerçevesinde Musul-Süleymaniye-Halep-Bağdat-Kahire-Beyrut ve Atina gibi merkezler arasında mekik dokumuş olan M. Rıfat, kendisi de “Yüzellilikler” sürgünlerinden olan Refik Halid Karay’la yediği bir evle yemeğinden sonra fenalaşarak 8 Eylül 1930’da geçirdiği kalp krizi sonucu hayata veda etmiştir. Vakit gazetesinde yayımlanan ölüm haberinde, Mevlanzade Rıfat’a karşı yürütülen ötekileştirme ve ırkçı tutum şöyle dile getirilmiştir: Vaktiyle İstanbul’da Serbestî isminde bir gazete neşrederek muhalefet yapmış olan yüzelliliklerden Mevlanzade Rıfat’ın Suriye’de Kürtler ve Ermenilerle birlikte aleyhimizde çalıştığı birkaç defa yazılmıştı. Bu vatansız, Halep’te füc’eten ölmüş. Türkiye bir düşmanından daha kurtulmuştur.(7)
https://rudaw.net/turkish/opinion

(1) #Jîn# , Seyyid Abdülkadir Efendi Hazretlerinin Beyanatı, no: 33, 17 Cemaziyelahir 1338 (8 Mart 1919), İstanbul, r. 1
(2) Dr. M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1981, s. 320
(3) Dr. M. Şükrü Hanioğlu, Age., Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1981, s. 321
(4) Şaduman Halıcı, Age., s. 71-72
(5) Dîyarî Kurdistan, no: 16, 11 Mayıs 1926
(6) Mevlanzade Rıfat, İttihat ve Terakki İktidarı ve Türkiye İnkılabının İçyüzü, Yedi İklim Yayınları, İstanbul, 1993
(7) Mevlân Zade, Vakit, 18 Eylül 1930
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 8 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Türkçe | https://kovarabir.com/ 14-05-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 10
زمانی بابەت: Türkçe
ڕۆژی دەرچوون: 20-02-2024 (0 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
شار و شارۆچکەکان: ئەستەمبوڵ
وڵات - هەرێم: تورکیا
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 14-05-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 14-05-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 14-05-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 8 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
هەندێک ناوی شوێنە شاخاوییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
کورتەباس
لە ڤێستیڤاڵی نموونەی و پێکەوە ژیان دا فێرگەی پێشمەرگە دووەم بوو
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
ژیاننامە
نیشتیمان عەبدولقادر ئەحمەد
وێنە و پێناس
هەولێر ساڵی 1974
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
ژیاننامە
شەم سامان
کورتەباس
قەڕاستە و خزمەت کردنێ کەرێ
کورتەباس
نێچيرڤان بارزانى: پێویستە گرنگييەکى زياتر بە هونەر و کولتوور بدەين
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
وێنە و پێناس
بازاڕی کورانی مەخموور لە هەولێر ساڵی 1984
وێنە و پێناس
شێخ عەلائەدینی خەلانێ و چەند کەسایەتییەکی تر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
ژیاننامە
دانا موتیع جەباری
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
یەکەم چاپخانە لە سلێمانی؛ چاپخانەی کامەرانی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
کورتەباس
نێچیرڤان بارزانى پێشوازى لە میرى ئێزدییان کرد
ژیاننامە
توانا موتیع جەباری
وێنە و پێناس
پێش پارێزگای هەولێر ساڵی 1972
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
موتیع جەباری
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
ژیاننامە
شاهۆ غەفور حسێن

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
شوکری فەزڵی
15-12-2008
هاوڕێ باخەوان
شوکری فەزڵی
ژیاننامە
عەبدوڵڵا جەوهەر
02-11-2009
هاوڕێ باخەوان
عەبدوڵڵا جەوهەر
ژیاننامە
عەزیز محەمەد
03-11-2009
هاوڕێ باخەوان
عەزیز محەمەد
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
01-06-1975
30-08-2010
هاوڕێ باخەوان
01-06-1975
ژیاننامە
کێخوا سێوێ
05-09-2022
ئاراس ئیلنجاغی
کێخوا سێوێ
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
هەزار ئەسپ
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئەبوو تاهیر محەمەد عەلی ئەبوو حەسەنی فەزلەوی
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
31-05-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
31-05-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
31-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
31-05-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
31-05-2024
کشمیر کەریم
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی مەهاباد
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
کارە هونەرییەکان
ئەلبوومی کینە ئەم؟
30-05-2024
شادی ئاکۆیی
ئامار
بابەت 518,811
وێنە 106,150
پەرتووک PDF 19,344
فایلی پەیوەندیدار 97,362
ڤیدیۆ 1,398
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
کورتەباس
هەندێک ناوی شوێنە شاخاوییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
کورتەباس
لە ڤێستیڤاڵی نموونەی و پێکەوە ژیان دا فێرگەی پێشمەرگە دووەم بوو
پەرتووکخانە
ڕێبەری کچە زیرەکەکان؛ چۆن نیگەران نەبین؟
ژیاننامە
نیشتیمان عەبدولقادر ئەحمەد
وێنە و پێناس
هەولێر ساڵی 1974
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
پەرتووکخانە
دەربارەی فەلسەفەی پزیشکی
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
ژیاننامە
شەم سامان
کورتەباس
قەڕاستە و خزمەت کردنێ کەرێ
کورتەباس
نێچيرڤان بارزانى: پێویستە گرنگييەکى زياتر بە هونەر و کولتوور بدەين
پەرتووکخانە
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە
وێنە و پێناس
بازاڕی کورانی مەخموور لە هەولێر ساڵی 1984
وێنە و پێناس
شێخ عەلائەدینی خەلانێ و چەند کەسایەتییەکی تر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
پەرتووکخانە
ناساندنی بەشەکانی ئینگلیزی زانکۆی ڕاپەڕین کۆلێژەکانی (پەروەردە-پەروەردەی بنەڕەت)
ژیاننامە
دانا موتیع جەباری
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
فاتیح عەبدولکەریمی مودەریس
پەرتووکخانە
کەروێشکێکی ئەویندار
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
یەکەم چاپخانە لە سلێمانی؛ چاپخانەی کامەرانی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
کورتەباس
نێچیرڤان بارزانى پێشوازى لە میرى ئێزدییان کرد
ژیاننامە
توانا موتیع جەباری
وێنە و پێناس
پێش پارێزگای هەولێر ساڵی 1972
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای حەسەن ئاباد
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
موتیع جەباری
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
ژیاننامە
شاهۆ غەفور حسێن

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.203 چرکە!