=KTML_Bold=حکومەت و راوێژکارەکانی=KTML_End=
#ئاسۆ عەبدوللەتیف#
ڕەنگە ئیتر کاتی ئەوە هاتبێت فێربین چۆن پیشەسازی بە راو بۆچون و راوێژی سیاسییەوە بکەین، تەنانەت قەرزی وشه و بیرۆکە و فیکرو تێگەیشتنی چاک بکەین بۆ بەرەوپێشبردنی سەرجەم جومگە و جەمسەر و سێکتەرە حکومییەکان، پاشایەک کاتێک دەچێتە راوشکاریی و ناتوانێت ئاسکێک راوبکات، دەکرێت پێی بوترێت پاشای من، ئەم راوە بەتۆ ناکرێت و ئەم ئاسکانەی نێچیرکراون تیری ناو کەوانی تۆ نەیپێکاون، ئەمەش بۆ ئەوەی نەکەوێتە ئه و دۆخەی ئیتر بە بەردەوامی ئامانجەکان نەپێکێت و تیرەکانی سەرچیخ بچن، کەواتە مەرج نییە سیفەی راوێژکاریی هەمیشە بۆ حکومەت سیفەیەکی تەشریفاتی و دیبلۆماسی و زمانەوانی لوس بێت بەڵکو دەکرێت هەندێک جار زبرو جاڕسکەر بێت.
بۆیە کارکردن بە میتۆدی راوێژکاریی و گوێگرتنی باش لە راو رای پێچەوانە و دەستنیشانکردنی ئامانجەکان و برینەکان کارێکی لەپێشینەی حکومەتی ئایندەیه و گرنگە حکومەت لە زۆرێک له و ناوەند و چین و توێژانە سیستمی بەرگریی و راوێژکاریی خۆی هەبێت، بۆ نموونە لەم وتارەدا سیستمی زانکۆیی و مامۆستاکانی بە نموونە وەردەگرین، ئایا دامەزراوەی زانکۆ وەک یەکەیەکی مەعریفی و ئەبستمۆلۆژی باڵا بۆچی نەیتوانیوە ئەم رۆڵی راوێژکارییە بۆ حکومەت وازی بکات و حکومەت تەیار بکات بە فیکرو جیهانبینی و راوێژکاریی نوێوە، یان پرسەکە پێچەوانەیە و خودی حکومەت زانکۆی لە دەزگایەکی کاریگەر و بکەرێکی ئەکتیڤەوە کردووەتە بکەرێکی پاسیڤ، یان دیوێکی تری هەیه و هەمیشە زانکۆکانی ئێمە خۆیان بچووک پیشانداوه و ئاستی تەرح و تێزو بیرکردنەوەکانیان نەیتوانیوە دیواری زانکۆکان ببڕێت بەره و دیوانی ئەنجوومەنی وەزیران؟ مامۆستایانی زانکۆو دەرچوانی خوێندنی باڵا، بۆئەوەی دۆخی حکومەت و خودی زانکۆکانیش باش بکەن، چیتر نابێت رازی بن رەمزە زانکۆییەکان چەور بکرێن و بخرێنە ناو مەکینەیەکی حیزبی حکومیەوە، لەکاتێکدا ئەوان دەبێت بزانن لە پێگەیەکی هەستیاردان و قەدری ئه و پێگە مەعریفیەش بزانن، دۆخی زانکۆ ئەگەر باش بێت ئەوا دەتوانن تەرح و جیهانبینی باشتر پێشکەش بە حکومەت بکەن، تا ئێستا ئەمە کە رووینەداوە هی ئەوە بووە خەیاڵدانی ئەم زانکۆیە پڕبووە لە ئیمتیازو کەڵکەڵەی وەرگرتنی پۆست لە دەرەوەی زانکۆ و ئەم فەزایەش حیزب خۆی دروستی کردوه و دەبێت کۆتایی پێ بێت.
حکومەت وەک دامەزراوەیەکی مۆدێرنی جێبەجێکار کە بەرهەمی مۆدێرنێتەی رۆژئاواییە، یەک دید و روانگە ناتوانێت پایەکانی رابگرێت چونکە ئەوکات دەبێتە حکومەتێکی مۆنۆکراتی تاکڕەو، کە کۆی گرفتەکانی کۆمەڵگە لە تای تەرازویەکدا وێنادەکات، راستیەکەی ئێستا مۆدێلی حکومەتی مۆنۆکرات و تەکنۆکرات، یان ئەکادیمیست و عاقڵمەندان و تەنانەت شۆڕشگێڕانیش وەختی بەسەرچووە چونکە یەک رەهەندو دیدگای هەیە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان، حکومەتی راقی و دیموکرات و بەرهەمهێن لە ئێستادا دەبێت بەرمەبنای راوێژکاری بەردەوام و سروشتی کۆمەڵگەکەی بێت کە چی دەوێت و چی ناوێت، حکومەت گرنگە روئیا فراوان بێت نەک بنکە فراوان، حکومەتی خەڵک خۆی بێت کە هاووڵاتی ئازاد هەست بکات حکومەت بەشێک لە خەونەکانی ئه و جێبەجێ دەکات و چیتر حیزب بەتەنها بڕیار لەسەر چارەنووسی ئه و نادات، ئێمە لە کوردستانی باشوور هەمیشە بۆ رازیکردنی حیزب و ئایدۆلۆژیاکان و ئاینەکان و کەمەنەتەوەکان و زانکۆییەکان و شۆڕشگێڕەکان و رێسا باوەکان هاتوین حکومەتێکمان درووست کردووە بەباڵای ئه و قەبیله و قوماشانەدا، لەکاتێکدا حکومەت پێویستە داڕێژەری سیاسەت و ستراتیژی دوورمەودابێت، خەریکی پرۆژه و دونیابینی خۆی و ئەجێندای گشتی و تاقیکردنەوەی هێزو کارامەیی و داهێنانەکان بێت نەک گەمەی بچوک و لاوەکی.
دۆخی کوردستان لە ئێستادا ئاتاجی بە مومارەسەکردن و حوکمڕانیەکی رەشید و راقی هەیە کە کۆی دیدگاکان پێکەوە ئامانجەکانی بۆ دیاری بکەن نەک کۆی حیزبەکان ئامانجەکان بکەنە قوربانی، ئەمە بۆ گەشە سەندنی هەرێم ، بەتەنها بریتی نییە لە پانێڵ و میدیای هاوچەرخ و بەرزکردنەوەی تەلار و باڵەخانەکان و وەبەرهێنانی حیزبی و شەخسی، یانی دوکتۆێکی زانکۆ ئیشی چییە لە دیوانی حکومەت بێتە فەرمانبەرێکی ئاسایی، ئایا باشتر نییە لەدەرەوەی ئه و دیوانە وزه و فیکرو راوێژکاریی بفرۆشێت بە حکومەت، نابێت مامۆستای زانکۆ بەرپرسیارێتی مێژوویی و پەروەردەیی وازلێ بهێنێت بۆ حکومەت و خۆی بیەوێت حکومەت بێت، کە سوور دەزانێت ناتوانێت گۆڕانکاری تێدا بکات، راستییەکەی ئیمتیازەکان و نادادی لە موچە و پلە زانستی و کارگێڕیەکان لە بنەڕەتدا بێمانایە و دەبێت دەستکاری بکرێت و سەرلەنوێ موچە و دەرماڵه و ئیمتیازانی سێکتەرە جیاوازەکان بگۆڕین.
مۆدێلی هێنانە پێشەوەی زانکۆییەکان سەرکەوتوو نەبوو بۆ ناو هەیکەلی حکومەت لە رابردوودا، لە داهاتووشدا سەرکەوتوو نابێت، دەکرێت ئەوانە لە شوێنی خۆیانەوە راوێژیان پێبکرێت و جێگەکەیان لەق نەکرێت، شوێن و ژینگە زۆر گرنگە بۆ پێشڤەچوون، وەک چۆن شۆڕشگێڕەکان نەیانتوانی ئەوەی لە شاخ خەونیان پێوە دەبینی لەشار مومارەسەی بکەن چونکە خۆیان بۆ ئامادە نەکردبوو، ئاخر تا ئێستا شۆڕشگێڕەکان لە دنیای ئێمه و حوکمڕانی ئێمەدا شوێنێکیان نیە شایستەبێت بە بیرکردنەوەکانیان، وەک چۆن ئەنجوومەنی پیران و عاقڵمەندان و دەیان ئەنجوومەنی جیاواز هەیە لە دنیای مۆدێرن و حکومەتەکانی دنیا سوود لە وزه و بیرەوەری و ئەزمونەکانیان وەردەگرن، بکەری زانکۆیی ئێمەش هەر دەمه و لە شوێنێک هێلانه و شوێن خۆش دەکات، گەڕیدەیەک نیە بەشوێن مەعریفه و پرسیار و گومان و کەڵکەڵەی زانستی ئەوەندەی گەڕیدەیەکە بۆ شوێن و پۆست و ئیمتیاز، ئەم زانکۆییانە ناتوانن کێشه و قەیرانەکانی ئەم وڵاتە بە ئاراستەی ریفۆرمدا بەرن، چونکە لە بنەڕەتدا بڕیاریان نەداوە کارەکە بکەن، بنەڕەتی کێشەکە ئەوەیە ناوەندی زانکۆیی عێراق بە کوردستانیشەوە خۆی وێرانەیه و هەر خۆی دروستکەری بەشێکی قەیرانەکانە، باشە زانکۆیەک خۆی قەیران بێت چۆن دەتوانێت قەیرانی حکومی چارەسەربکات، کاتێک به و قەبارە زۆرەوە هاتوونەتە ناو کایەی سیاسی و ژێر پەرچەمی حیزبەکان، ئەمە خۆی پەیوەندی بە سایکۆلۆژیەتی روخاوی ناوەندی زانکۆییەوە هەیە و هەڵەیەکی گەورەیە، رەنگە باشترین کارێک بۆ حکومەتی ئایندە ئەوەبێت زانکۆ پاک بکاتەوە لە بیری کۆن و لە ریتمی حیزبی و لە ئاسەواری رابردوو، زانکۆ خۆی پلیشاوەی ژێر سیستمێکی کۆن و کلاسیکی بێبەرهەم و دەغەزار بیت، چۆن دەتوانیت کۆمەڵگەیەک به و بیماری و کێشە زۆرانەوە چارەسەر بکات.
لە باشترین حاڵەتدا دەبێت ئەم زانکۆییانە گروپی فشارو فاکتەری چارەسەربن لەسەر دەسەڵات و حوکمڕانی بە شێوە زانستی و مەعریفیەکەی، بەمانایەکی تر رێنمای سیاسی و وەزیر و ئەکتەرە کاریگەرەکانی ناو حکومەت بکەن و سەپۆرتیان بکەن بۆ روانگە و تێگەیشتنی نوێ، پاشان کارکردن بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی زانستی و مەعریفی خودی زانکۆکان، زانکۆ بکەنە شوێنی فرۆشتنی فیکر و پانێڵ و سیمپزیۆم و درووستکردنی متمانە لە نێوان خۆیان و حکومەت، زانکۆ بەتەنها دەزگایەک نەبێت بۆ بەڕێکردن، مۆدێلی ناڕەزایەتی و فشاری مۆدێرن و روبەرێک بێت بۆ دیبەیت و رەخنەی جددی و بەرههەمهێنانی فیکرو ئاراستە دروستەکە. [1]
=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=