ئەی کۆترە سپییەکەی ناو هێلانەی بەرز!
لە گیانی پیکاسۆ ئیلهام ئەکەم قەرز
ئەمەوێ بتخەمە سەر باڵی فڕین
بە ڕاستی بتنێرم نەک بە خەوبینین
بۆ شارێک: هەزاران لاوانی جیهان
بۆ ئاشتی ئەبەستن تیایا میهرەجان!
لاوانی حەوت کیشوەر لە بوخارستن،
بە هەوای برایی و ئاشتی سەرمەستن!
بە سەدویەک دەم و زمانی جیاواز
لەگەڵ یەک گەرم ئەکەن گۆڕینەوەی ڕاز
بە سەدویەک دەم و زمان ئەوترێ:
«ئەی هاوڕێی دووروڵات، تۆم زۆر خۆش ئەوێ!»
قسەی وا پیرۆزی پڕ خۆشەویستی
تێی ئەگا هەر لاوێک، بە گوێی دڵ، بیستی...
بزە و لەبزی شیرین، نیگای گەرم و گوڕ،
چوونە کۆڕی یاری و، دانسی کچ و کوڕ،
مۆسیقا و هەڵبەستی نەبزی دڵ یەک خەر،
نیگاری بە جوانی سرنج ڕاکێشەر،
لە باغچە و مەیدان و جێگاگشتییەکان
بە ڕاستی بێ زمان دێننە زمان!
چینی بۆ بالقانی ئەبێ بە بولبول،
کۆریایی و «یانکی» ی باش دەست ئەکەنە مل،
لاوی کورد، دەست لە دەست برای عەرەبا،
دەردی دڵ بۆ لاوی گشت جیهان ئەبا،
تەنانەت لاوانی میترۆپۆڵەکان
دان ئەنێن بە حەقی کوردا بۆ ژیان!
2
ئەی مەلی پەل وپۆ سپی وەکوو چوڕ!
لە لووتکەی شاخەوە باڵ بگرە بە گوڕ
شاخەوشاخ، دەشتاودەشت، دەریا بە دەریا،
هەر بفڕە و مەوەستە تا ڕۆمانیا،
پایتەخت: بوخارست، شاری پێشکەوتوو
لە کۆنەپەرستی خۆ ڕزگار کردوو،
جمەی دێ لە لاو و ئاشتیخوازانا
جوانترە لە جاران لە میهرەجانا!
ئەو لقە زەیتوونەی ناو دەنووکی سوور
بە سەرا بگێڕە حەوت جار خوار و ژوور!
هێزی لاو یەک بگرێ بۆ ئاشتیی دنیا
شەڕفرۆش مەگەر قوڕ بکا بە سەریا!
نە تەقە لە کۆریا، نە لە هیندی چین
ئەمێنێ، نە ئێمەیش تووشی شەڕ ئەبین
بۆ ئەوەی «خێو» ەکان لە «واڵ ستریت» ا
گۆشتاومان زڵفنج کەن لەگەڵ تریتا
ئەم دنیا ڕووخاو و ڕوو بریندارە
ماوەی چنگ ئە کەوێ دەرد بکا چارە:
هیچ نەبێ هەتیوێک ئەگا بە داڵدە،
بەندییەک لە زنجیر ئەبێ ئازادە؛
ورگێکی خەوێران پڕ ئەکرێ لە نان
نەخۆشێک شیفای دێ بە داو و دەرمان
ڕووتەیەک پارچەیەک جلی پێ ئەبڕێ
بۆی ئەلوێ پێک بێنێ چەپەرە شڕێ
پیرێکی پەک کەوتوو، یان ژنی داماو
لە برسا مردنیان دڵ ناکا بە ئاو،
یا ساوای لە چەقی ڕێگا تووڕدراو
گەل ئەبێ بە دایکی و ئەیهێنێتە ناو
سەگ نایخوا، وەک پلێک گۆشتی بێ تاوان
تا ئابڕووی ئەم عەسرەی پێ بەرێ ئینسان!
3
ئەی کۆتر! ئەی ڕەمزی ئاشتی و ئاسایش!
ئەمەیە - کە لاوان کردوویانە- ئیش...
بۆ ئاشتی گلێرن، بۆ خۆشەویستی
لە ڕێگای ئامانجا لاو ناکا سستی...
دڵنیاین دەزگای شەڕ سەرەوژێر ئەکەن
ئەمڕۆ بێ، سبەی بێ، بە ئامانج ئەگەن...
ئەو تۆوەی ئەیچێنن، بە نیازی پاک
بەهەشتێک ئەڕوێنێ بۆ گشت لە ڕووی خاک!
لاوانێک لە پشتی ئەوان دێنە خوار
دنیایەک ئەبینن دوانزە مانگ بەهار
نە فرمێسک، نە ناڵە، نە هەناسە و خەم
ئەو دنیا جوانەیان ناخاتە ژێر تەم!
ئینسانی ئەو حەلەی بۆ خۆشی هەوڵ دەر
بێ خەم و بەختیار ژین ئەباتە سەر!
4
ئەی کۆتر! ئەی شاباڵ مەشخەڵی سپی!
بۆ گەشتی بو خارست ئەبێ ڕابەر بی
ڕێگای ڕاست پێشان دەی بە لاوانی کورد
دوشمن ڕێی تەنیون بە داوی ورد ورد
دوشمنی گەورەی کورد، ئیستیعماری پیر،
نۆکەری هان داوە دەست بدەنە شیر
بە ڕاست و بە چەپا مل بپەڕێنن
سزای ئاشتیخوازی لە گەل بسێنن!
ئەم چڵکاوخۆرانەی ئیمپریالیزم،
پاڵەوان کەچەڵی ڕێگای فاشیزم
هەر یەکە لە لایەک دیکتاتۆرێکن
بۆ بێ شەرمی کردن ئێسترە تۆڕێکن!
جووتەمان لێ ئەدەن، گازمان لێ ئەگرن،
نەختێک حەق داواکەین لە داخا ئەمرن
ڕەخنەیان لێ بگرین ڕەخنەیەکی ڕاست
سوێن ئەخۆن بە خەروار، کە زۆر ڕەش بوو ماست!
بڵێین: «لەل»، وەکوو هار دەست ئەدەنە شیر
ئەوەندە ترساون لە ئازادیی بیر!
ترساون، بە ڕاستی ئەوەن ترساون،
هەموو لەش هەر گوێچکەن، هەومو لەش چاون!
حیسابی جووڵەی موو، دەنگی نەبزی دڵ
ئەپرسن لەو لاوەی کە لێی ئەکەن سڵ!
بۆیە تۆم پێویستە بۆ ڕێی میهرەجان
لاوەکان لە دەستم نەچن، کۆتری جوان!
کورد لاوی هۆشیار و نەختێک خوێندەوار
تاقە یەک شک ئەبا - بەڵکوو! - لە هەزار!
5
لاوی کورد: زنجیری دەرەبەگ لە مل
شەو و ڕۆژ ڕەنج ئەدا بێ نان و بێ جل
یان لە پڕ ئەیگرن، ئەیخەنە ژێر چەک
بۆ ئیمپریالیستی ئاغای دەرەبەگ
یان لە ئیحتیکاری نەوتا پاڵەیە
ڕۆژی چەوسانەوە، شەوی ناڵەیە
یان کەمەرشکاوی کۆڵی گرانە
بە ئەرزا کشانی بۆ سواڵی نانە
یان لە سەر سووسەیەک بیرو بڕوای سوور
ئەینێرن زنجیربەند بۆ زیندانی دوور!
ئەگەر هات بەڵگەیەک کەوتە دەست میری!
هەر سەرە و ئەپەڕێ بە دەمی شیری!
وا قورس بێ چەپۆکی کۆنەپەرستی
ئیتر لاو چۆن ببا بۆ قەڵەم دەستی؟
ئەم لاوە کەمانەی کە خوێندەوارن،
ڕێگاپێشاندەری گەلی ژێر بارن،
ئا لەبەر ئەوەیە زۆر بە خەم خواری
ئەسپێررێ بە تۆ لاو لە کوردەواری!
لە ڕەمزی بەرزی تۆ وەهام تکایە:
شاباڵی سپیتی بۆ بکەی بە سایە
تا ئەیبەی ئەیخەیتە کۆڕی میهرەجان
با دەمی بگاتە لاوانی جیهان
لەو کۆڕە پیرۆز و بەرزەی لاوانا
بنوێنێ «ئاشتیخواز» لە کوردستانا!
6
ئەمەوێ لاوی کورد بخاتە سەر دەست:
ئەو دڵە گەرمەی خۆی کە پڕە لە هەست
بیگێڕێ بە ناو گشت دەستەی لاوانا
هەستی خۆی جاڕ بدا بەناو جیهانا!
نەڵێ من کوردم و دوا کەوتوو و بچووک
ئەترسم ببینرێم بە چاویلکەی سووک
شەبەقێک لە ڕۆژی مارکس و لەنین
مەشخەڵ بوو بۆ دەستی هاوڕێ ستالین
ئێستا کە خەلیفەی گرانبەهای ئەو
جیهانی پێ ئەبا بۆ ئاشتی بەدەو...
ئەو ڕۆژەی کە ڕەنگی پێست، ژمارەی سەر،
جیاوازیی چین و دین ئەگرێ بەرامبەر
لە ڕۆمانیا چەند ڕۆژێک هەتاو
بۆ لاوی کورد ئەکا بە زاخاوی چاو!
ئەگەڕێ، تەماشا ئەکا و ئەبینێ:
گەلێکی تێکۆشەر ئەژی، چ ژینێ؟
لە شوێنی کەلاوەی وێرانی مێژوو
دایناوە چ کۆشکێ بە مێشک و بازوو
کەچی شەڕفرۆشی خاوەن سەرمایە
دەستێکی میکرۆبە و دەستێک بۆمبایە
مرقی خۆش کردووە ئەم دەزگا جوانە
خاپوور کا و بایەقوش تیا بگرێ لانە!
7
بەڵام، ئەی باڵداری سپیی ئاشتی!
دووبارە پێت ئەڵێم گەرچی پێم وتی:
لاوانێک کە ئێستا لە بوخارستن
نوێنەری گەلانی ئاشتی پەرستن!
بڕوانە ماسوولکەی لەشی پۆڵایان
بڕوانە پرشنگی عەزمی نیگایان
بڕوانە یەکیەتیی مێشک و دڵیان،
بڕوانە ئارەزووی بۆ ژین بەکوڵیان،
ئەمانە خۆیان و گشت هاوتەمەنیان
بۆ پاسی ئاشتیی دنیا و وەتەنیان،
لەشکرین، ئامادەن ببن بە عەسکەر،
پێویست بێتە پێشێ درێغ نەکەن سەر!
ناخۆشە ئەگەرچی لە ژیان بووردن،
بەڵام ناخۆشترە بە سەرجەم مردن!،
8
لاوی کورد کە گرتی ڕێی گەڕانەوە
بە دیاریی ئەم بیر و باوەڕانەوە،
بەیداخێک هەڵئەکا وێنەی تۆ لەسەر
بۆ گشت لای وڵاتی ئەکا بە سێبەر،
ئەو حەلە دوژمنی بە شەڕ قنیات کەر
وەک لاکێک لە ماڵمان ئەکێشینە دەر
دوای ئەمە ئێمەین و نوێ کردنەوی ماڵ:
هەر دە ساڵ لە تەئریخ ئەبڕین بە یەک ساڵ،
ئاوی چەم ئەکێشین بۆ سەر لووتکەی شاخ
بەردی ڕەق دەردێنین، جێی ئەکەین بە باخ
لەسەر هەر لووتکەیەک، تەپۆڵکە و یاڵێ
هەر بن دار بەڕوویەک، ئەکەین بە ماڵێ
درێژیی ناو دۆڵ و پاناییی ناو دەشت
بە تەلاری جوان جوان ئەکەین بە بەهەشت
زەوی و زار بە بەری ڕەنجی تراکتۆر
عەمارمان پڕ ئەکات لە گەنمی زۆر
نەوتمان، کارگامان، بەرهەمی کانمان،
نادزرێ و نرخەکەی دێتە گیرفانمان
چ خێری نیشتمان، چ ئارەقی ڕەنج
کوردستان سەرانسەر پڕ ئەکا لە گەنج!
باغچەمان سەرانسەر گوڵی ئەپشکوێ
بولبولمان فێر ئەبێ بە ئاوازەی نوێ
تەنانەت لە بێشکەی ساوامان، گریان
ون ئەکا، موعجیزەی بەختیار ژیان!
1953
سەرچاوە: #دیوانی گۆران#
هۆزانەوان: #گۆران# [1]