=KTML_Bold=عێراق، دەوڵەتی بچوک؟=KTML_End=
#ئاسۆ عەبدوللەتیف#
دەوڵەت و دامەزراوە، دوو رەهەندو پایەی سەرەکین بۆ ئەوەی تاک و هاووڵاتی هەست بە فەزیلەت و شکۆو پارێزراویی بکەن، هەمانکات شوناسن بۆ بەرجەستەکردنی ئایدیاو روئیای سیاسی و پەرچەمەکانی حوکمرانی، زۆرجار دامەزراوەی وڵات وەک ئۆرگان و کۆمسیۆن و دەزگاکانی ئەوەندە بەهێزن، کاراییان هەیە بەسەر دەوڵەت خۆیداو هاوسەنگیەکە بەتەواوی رادەگرێت، یانی بە کورتی وڵات هەیە دامەزراوەکانی لە دەوڵەتەکە گرنگتره و کاروباریش بەوپەڕی سیستم و باشی دەروات بەرێوە.
دەوڵەتیش هەیە وەک دەوڵەتی پۆلیسی و تۆتالیتار، یەک کەس حوکمی دەکات، هیچ دامەزراوه و دەزگایەکی مەدەنی و سیاسی و مەعریفی نیە و ناتوانیت پێناسەیەکی زانستی بۆ بکەیت وەک چەمکی دەوڵەتێکی مۆدێرن و دیموکراسی، ئێمە ناڵێین هەرێمی کوردستان هەرێمێکی نمونەیی و دیموکراسی و بێ وێنەی ناوچەکەیە، بەڵام دەکرێت لە داهاتوودا لەم فۆرمەی ئێستا باشتربێت و چیتر خەڵکانی دیکەی ئەم عێراقە بە چاوی هەرێمێکی نەفرەتلێکراو سەیری نەکەن.
هەرێمی کوردستان، بچوکتر لە دەوڵەت و گەورەتر لە هەرێم ئێستا خۆی نوما دەکات لە عێراقدا، کاری سەرەکی ئەگەر بمانەوێت بیکەین ئەوەیە فیدراڵیزمی هەرێم بە دەستووری بکەین و چیتر نەکەوێتە بەردەم هەرەشه و مەترسی گەورە، ئەمەش بە دیپلۆماسیەتێکی راقی و نەرم و بە تیمێکی دانوستانکاری یەکگرتوو دەکرێت نەک پەرت، چونکە هەرێم ئه و لۆگۆ سیاسیەی کە هەڵگری بەشێکی سەرەکییە لە تراژیدیاو کۆمەڵکوژیەکانی کوردستانی باشوورو ئێستا ئەجێندایەکە بۆ زۆر پرۆژەی گەورەی ناوچەیی و جیهانی، پاش کاراکردنەوەی یاسای سەرۆکایەتی هەرێم و خولی دووەمی دەزگاکە، ئێستا یارو نەیار چاویان لەسەریەتی و هەندێک بە دەوڵەت و هەندێک وەک هەرێمی فیدراڵ و هەندێکیش وەک شۆڤێنیستەکان بە شیمالی عێراق و خەڵکی بچوکی مەزهەبیش وەک خەزعەلیەکان بە پارێزگارێکی بچوک ناوزەدی دەکەن، بەڵام لە کۆی وێنه و تابلۆکە هەرێم رەمزێکی سیاسی و دیفاکتۆیەکی گرنگی ناوچەکەیه و فۆرمێکی نوێی حوکمرانی کوردیه و وێرای خەوش و گرفت و ئاریشەکانی پێویستە وەک خۆی مامەڵە بکرێت، هەرێم لەناو جوگرافیاو قەڵەمرەوی عێراقێکدایە سیخناخ بە کێشه و گرفتی سیاسی و ململانێی تائیفی و مەزهەبی، خودی دەوڵەتەکە تەنراوە بە کەلتوری مەزهەبی و بیری تەسک و داخراو، خۆ هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی دەوڵەتێکی دیموکراسیدا نییە تا ئەوان داوای زیاتری لێبکەن.
عێراق راستە دەوڵەته و خاوەنی پەرچەم و ئاڵای خۆیەتی بەڵام وەک دامەزراوه و دەزگای دیموکراسی گرنگ ناتوانرێت بخرێتە ناو چوارچێوەی پێناسەی دەوڵەتی دیموکراسی مۆدێرنەوە، هێشتا سێبەرێک لە بیرکردنەوەی فاشیستانه و تێزی حوکمرانی تاریک ئاسمانی ئەم دەوڵەتەی تەنیوە، کەسایەتی کاریزمی زۆری تێدایە ئەم عێراقە، بەڵام شوێنی دەزگای گرنگیان نەگرتۆتەوە کە عێراقی پێ گەورە بکەن، بەتەنها ناتوانن پایه و جەمسەرو ئەمن و ئابوری و باڵانسی وڵات راگیر بکەن، رەنگە لێرەشدا دەرگیربین لەگەڵ مشتومڕێکی فیکریی ئاڵۆز کە ئاخۆ دامەزراوەی باڵاو دەوڵەتی مەزن رەمزی گەورە دروست دەکەن یان بە پێچەوانەوە ئەوە رەمزە رۆحی و کاریزمیەکانن کە دەوڵەت و دامەزراوەی گەورە دروست دەکەن، ئەگەر وایە بۆچی تا ئێستا هەریەک لە سیستانی و سەدرو حەکیم نەیانتوانیوە دامەزراوەی گەورە دروست بکەن لە عێراقدا کەچی لەبەرانبەردا چەندین دەزگای مەزهەبی و مەرجەعی بچوک و گەوره و حەوزەی زانستی ئاینی و مزگەوت و حسەینیه و مەرقەدی جۆراوجۆریان دروست کردوە کە لەدەرەوەی یاساو دەزگای رەسمی دەوڵەتدارین؟
عێراق چ لە ئێستاو چ لە رابردوودا بەتایبەتی دوای خەلافەتی راشیدین و دابەشبوونی دەسەڵاتی دینی و ئاینی عەلی کوڕی ئەبوتاڵیب بۆ حەسەن و حسەین و یەزیدی کوڕی موعاویه و سەروەختی فیتنەی گەورە، عەلی و کورەکانی و موعاویه و کورەکانی، له و سەردەمەی کە عێراق خاوەن حەزارەتی مێژویی و دەستنووس و مرەکەب و خوێندەواریی و باشترین باخی خورماو دانەوێڵه و سامانی سروشتی و وڵاتی دوو رووبار بووە، نەوەی سێهەمی میراتگریی خەلیفه و دواتر تابیعی تابیعین، یەکەمین جار دێن جەنگ و شمشێر نزیک دەکەنەوە لەمل و گەردنی ئەم حەزارەته و بە کوفه و کەربەلا تێپەڕ دەبن تا داروالخیلافەی بەغدادو ئیتر له و مێژوە بەدواوە عێراقیان دوچاری ستەمکاری و فیتنه و دوبەرەکی کردو تا دێت عێراق بچوک دەبێتەوه و گەورەبوونی بە خۆوە نەبینیوە تەنانەت لە سەردەمی ئەمەوی و عەباسیەکانیشدا، ئەمەش بە حوکمی مەستی سەڵاتینەکان و دەسەڵاتدارەکان و بازنەکانی دەوری خەلیفە، بۆ وێنە:
پوڵ ئامێر 565ی کۆچی لە رۆمانی حسن سەباح خواوەندی ئەلەموت، زۆر بە وردی باس له و سەردەمە دەکات لە عێراق و ئێران و قەڵەمرەویەکانی خەلیفه و لە بڕگەیەکیدا دەڵێت دوای مەرگی وەزیری ئەعزەم، خواجە نیزامولمولک، بە دوو رۆژ، نامەیەکی خەلیفەی بەغداد گەیشتە نەهاوەند بۆ مەلەکشای سەلجوقی، کە ماوەیەک تەشریف بێنێتە کەناری رووباری دیجلە لە بەغدادو لە کۆشکەکانی خەلیفە بۆ ئەوەی لەگەڵ کچە شۆخ و ناسک و شەنگەکان کاتی خۆی بەسەربەرێت، خەلیفە له و نامەیەدا نوسیبووی، لەوکاتەوە تۆ بەغدات جێهێشتوە تا ئەمرۆ سەدان کەنیزەک و کیژی جوانیان لە وڵاتانی دونیاوە بۆ هێناوم، بۆیە حەز ئەکەم تۆش له و کەنیزەکە دڵبەرانەی من چێژ وەربگریت و کەمێک لە شەڕ و راوشکار دوور بکەویتەوه و ئەم لەش و لار ناسک و جوانانە لە باوەش بگریت و ماندوێتی دەرکەیت، جا ئه و خەلیفەیەی بەغدا ئەوکات ناوی موقتەدا بامرالله بوو کە هەموو کاتەکانی خۆی سەرفی رابواردن و مەینۆشی بوو بەناوی دینەوە، سەروەتی وڵاتیان بۆ کڕینی کەنیزەکە جوانەکان و ئەسپە گرانبەهاکان و کۆشک و قەڵای جوان تەرخان کردبوو، ئینجا لە وەڵامی ئه و نامەیەدا، مەلەکشا، بێ دودڵی لەگەڵ تورکان خاتوونی ژنە خۆشەویستەکەی و کورەکەی رێگەی بەغدایان گرتە بەرو بۆ دڵنیایی رێگەش سیی هەزار سوارچاک و جەنگاوەری لەگەڵ خۆی برد بۆ بەغداد بۆ لای خەلیفە بۆ ئه و قارەمانێتیە !!
ئەمە ئیتر عێراقه و پێناسەیەکی تایبەتی نیه و ناکرێت ئەوانەش کە شانازی بە عێراقی بوونەوە دەکەن بێن تانه و تەشەر لە هەرێمێک بدەن کە خەریکی خۆبنیادنان و خۆدروستکردنەوەیە، ئەوان کاتێک عێراقیان پاک کردەوە لە تەلیسمی مەزهەب و دیدی تەسک و فاشیزمی ئاینی و ستەمکاری و بەهەدەردان و گەندەڵی، ئەوکات دەتوانن بە ئاسانی قسە لەسەر ئەم هەرێمە بکەن. [1]
=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=