=KTML_Bold=عێراقی هاوپەیمانێتیەکان=KTML_End=
#ئاسۆ عەبدوللەتیف#
لە هەڵبژاردنەکانی ئەمجارەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و پارێزگاکاندا کە لە 12/5/2018 بەڕێوە دەچێت، مۆدێل و جوڵەیەکی نوێ دەبینرێت کە لە جوڵەی عێراقیەکان ناچێت ئەویش پرسی هاوپەیمانێتیەکانە و ئەمجارە نەخشەی هەڵبژاردنەکان بەتەواوی گۆراوه و زۆرترین لیست و حیزبەکانی عێراق ناویان تۆمارە لە هاوپەیمانێتیەکدا.
ئەم هاوپەیمانێتیانە کارێکی وایکردووە کارکردنی راستەوخۆ بە رەمزو تەوتەمەکانی حیزب خراوەتە لا، واتە بەکارهێنانی حیزب وەک فۆرم و بەکارهێنانێکی موقەدەس لە ململانێکاندا بەره و کاڵ بوونەوە رۆشتووە تا رادەیەک، ئەمەش دیاردەیەکی ئەرێنییە بۆ پرۆسە دیموکراسی و بزوتنەوە مەدەنیەکان لە عێراقدا، تا رادەیەک دەرچوونە له و سیستمە کۆنکرێتی و نەگۆڕەی حیزبی قائیدو بزوتنەوە سیاسیەکانی رابردوو کە هەمیشە حیزبیان پیرۆز دەکردو بەناوی حیزبەوە خەڵکیان ئەچەوساندەوە، هەمانکات ئالیەتێکی زیرەکانەشە بۆ ماشینەوەی ئه و دەنگە زۆرانەی لە دەموچاوە کلاسیکیەکان و حیزبە تەقلیدیە پڕ ئیشکالەکان نارازین.
هاوپەیمانێتی و هاوبەندیەکانی هەڵبژاردن التحالفات والائتلافات بۆ ئەم گەڕەی هەڵبژاردن، یەکێکە لە سیما تازەکانی شانۆی سیاسی عێراق، کە ئیئتیلاف و هاوپەیمانێتیەکان لە بری حیزب دەچنە کێبرکێ و شوێنی حیزبەکانیان پڕکردۆتەوه و وەک چەتری کۆکەرەوەی تواناکان دەرکەوتوون جگە لە هەندێ حیزب، خەڵک تاقەتی حیزبی تەقلیدی چووه و چیتر باوەڕی حیزبی کزبووە، وەلێ حیزب خۆی رۆڵی ماوه و دەتوانێ لە چوارچێوەی بەرنامه و ئایدیای هاوپەیمانیەکدا خۆی تەیار بکاتەوە وەک ئەوەی ئێستای عێراق و بەڵام تا ئێستا لە کوردستان ئەم دیاردەیە نیە.
ئەم هاوپەیمانیانە ئێستا لە بری حیزب و سیاسی موخەزرەم و شۆڕشگێری رابردوو بیردەکەنەوه و پرۆژە پێشکەش دەکەن، راستە ئەم نەریتە هەر حیزب دروستکەریەتی وەلێ قۆناغێک باشترە لە جوڵە حیزبیە تاقەتپروکێنەکان، ئەمە بەره و ئه و مۆدێلە مەلەکیە ئەوروپیەمان دەبات، کە سیستم و دیموکراسی شتێکه و حیزب و کەسایەتی و شۆرش شتێکی تر، حیزبە شاهانە کۆن و کلاسیکیەکان با هەر بمێنن وەک خۆیان، قەوارە و هاوبەندیە تازەکانیش سیاسەت بکەن و فۆڕمەڵەی ئابوری و حوکمڕانی و سیاسەتی وڵات داڕێژن، کەسایەتیەکی گەنجی وەک ماکرۆن لە فەرەنسا بێ هیچ پێشینەیەکی حیزبی و سیاسی، ئابەم ئالیەتە هات و تەواوی کۆمەڵگای سەرسام کردو ئێستا ناپلیۆنی سەدەی بیست و یەکەمی فەرەنسایە.
ئەمەش بۆ عێراق نوێیه و بیرکردنەوه و هەنگاوێکی تەندروست و مەدەنیانەیە، عێراق و عێراقیەکان بێزارن لە سەرکردەیەک کە بە زۆر خۆی کردۆتە مەرجەع و کاریزما، واتە ئیتر بەشێکی سەرەکی حیزبی سیاسی و کلاسیکی دەسترۆشتووی عێراق لەم هەڵبژاردنەدا بە خۆیان و ئایدۆلۆژیاو مەزهەب و تایتڵەکانیانەوە دەبێت بێدەنگی بنوێنن بۆ لیستە گەورەکان و هاوپەیمانێتیەکان تا یەککلایی بوونەوەی دەرەنجامەکان، ئێ کاری حیزبی مۆدێرنیش هەر ئەوەیە پیاوی دەوڵەتی و رێبازی حوکمرانی راقی و رەشید و هاوپەیمانێتی کاریگەر دروست بکات و خۆی تیۆریزەی فیکربکات، حیزب لە عێراق بە گشتی لە وەزیفەی سیاسی و فیکری خۆی دوورکەوتۆتەوە، ئەمەیە عێراقی دوچاری پاشاگەردانی و فەزای خراپ و فەسادی ئیداریی کردووەتەوە.
ڕاستە هەندێک حیزبی عێراقی هێشتا خوازیارن بەناوی شەرعیەتی شۆرشگێریی و ئالوبەیت و میراسی کۆن و قەداسەتی رابردوەوە بژین و راهاتوون کە دەستبەرداری هیچ شتێک نەبن و تێکەڵی ململانێکانیش بن، وەلێ ئەوەی ئێستا دەبینرێت دەرکەوتێکی تازەیه و پێمان دەڵێت عێراق هی حیزبێک و دوان و سەرکردەیەک و خێزانێک و ئایدۆلۆژیایەکیش نیه و تەواو موزائیکە، کاتیەتی ئەم موزائیکە سودی لێ وەرگیرێت و بەغدادیەک و هەڵەبجەییەک وەک یەک بە ئاسوودەیی بژین و کەرامەتیان پارێزراوبێت، لە دواجاریشدا ئەم مۆدێلە دەبێتە پەیامێک کەس ناتوانێت کۆی جومگە سەرەکیەکانی عێراق کۆنترۆڵ بکات و تەنانەت پەراوێزخستنی بچوکترین کەمینەی ناو عێراقیش ئەستەمه و هەرەشەکردن لە کوردیش ئەستەمتر، ئەم دەرکەوتە نوێیە یەکەم رێگرە لە دەسەڵاتێکی تاکرەوی دیکتاتۆری مۆنۆپۆلیست، دووەم ئاستەنگە لەبەردەم جیهانبینی و نیەتی حوکمرانییەکی زۆرینەی شیعە مەزهەب و غرورێکی شەرانی، کە بەم دواییانە لە حەشدی شەعبی و میلیشیا سەرسەوزەکاندا بینیمان کە وەک کولتورێک تا ئێستاش نیەتەکە درێژ بۆتەوه و کاریگەریی هەر ماوە.
ئەم نەریتە سیاسیيە ئەوەمان پێدەڵێت عێراق بۆتە مەیدانی هاوپەیمانێتیەکان بە کوردو عەرەب و شیعه و سوننه و کەمە نەتەوەکانیشەوە، دەکرێت بۆ کوردستانیش سوود لە مۆدێلی هاوپەیمانێتیەکان لە داهاتوو وەربگرین و بیانخەینە خزمەتی پرۆژەی ستراتیجی نەتەوەییەوە و چیتر خۆمان سەرگەرم نەکەین بە شەڕی لاوەکی حیزبی بەرتەسک و کۆڵانه و کۆڵانی فەیسبوکەوە، کێشەیەکیشمان هەبێت لەگەڵ بەغداد پێویستە لەسەر هاوپەیمانێتییە بەهێزەکە خۆی یەکلایی بکاتەوە وەک ماف و ئیمتیازات و بودجه و پۆستە سیادیەکان.
مەرج نیە چیتر دەنگدەری کورد رابهێنین لەسەر دەنگدان بە حیزب و ئایدۆلۆژیاکان و بە کورتی دەنگدان کورت نەکرێتەوە بۆ باڵای حیزبێک و دوان، ئەمە بۆ کورد سودی زۆرە بەتایبەتی ئاشتکردنەوەی هەزاران دەنگدەرو کاراکتەری بەهێز کە نایانەوێ بچنە بارەگای حیزبی و لافیتە ناشیرینە سواوەکان بینن، بەڵام رازین بە تایتڵە نوێکان، بە جیهانبینی و کەسایەتی سەرسامکەری نوێ، پێویستە تاکی ئازاد دروست بکەین کە خۆیان چارەنوسی خۆیان دیاریی بکەن و بێنە پێشەوە، حیزبەکان دەبێت رچەشکێن بن بۆ هاوپەیمانێتی و چەتری نوێ و پێشکەشکردنی کارەکتەری نوێ، بەبێ تەشهیرو سوکایەتی و رەفزکردنەوەی رابردووی ئه و حیزبانە، تا ئەوەندە یاری بە شۆرش و کەرەسته و ئەدەبیاتەکانی شۆرش و شەهید و خوێن و بەرگریی قارەمانانەی رابردووش نەکرێت و نەدرێتەوە بە نێوچاوی دەنگدەری کوردیدا، ئا بەم شێوەیە هەم حیزب رێزلێگیراو دەبێت و هەمیش پرۆژەکان شوێنی خۆیان دەگرن.
لە عێراق حیزبە گەورەکان کاری خۆیان دەکەن و زۆر خۆیان شۆڕ نەکردۆتەوە بۆ ململانێی هەڵبژاردنەکان تەنانەت، ئایەتوڵاکان و مەرجەعەکانی وەک سیستانی و حەکیم و محمود سەرخی، بەدوورن لە هاوبەندیەکان و لایەنگیریی، حیزبی دەعوەی ئیسلامی کە یەکێکە لە کاریگەرترین حیزبە سیاسیە کلاسیکیە مەزهەبیەکانی عێراق کە نوری مالیکی سەرۆکایەتی دەکات و حەیدەر عەبادیش لە سەرکردە باڵاکانی ئەم حیزبەیە، وەک حیزب بەشداری لەم هەڵبژاردنەدا ناکەن، بەڵکو وەک دوو لیستی هاوپەیمانی جیاوازو سەربەخۆ خۆیان ناساندووه و هاتونەتە ناو کێبرکێکانەوە و بەهیچ جۆرێکیش بۆیان نیە ناوو مێژووی حیزبی دەعوە بەکاربهێنن بۆ پروپاگەندەی هەڵبژاردن، تەنانەت ئەندامانی خۆیان سەرپشک کردوە کە لە چ هاوپەیمانێتیەک ناوی خۆیان تۆماردەکەن و بە تەواوی ئازادی سیاسی خۆیانەوە دەنگ بدەن، حەیدەر عەبادی کە تەحالوفی سەرکەوتن و چاکسازی راگەیاندووە چەندین حیزب و قەواره و کەسایەتی سیاسی و بازرگانی عەرەب و کوردی لە خۆگرتوە کە رەنگە پەیوەندیشیان بە حیزبی دەعوەی ئیسلامیەوە نەبێت کە بەرای من کارێکی عاقڵانەیە، هەمانکات نوری مالیکی کە خۆی سەرۆکی حیزبە بەڵام هاوبەندی و هاوپەیمانێتیەکەی بریتییە لە دەوڵەتی یاسا و لە هەشت کوتله و حیزب و قەواره و کەسایەتی سیاسی و بازرگان پێک دێت لەناویاندا مەعروف موسەویی گەورە بازرگانی عێراق، سوننەکانیش بەناوی تەحالوفی نیشتیمان هاوپەیمانێتیەکی گەورەیان دروست کردوە کە 26 لیست و کەسایەتی و تەنانەت خەڵکی وەک ئەیاد عەلاوی لەخۆگرتووە کە شیعەیەکی رادیکاڵ و کراوەیە، جگە لە لیستی هاوپەیمانی پێکەوەبوونی عێراقی کە پێکهاتووە لە 11 حیزب و قەوارەی سیاسی سوننی بە رابەرایەتی ئەسیل نوجەیفی و خەمیس خەنجەرو چەندانی تر، کەسایەتیەکی سیاسی وەک موقتەدا سەدریش، ناوی قەوارەکەی گۆریوە بۆ ئیستیقامە و لە چەندین کەسایەتی تایبەت و تەکنۆکراتی سەربەخۆ پێک دێت، ئەمە جگە لە هاوپەیمانی و ئیئتیلافی کرانەوە الفتح کە هادی عامیری سەرۆکی رێکخراوی بەدر پێکی هێناوە لەگەڵ 18 لیست و کەسایەتی و حەشدی شەعبی و عەسائیبی ئەهلی حەق و گروپە سەربازی و میلیشیاکانی شیعە، ئەمانە هەموو لە کێبرکێدان بەناوی هاوپەیمانێتی سیاسیەوه و بە هیچ جۆرێک حیزب وەک کاراکتەرێک نەچۆتە ناو ململانێکانەوە، هەمانکات حیزبیشیان پەراوێزنەخستوه و لە رۆڵی کەم بکەنەوە، بە کورتی دەبێت حیزب میکانیزمی بەدەستهێنانی ئامانج بێت و وەزیفەی سیاسی و فیکری خۆی چێ بکات. [1]
=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=