پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەورامی - Kurdish Hawrami
Zazakî - Kurdish Zazaki
English
Français - French
Deutsch - German
عربي - Arabic
فارسی - Farsi
Türkçe - Turkish
Nederlands - Dutch
Svenska - Swedish
Español - Spanish
Italiano - Italian
עברית - Hebrew
Pусский - Russian
Fins - Finnish
Norsk - Norwegian
日本人 - Japanese
中国的 - Chinese
Հայերեն - Armenian
Ελληνική - Greek
لەکی - Kurdish Laki
Azərbaycanca - Azerbaijani
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەورامی - Kurdish Hawrami
Zazakî - Kurdish Zazaki
English
Français - French
Deutsch - German
عربي - Arabic
فارسی - Farsi
Türkçe - Turkish
Nederlands - Dutch
Svenska - Swedish
Español - Spanish
Italiano - Italian
עברית - Hebrew
Pусский - Russian
Fins - Finnish
Norsk - Norwegian
日本人 - Japanese
中国的 - Chinese
Հայերեն - Armenian
Ελληνική - Greek
لەکی - Kurdish Laki
Azərbaycanca - Azerbaijani
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ڤیدیۆ
لە خۆپیشاندانێکی هندستان درووشمی ژن، ژیان، ئازادی دەوترێتەوە بە کوردی
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
بەرنامەیەکی تایبەت لەسەر فەرید زامداری شاعیر
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ئاریان عەلی
21-08-2024
سروشت بەکر
پەرتووکخانە
ژنانی وشیار ترسناکترن
21-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
ژنێ لە جامەک شێعر
21-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
تام تەم
21-08-2024
کشمیر کەریم
شوێنەکان
بێشە
21-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
جاوەکە
21-08-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
شاندی کورد لە مەراسیمی تاجەگوڵینەی تزاری ڕووسیا
21-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
کەمال حەمەکەریم
20-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت
  533,308
وێنە
  108,093
پەرتووک PDF
  20,053
فایلی پەیوەندیدار
  101,704
ڤیدیۆ
  1,482
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
304,112
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,346
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,874
عربي - Arabic 
29,542
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,298
فارسی - Farsi 
9,063
English 
7,439
Türkçe - Turkish 
3,626
لوڕی - Kurdish Luri 
1,691
Deutsch - German 
1,556
Pусский - Russian 
1,134
Français - French 
339
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
90
Svenska - Swedish 
63
Հայերեն - Armenian 
50
Español - Spanish 
48
Italiano - Italian 
46
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
24
日本人 - Japanese 
21
Polski - Polish 
19
中国的 - Chinese 
18
Ελληνική - Greek 
14
עברית - Hebrew 
14
Norsk - Norwegian 
14
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
5
Ozbek - Uzbek 
5
Esperanto 
5
Тоҷикӣ - Tajik 
5
ქართველი - Georgian 
3
Catalana 
2
Čeština - Czech 
2
Hrvatski - Croatian 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
Srpski - Serbian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
وشە و دەستەواژە 
130,247
پەرتووکخانە 
25,466
ژیاننامە 
24,912
کورتەباس 
17,434
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,571
پەند و ئیدیۆم 
13,071
شوێنەکان 
11,781
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,892
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,133
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,451
ڤیدیۆ 
1,380
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
634
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,659
MP4 
2,410
IMG 
197,440
∑   تێکڕا 
230,832
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
ئەحمەد بامەڕنی
ژیاننامە
نوری دەرسیمی
ژیاننامە
محێدین زەنگنە
ژیاننامە
ماریا سام
ژیاننامە
مەنسوور ئەمیری
Êzîdîtî berî dema Şîxadî
کوردیپێدیا، مێژووی ڕۆژ بە ڕۆژی کوردستان و کورد دەنووسێتەوە..
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
English0
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)0
هەورامی - Kurdish Hawrami0
لوڕی - Kurdish Luri0
لەکی - Kurdish Laki0
Zazakî - Kurdish Zazaki0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana0
Cebuano0
Čeština - Czech0
Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
ترکمانی - Turkman (Arami Script)0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

Êzîdîtî berî dema Şîxadî

Êzîdîtî berî dema Şîxadî
Êzîdîtî berî dema Şîxadî

Lêkolîneke oldarî-zanistî bi pênûşa
Dr. Pîr Memo Osman
Ola Êzîdîtiyê yek ji wan olên ku hên baş zelal nebûne. Ew guhertinên mezin û rehkûr, yên ji aliyê Şîxadî Misafir ve (nêzîkî sala 1162 piştî Îsa) di ola #Êzîdî# tiyê de hatibûne kirin, bûne weke perdeke tarî li ber dîroka vê olê berî dema Şîxadî. Digel vê rastiyê jî baweriya piraniya nivîskarên dîrokê bi navekî din dihate naskirin û wekî din jî tore û edetên wê jî cuda bûn. Di nivîsandina min ya dawî de, Ein Licht über die Philosophie der ezidischen Religion bi piranî li ser felsefa ola Êzîdîtiyê rawestiyam, û bi taybetî li ser pirsa Tawisî-Melek weke, yê li şuna Ezdayê pak li erdê ye. Tawisî-Melek jî ne gotineke xirab e, weke ku olên din dibîjin. Êzîdî bi tenê baweriya xwe bi Tawisî-Melek tînin.
Ji Êzîdiyan re Tawisî-Melek weke agire e. Agir jî du rû ye. Ji hêlekê ve dikare ronahî û germê bide, lê ji heleke din ve jî şewatê çêdike: Başî û xirabî ji yek kaniyê tên.
Mirov jî bi xwe ji du hêzên têkilî pêktê, di bedena wan de başî û xirabî hêlîna xwe çêkirine. Mana wê yekê jî ew e, ku her Êzîdiyek perçek ji Tawisî-Melek pê re heye. Nirxandineke bingehîn di nava wêjeyên nivîsandî de, yên li ser olên kevnar di Rohilata Navîn de, tu nîşanên li ser girêdaneke rast di navbera navên berî dema Şixadî û navên piştî dema wî de, nade. Bi tenê hindek gotin û navên cejnên din, nêzîkî hev in. Mînak: Yazatas maneya wê jî di Zerdeştiye de sivikê Xwedê (Milyaket) ye, ev jî nêzîkî gotina Êzîdî min ji vê nivîsînê jî ew e, ku girêdanên di navbera Mitrayiyê, Êzîdîtiyê û Zerdeştiyê de, weke cejnan, tore û edetan û tiştên din, bidime xuyakirin. Di nav olên kevnar de, yên nêzîkî du hezar sal berî buyîna Îsa hatine Kurdistanê, Mitrayî bi hiner û taqet bû, ew jî ji ber di nav de êlêmêntên leşkerî peydabûn. Ev ol oleke patriyarşî, leşkerî û nêr bû. Heya dema Xaçperestiyê tu guhertin mezin di nav olên kevin de çênebûn. Erê, hindek olên nû derketine meydanê, weke Zerdeştiyê, lê belê tu guhertinên kûrekûr nexistine nava olperstinê. Her oleke nû hindek tiştên nû dane pêşiya xwe, ji bo pêkanîna çend daxweziyên girêdayên xwe û razîkirina wan. Piştî vê demê peydabûna olên nû dane ser hev. Piştî ola Mitrayiyê ya patriyarşî û nêr, ola Zerdeştîtiyê ya mê û matriyarşalî peyda bû. Xaçperstî li dijî Mitrayiyê li Rom û li dijî Cihûtiyê li Felestînê, û dawî Îslam wek oleke patriyarşî li dijî Xaçperestiyê û Zerdeştîtiyê derkete holê. Êzîdîtî tu roleke mezin di nav vêgirtinberdanê de neleyist. Ev jî ji ber ku tucar Êzîdiyan serdestî li tu gelan nekirine û komarên wan çênebûne. Ew ketibûn bin bandore olên nêr, mina ku Mitrayiyê ji Hindistanê hatibû Kurdistan û Ecemistanê. Bi çi navî wê çax û demî dihate naskirin, heya îro jî tu kes nizane. Ji bo vê pirsegirêkê hindek zaniyar çend nîşanên ku piştgiriya vê têzê dikin, didine xuyakirin. Heke mirov ola Êzîdîtiyê û Zerdeştiyê bide berhev, zû dibîne, ku bandora Zerdeştiyê li Êzîdîtiyê buye. Ev rastî qet ne ecêb e, ji ber Zerdeştîtî bêtir ji sêsed salî (300) ola dewleta Sasaniyan maye. Bandora ola Zerdeştîtiyê weke bandora Îslamê piştî hatina Şixadî. Awa û reya pêkanîna diha li cem Êzîdiyan pir dişîne nimêj û dihayên Zerdeştiyan. Di diha sibê de ev tişt tê xuyakirin. Mirovê Êzîdî berê xwe dide rojê û dihayên xwe dike. Her pênç erkên dihayê jî ne ji Îslamê hatine, ji Zerdeştiyê hatine. Ji bo Êzîdiyan du diha girîng in, diha sibê û diha êvarê. Lê belê herdu diha jî ji berê ve û heya îro ji bo Xwedanê rojê ne (Mitra) û ne ji bo Zerdeşt in. Her heft erkên, yên ku Zerdeşt li ser şagirtiyên xwe danîbûn, ji bo Ahûra-Mazda bûn. Pêkanîna van cejnan jî şêweyekî cotiyarî bû, ne weke di Mitrayiyê de bi rengê leşkerî û ne weke di Îslamê de bi rengê aborî bû. Ev her heft cejin jî heya îro li nav Êzîdiyan dimînin, lê belê bi navên din û di salçaxên din têne naskirin û damezrandin:
1. Maidhoyî-Zaremaya: Li ba Zerdeştiyan dikeve nîvê biharê. Li ba Êzîdiyan dikeve çarşemê, nêzîkî çardehê nîsanê ye. Ev cejin û cejna Favashis bi hevdû re çêdibin. Cejna Favashis, Sasaniyan û Babiliyan çêdikirin. Êzîdî vê cejnê bi Bêlinde bi nav dikin anjî cejna sersalê.
2. Maidhoyî-Shema: Li ba Zerdeştiyan di nîvê havînê de çêdibe. Li ba Êzîdiyan di dawiya meha Tîrmehê çêdibe. Pêkanîna vê cejnê jî pêwîst e li Lalişa Nûranî çêbibe.
3. Paitshatiya: Cejna çinîn û qurafê ye. Li ba Zerdeştiyan di dawiya meha Tebaxê de çêdibe. Li ba Êzîdiyan Meme Reşan qencê Xwedê yê ji bo zad û baranê ye, cejna vî weliyê Xwedê di biharê de çêdibe.
4. Ayathriyama: Cejna keriyê pez. Li ba Êzîdiyan ev cejin dawiya biharê ye. Du qencên Xwedê li ba Êzîdiyan hene, yên keriyê pêz û naxiragayan diparêzin: Mamê Şivan, ev parêzgarê keriyê pêz e û Gavanê Zersan, ev parêzgarê garana çêlekan e. Ev cejin bi eynî nav têne naskirin.
5. Maidhyaira: Ev cejin li ba Zerdeştiyan dikeve nîvê zivistanê (çile), li ba Êzîdiyan di serê meha cotmehê çêdibe û heft rojan û heft şevan berdewam dike. Ew hî du roja çarşemê de ye, Êzîdî ji vê çarşemê re dibêjin Kabax. Di vê rojê de ciwangakî dikujin (serjêdikin). Cejin ji pêşî heya dawî bi cimayî bi nav dibe. (Cimaiyê Şîxadî).
6. Hamaspat-Maedaya: Li ba Zerdeştiyan di dawiya biharê de çêdibe, li ba Êzîdiyan dawiya meha berjbarê çê dibe. Ji hêla din ve Xaçperest jî li Kurdistanê weke vê cejnê çê dikin. Navê vê cejnê li ba wan Biyalde ye. Di olên kevin de û bi taybetî di nava Mitrayiyê de dehbe roleke mezin û girîng dilîzin. Girêdana wan bi pirsegirêka avabûna cîhanê û gera roj û hîvê re ye. Îkoneke xuyanî û bi nav û deng ya ola Mitrayiyê pir teba li ser hene. Gelek ji wan teban mirov dikare heya îro jî ji dîwarê Şîxadî li Lalişê bibîne. Mane û girîngbûna wan teban jî di ola Mitrayî de ev in:
1. Ciwanga: Mitra ciwanga weke qurbanek dikuje. Êzîdî di payizê de vî ciwangayî dikujin. Kuştina vî tebayî li ba Êzîdiyan ji bo mirovantiyê, biratiyê û dinyakê bê şer û kuştinê ye. Wekî din jî ji bo saleke bi xêr û bêr e. Di dema berê de ciwanga sembolan û nîşana payizê bû. Bi kuştina vî gayî mirovan hêviyên xwe hebûn, ku sal salek baş bi berf û baran be, ji bo giya, dar û tov şîn werin.
2. Mar: Di Mitrayiyê de mar nîşana reya kosmosê û xeleka teban bû. Mar şopa zîvrandin û gera roj û hîvê ye. Roj û hîv maneyeke anjî armancekê di gera xwe de didine xuyakirin. Ji bo vê yekê xeleka teban (heywanan) zeman (dem) nîşan dide. Weke ku hindek zaniyarên olê diyardikin, mar di Mitrayiyê de nîşana tevgerê û pêşvebirina tiştan bû. Mar di Mitrayiyê de niwêneriya dem û çaxên salê dikir. Li ba Êzîdiyan marê reş tebakî pîroz e û niwêneriya mirovên qenç li ba Êzîdiyan dike. Şîxadî di dema xwe de maneyên dîn dabû teban (heywanan): Şêx Mendê Fexra ji bo pêvedana maran bû. Şêx hekîmê nexweşiyê û nerîhetiyê ne. Êzîdiyek mar pê vede, bi tenê diha Şêx Mend û êla wî lê diqbile û saxiyê û başbûnê jinexweş re dikare bîne. Şêxek ji rengî birîn rihet dibe. Rismê marekî reş di kevir de kolayî ye û li devê deriyê mala Şîxadî (Lalişa Nûranî) de ye. Ev mar ji dema kevin de li wir e.
3. Dûpişk: Dûpişk di Mitrayiyê de sembola rojê bû. Dûpişk di bihst û sêh ê cotmehê de dikeve nava rojê. Li ba Êzîdiyan Pîrê Cerwa ciyê pêvedanê rihet dike. Ev tore û edetên bi van teban girêdayî ne û hên di nav Êzîdiyan de hene, ji Mitrayiyê tên û ne ji Zerdeştiyê hatine. Mar û dupişk li ba Zerdeştiyan teban bi zirar in. Ev bawerî di pîrtûka Avesta de hatiye nivîsîn. Li gor baweriyên ola Zerdeştî Ahîraman ev heywanên (teba) bi zirar şandine cîhanê. Kî wan bikuje xêrekê dike.
Ji vê hêlê ve pir di bin bandora Mitrayiyê û Zerdeştiyê de bû, lê bêtir di bin bandora Mitrayiyê de bû. Êzîdî gelekî kêmketî bûn û ji bo vê yekê li sitara xwe degeriyan û ne diketin nava berberîtiyê û şerên giran. Heya dema Îslam derkete maydanê û welatê wan xiste bin destên xwe. Ji dihayên Êzîdiyan tê xuyakirin, ku bandora Xaçperestiyê û Cihûtiyê jî li ser dîwarê mala Şîxadî ye.
Dibe sedsala heştan de berî buyîna Îsa qiralê Aşûriyan Salmanasser V (727-722 berî Îsa) hasil (Trîbût) ji qiralê Cihuyan Hoseya xwestibû. Ji ber Hoseya ev hasil neda, Salmanasser wî û çend sed ji gelê wî esir kirin û birine Kurdistanê.
Cejna Xaçperestan, ya di meha cotanê (nîsanê) de çêdibe û medha Îsa û dayîka Meryem a di dihayên Êzîdiyan de têne ser ziman, lê belê weke qencên Xwedê. Xaçperestan jî hindek tişt ji Êzîdîtiyê girtine, weke rengkirina hêkan (Hêkesor) di cejna xwe de, ya di meha cotanê de çêdibe; weke dadekirina agir û xemlandina deriyan bi gul û rîhanan. Êzîditî ne ji dema Şîxadî ye, ne jî ji dema danîbûna qewl û dihayan ve ye. Heke ji qewlan em hesab bikin, Pêxemberê Îslamê Muhemmed û xelîfên wî, weke qencên Xwedê têne ser ziman. Lê belê dîrolê daye xuyakirin, ku Êzîdîtî di bingehên xwe de ji Îslamê dûr e. Çend helbestvanên olperest dihayên Êzîdiyan, di nav wan de jî hindek yên Şîxadî ne, nivîsîne:
1. Hasedê Tawisî-Melekrî: Pêşneyaz ji bo jiyana Êzîdiyan ya komeleyitî danîne.
2. Pisê Cemî: Şîxadî û qencên Xwedê.
3. Pîr Dawid: Şerê Îmad El-dîn dijî Şîxadî û mirovên li pey wî diçûn.
4. Şêx Fexrê Adiya: a) Pezindana Şîxadî, b) Şeqê Serî
5. Pîr Şeref: Qewlê Baza li ser Şîxadî.
6. Pîr Xidir: Qewlê Derwêşê Adem.
Lê belê piraniya cejin û rêzên oldarî û tore bi dev, yên nifşekî daye nifşekî din, ji dem piştî Îslamê hatine. Piştî hatina Şîxadiyê Hekarî ev tişt peyda bûn. Ev nêzîkbûnên di navbera Êzîdîtiyê û Mitrayiyê de (berî Zerdeştîtiyê) mirov dikare bi vî şêweyî zelalbike: Herdu ol ji kaniyekê ne; li gorî zaneyên olê, herdu ol bingeha wan Îndo-Germanî ye. Erê, bandora ola Zerdeştîtiyê li Êzîdîtiye buye, lê di pir tiştan de dûrî hev in, weke di pirsa avakirina cîhanê de, di veşartina miriyan de, pêşeroja ta (rih, can) û di girintirîn tişt de: Di jiyana piştî mirinê û buyina nû de.
Dûmahîk di hejmara bê de Wergerandin ji zimanê Almanî: Şewqî Îsa
[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئەم بابەتە 8 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) | https://yazidis.info/ - 19-08-2024
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 31
پارت و ڕێکخراوەکان
پەرتووکخانە
پەند و ئیدیۆم
وێنە و پێناس
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
کورتەباس
زمانی بابەت: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
ڕۆژی دەرچوون: 10-03-2019 (5 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئایین و ئاتەیزم
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 19-08-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 19-08-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ئاراس حسۆ )ەوە لە: 19-08-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 8 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
سواری میرئالایی سلێمان بەگی حسێن پاشای خەندان
ژیاننامە
کەمال حەمەکەریم
پەرتووکخانە
دەستنووسی مەولەوی؛ بەشی 4
ژیاننامە
نوور یوسف
ژیاننامە
ئارام خەلیل سەرگەتی
ژیاننامە
شەماڵ نەوڕۆڵی
پەرتووکخانە
ژنێ لە جامەک شێعر
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
پەرتووکخانە
دەستنووسی مەولەوی؛ بەشی 5
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
جوان عیزەت
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
ژیاننامە
دیلمان محەمەد سابیر
پەرتووکخانە
ژنانی وشیار ترسناکترن
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
کورتەباس
یادداشتەکانی ڕەفیق حیلمی
پەرتووکخانە
تام تەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
کورتەباس
توژینەوەیێک دەربارەی نووسینە تورکی یەکانی ڕەفیق حیلمی 1898-1960
کورتەباس
بابا تاهیری هەمەدانی
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
کورتەباس
گەشتی ڕەفیق حیلمی و قەڵەم
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
ژیاننامە
ڕۆژان ئیدریس عومەر کەورینی
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
ژیاننامە
ئاریان عەلی
کورتەباس
پاشماوەی وێژەی شوراتەکان-پایەی شیعری شورات لە شیعری سیاسی ئەمەویدا-بەشی شەشەم
وێنە و پێناس
شاندی کورد لە مەراسیمی تاجەگوڵینەی تزاری ڕووسیا
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
ئەحمەد بامەڕنی
15-04-2009
هاوڕێ باخەوان
ئەحمەد بامەڕنی
ژیاننامە
نوری دەرسیمی
03-11-2009
هاوڕێ باخەوان
نوری دەرسیمی
ژیاننامە
محێدین زەنگنە
22-08-2010
هاوڕێ باخەوان
محێدین زەنگنە
ژیاننامە
ماریا سام
07-03-2022
ڕۆژگار کەرکووکی
ماریا سام
ژیاننامە
مەنسوور ئەمیری
14-07-2023
هومام تاهیر
مەنسوور ئەمیری
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ڤیدیۆ
لە خۆپیشاندانێکی هندستان درووشمی ژن، ژیان، ئازادی دەوترێتەوە بە کوردی
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
بەرنامەیەکی تایبەت لەسەر فەرید زامداری شاعیر
22-08-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ژیاننامە
ئاریان عەلی
21-08-2024
سروشت بەکر
پەرتووکخانە
ژنانی وشیار ترسناکترن
21-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
ژنێ لە جامەک شێعر
21-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
تام تەم
21-08-2024
کشمیر کەریم
شوێنەکان
بێشە
21-08-2024
زریان عەلی
شوێنەکان
جاوەکە
21-08-2024
زریان عەلی
وێنە و پێناس
شاندی کورد لە مەراسیمی تاجەگوڵینەی تزاری ڕووسیا
21-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ژیاننامە
کەمال حەمەکەریم
20-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ئامار
بابەت
  533,308
وێنە
  108,093
پەرتووک PDF
  20,053
فایلی پەیوەندیدار
  101,704
ڤیدیۆ
  1,482
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
304,112
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,346
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,874
عربي - Arabic 
29,542
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,298
فارسی - Farsi 
9,063
English 
7,439
Türkçe - Turkish 
3,626
لوڕی - Kurdish Luri 
1,691
Deutsch - German 
1,556
Pусский - Russian 
1,134
Français - French 
339
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
90
Svenska - Swedish 
63
Հայերեն - Armenian 
50
Español - Spanish 
48
Italiano - Italian 
46
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
24
日本人 - Japanese 
21
Polski - Polish 
19
中国的 - Chinese 
18
Ελληνική - Greek 
14
עברית - Hebrew 
14
Norsk - Norwegian 
14
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
5
Ozbek - Uzbek 
5
Esperanto 
5
Тоҷикӣ - Tajik 
5
ქართველი - Georgian 
3
Catalana 
2
Čeština - Czech 
2
Hrvatski - Croatian 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
Srpski - Serbian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
وشە و دەستەواژە 
130,247
پەرتووکخانە 
25,466
ژیاننامە 
24,912
کورتەباس 
17,434
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,571
پەند و ئیدیۆم 
13,071
شوێنەکان 
11,781
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,892
هۆنراوە 
10,233
بەڵگەنامەکان 
8,327
وێنە و پێناس 
7,322
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,133
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,451
ڤیدیۆ 
1,380
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
634
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,659
MP4 
2,410
IMG 
197,440
∑   تێکڕا 
230,832
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
سواری میرئالایی سلێمان بەگی حسێن پاشای خەندان
ژیاننامە
کەمال حەمەکەریم
پەرتووکخانە
دەستنووسی مەولەوی؛ بەشی 4
ژیاننامە
نوور یوسف
ژیاننامە
ئارام خەلیل سەرگەتی
ژیاننامە
شەماڵ نەوڕۆڵی
پەرتووکخانە
ژنێ لە جامەک شێعر
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
گوندی سەرگەڵوو ساڵی 1975
پەرتووکخانە
دەستنووسی مەولەوی؛ بەشی 5
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
قوتابییانی پۆلی سێیەمی قوتابخانەی بارزان لە سلێمانی ساڵی 1960
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
جوان عیزەت
وێنە و پێناس
ئیبراهیم ئەحمەد و فەرهاد پیرباڵ ساڵی 1990
ژیاننامە
دیلمان محەمەد سابیر
پەرتووکخانە
ژنانی وشیار ترسناکترن
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
کورتەباس
یادداشتەکانی ڕەفیق حیلمی
پەرتووکخانە
تام تەم
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
کورتەباس
توژینەوەیێک دەربارەی نووسینە تورکی یەکانی ڕەفیق حیلمی 1898-1960
کورتەباس
بابا تاهیری هەمەدانی
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
کورتەباس
گەشتی ڕەفیق حیلمی و قەڵەم
ژیاننامە
ئاواز حەمەعەلی
ژیاننامە
ڕۆژان ئیدریس عومەر کەورینی
ژیاننامە
مەليحە ساڵح عەباس
ژیاننامە
ئاریان عەلی
کورتەباس
پاشماوەی وێژەی شوراتەکان-پایەی شیعری شورات لە شیعری سیاسی ئەمەویدا-بەشی شەشەم
وێنە و پێناس
شاندی کورد لە مەراسیمی تاجەگوڵینەی تزاری ڕووسیا
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
فۆڵدەرەکان
ژیاننامە - ڕەگەزی کەس - نێر ناوی کوردی - ڕەگەزی کەس - نێر ژیاننامە - نەتەوە - کورد شوێنەکان - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان کورتەباس - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ژیاننامە - جۆری کەس - نووسەر - لێکۆڵەر ژیاننامە - جۆری کەس - وەرزشەوان ژیاننامە - جۆری کەس - ناسراو

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.375 چرکە!