پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  529,506
وێنە
  110,994
پەرتووک PDF
  20,354
فایلی پەیوەندیدار
  105,479
ڤیدیۆ
  1,574
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
294,664
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,112
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,049
ژیاننامە 
26,468
پەرتووکخانە 
25,826
کورتەباس 
18,604
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,865
پەند 
13,755
شوێنەکان 
12,004
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,384
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,627
MP4 
2,599
IMG 
203,659
∑   تێکڕا 
238,209
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
شەهیدان
موسا سنایپەر - موسا قەناس
ژیاننامە
ژیندا کانجۆ
ژیاننامە
پەیمان یوسفی
ژیاننامە
سدیق عوسمان محۆ
کورتەباس
قەزای تەقتەق لە نێوان داواک...
لایەنە ئەرێنی و نەرێنییەکانی بەیاننامەی 11 ئازار
کوردیپێدیا، مێژووی دوێنێ و ئەمڕۆ بۆ نەوەکانی سبەینێ ئەرشیڤ دەکات!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

لایەنە ئەرێنی و نەرێنییەکانی بەیاننامەی 11 ئازار

لایەنە ئەرێنی و نەرێنییەکانی بەیاننامەی 11 ئازار
لایەنە ئەرێنی و نەرێنییەکانی بەیاننامەی 11 ئازار

بەیاننامەی 11 ئازاری 1970 بە یەکێک لە قۆناغە گرنگەکانی شۆڕشی باشووری کوردستان دادەنرێت، بەو پێیەی کە بۆ یەکەمجار بەشێوەی فەرمی و نووسینەکی دان بە زۆرینەی مافەکانی کوردی باشووردا دەنرێت و بۆ ئەو مەبەستەش #سەددام حسێن# جێگری سەرۆک کۆماری ئەو کات واژۆی لەسەر دەکات و بۆ خۆی چەند جارێک دێتە #ناوپردان# بۆ ئەوەی لەبارەی چارەسەری کێشەی کورد لەگەڵ #مەلا مستەفا بارزانی# (سەرۆکی پارتی دیموکراتی ئەو کات) گفتوگۆبکەن و دواجار کۆتایی بە کێشەی کورد بهێنرێت، بەڵام هێندەی پێنەچوو خاڵەکانی ئەو بەیاننامەیە جێبەجێ نەکراو چاوی ڕەشی لایەنگرانی ڕیککەوتنەکە کاڵ بوویەوە، لەو کاتەوە تا ئێستا بە دوو ئاڕاستەی جیاواز قسەی لەسەر دەکرێت، یەکێکیان حکومەتی ئێراقی بە هۆکاری جێبەجێ نەکردنی خاڵەکانی بەیاننامەکە تاوانبار دەکات و لە بەرانبەریش دا ژماریەک شۆڕشی کورد و خودی مەلامستەفا بە هۆکاری جێبەجێ نەکردنی بەیاننامەکە دەزانن و هەردوو لاشیان بەشی خۆیان بەڵگەیان بەدەستەوەیە.

$گفتوگۆی بەردەوام:$
شۆڕشی کورد لە باشووری کوردستان شۆڕشێکی هەمەلایەنەی ڕۆشنبیری و کەلتووری و چەکداریی بووە، لە هەموو بوارەکاندا کورد وەک بەجێماوێکی کیانی نەتەوەیی و هەبوونی دەوڵەت پەنای بۆ شۆڕش و چەک بردووەو داوای مافە سەرەتاییەکانی خۆی کردووە، لەگەڵ ئەوەشدا لە سەردەمی شۆڕشەکانیش دا بەردەوام دەرگای بۆ گفتوگۆکردن کراوە بووە ، لە کاتى سەرهەڵدانى شۆڕشى ئەیلوول (11-09-1961) ەوە تا کاتی بەیاننامەکە 11-03-1970 چەندین گەڕى گفتوگۆ و هەوڵى ڕێکەوتن لەنێوان سەرکردایەتى شۆڕش و دەسەڵاتدارانى ئێراقدا ئەنجام دراوە، لەپاش شەڕەکانى ساڵانى 1968 -1969ى نێوان حکوومەتى #بەعس# و شۆڕشى کورد، زنجیرەیەک گفتوگۆ لەنێوان هەردوولادا دەستى پێکرد و سەرەنجام لە 11ى ئازارى ساڵى 1970، سەدام حسێن و مەلا مستەفا لە ناوپردان ڕێکەوتننامەى 11ى ئازاریان واژۆ کرد.

$پانۆرامای ڕۆژانی پێش بەیاننامەکە:$
لە کۆتایی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی 1969، ڕۆژنامەی سەورەی زمانحاڵی حیزبی بەعس بە ناونیشانی (کیف سبیل حل المسألە الکردیە) زنجیرە وتارێک بڵاو دەکاتەوە، وەک شارەزایان باسی دەکەن ناوەرۆکی ئەو وتارە دەبێتە دەروازەی دەستپێکردنی گفتوگۆی نێوان سەرکردایەتی پارتی و حیزبی بەعس لەبەر ئەوەی بەشێوەیەک نووسرابوو کە لەبەرژەوەندی هەردوولا بوو، لەو ڕۆژنامەیەدا بەشێک لە مافە سەرەتاییەکانی کورد دانی پێدا نرابوو، ئەوەش بۆ ئەو سەردەمەی شۆڕش زۆرجێگەی خۆی بوو..
لە مانگی ئەیلولی ساڵی 1969، سەرتیپ تاریق فەرماندەی هێزەکانی ئێراق لە بەری #ڕواندز#، چوویە لای بارزانی لە ناوپردان و پەیامی خواستی گفتوگۆکردنی حیزبی بەعسی بە بارزانی گەیاند کە بریتی بوو لە ئامادەیی حیزبی بەعس بۆ گفتوگۆ لەگەڵ شۆڕشی کورد.
لە کۆتا ڕۆژەکانی ساڵی 1969دا، یەکەمین پەیوەندی فەرمی بۆ دەستپێکردنی گفتوگۆ درووستبوو، کاتێک کە حکومەتی بەعس، سەمیر نەجمی ئەندامی سەرکردایەتی حیزبی بەعس و فوئاد عارفی نارد بۆ ناوپردان بۆ لای مەلا مستەفا و دوا پێشهاتەکانیان بە مەلا مستەفا گەیاند و ڕاسپاردەکانی ئەویشیان بردەوە بۆ سەدام حسێن و سەرکردایەتی بەعس.
لە 21-12-1969 سەدام حسێن کە ئەو کات جێگری سەرۆککۆماری ئێراق بوو، سەرۆکایەتی گرووپی کاری گفتوگۆی گرتە ئەستۆو لەیەکەم هەنگاودا، لە ڕێگەی دارا تۆفیقەوە ئەو پەیامەی دایە سەرکرایەتی شۆڕشی ئەیلوول کە دەبێت کورد پەیوەندی لەگەڵ ئێراندا بپچڕێنێ، دارا تۆفیق کە ئەو کاتە بەنوێنەرایەتی بارزانی لە بەغدا بووە، ئەو بەڵێنەی داوەتە سەدام، بەڵام وەک مێژوونووسان دەڵێن: دوای ئەوەی شۆڕشی کورد پشت لە دۆستی چەند ساڵەی ئێران دەکات و بە بێ پرسی ئەوان دەچێتە گفتوگۆوە، دەبێتە خاڵێکی نەرێنی و لە ساڵانی دواییدا کاریگەرییەکانی دەردەکەون. بەڵام وەک پڕۆفیسۆر عزەدین مستەفا ڕەسوڵ دەڵێت دارا تۆفیق بەدەستی بەعسییەکان شەهید بووە.
لەکۆتا ڕۆژی ساڵی 1969دا، وەفدێک بەسەرۆکایەتی دکتۆر #مەحمود عوسمان# و بەیاوەری #سامی عەبدولڕەحمان# و #نووری شاوەیس# و ساڵح یوسفی دەچنە بەغدا بۆ گفتوگۆ، هەر لەو کاتەشدا کە وەفدی کوردی لە بەغدا دەبن، سەدام حسێن دەچێتە ناوپردان بۆ لای بارزانی و ئیدی پڕۆسەی گفتوگۆکردن و ڕێکەوتن دەچێتە قۆناغێکی باڵاوە.
وەک سەرچاوەکان باسی دەکەن، ئامادەگییەکانی هەردوولا بووە هۆی ئەوەی کە کەشی ڕێککەوتن لە کەشی جەنگ و ڕووبەڕوو بوونەوەی چەکداریی لە پێش بێت.
وەک #مەسعود بارزانی# دەگێڕێتەوە: داڕشتنی ماددەکانی ڕێکەوتنەکە لە شەوی 10 لەسەر 11ی ئازاری 1970 تەواو بوو، سەعات یازدە و نیوی شەو بارزانی و سەددام هەردوکیان ئیمزای خۆیانیان لەسەر دانا.

$دەقی ڕێککەوتنامەی یانزەی ئازار$
1-زمانی کوردی لەگەڵ زمانی عەرەبی زمانی ڕەسمی دەبێت لەو ناوچانەی کە زۆربەی زۆری دانیشتووانیان کوردن و زمانی کوردیش لەو ناوچانەدا زمانی خوێندن و فێرکردن دەبێت و، زمانی عەرەبیش لە هەموو ئەو قوتابخانانەدا دەخوێنرێت کە بە کوردی دەخوێنن، لە هەمان کاتیشدا زمانی کوردی وەک زمانی دووەم لەو سنوورەی یاسا دایدەنێت لە هەموو لایەکی ئێراقدا دەخوێنرێت.
2-بەشداریکردنی برا کوردەکانمان لە حوکم و جیاوازی نەکردن لەنێوان کورد و کەسانی تر لە فەرمانی گشتی گرتنە دەستدا، لەوانەش پایەی گرنگ و بایەخدار لە دەوڵەتدا، وەک وەزارەت و سوپا و هیی تریش. ئەوانە هەموویان لەو کارە گرنگانەن، کە ئامانجی شۆڕش بوون بۆ وەدیهێنانیان و، حکوومەت لە کاتێکدا کە دان بەو بنەمایە دادەنێت، جەخت لەسەر پێویستی کارکردن بۆ وەدیهێنانی ئەو بنەمایە بە ڕێژەیەکی عادیلانە دەکاتەوە، لەگەڵ لەبەرچاوگرتنی بنەمای لێهاتوویی و ڕێژەی دانیشتووان و ئەو بێبەشییەی برا کوردەکانمان لە ڕابردوودا دووچاری بوون.
3-لەبەر ئەو دواکەوتووییەی کە لە ڕابردوودا لە هەردوو لایەنی ڕۆشنبیریی و پەروەردەیی بەسەر نەتەوەی کورددا هاتووە، پلانێک بۆ چارەسەرکردنی ئەم دواکەوتووییە دادەنرێت، لە ڕێگەی:
أ)پەلەکردن لە جێبەجێکردنی بڕیارەکانی ئەنجوومەنی سەرکردایەتی شۆڕش لە ڕووی زمان و مافی ڕۆشنبیرییەوە بۆ گەلی کورد و، بەستنەوەی ئامادەکردن و ئاڕاستەکردنی بەرنامەی تایبەت بە کاروباری نەتەوەی کورد لە ڕادیۆ و تەلەڤزیۆن بە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی کوردی.
ب) گەڕاندنەوەی ئەو قوتابییانەی دەرکراون بۆ قوتابخانەکانیان یان لەبەر بارودۆخی توندوتیژی لە ناوچەکە ناچاربوون واز لە خوێندن بهێنن، بەچاوپۆشی کردن لە تەمەنیان یان دۆزینەوەی ڕێگەچارەیەکی لەبار بۆ گیروگرفتەکانیان.
ج) کردنەوەی قوتابخانەی زۆر لە ناوچە کوردییەکاندا و بەرزکردنەوەی ئاستی پەروەردە و فێرکردن و قەبووڵکردنی قوتابیی کورد لە زانکۆ و کۆلێجی سەربازی و (بەعسە و زەمالە)ی خوێندن بە ڕێژەیەکی عادیلانە.
4-فەرمانبەرەکان لەو یەکە کارگێڕییانەی کە بەشی زۆریان کوردن، دەبێت کورد بن، یان لەو کەسانە بن کە کوردی باش دەزانن، ئەگەر ژمارەی پێویستیان لێ پەیدابوو و، بەرپرسە بنچینەییەکان (پارێزگار، قایمقام، بەڕێوەبەری پۆلیس، بەڕێوەبەری ئاساییش (ئەمن) و هیی تری لەم جۆرە) دادەمەزرێن و دەستبەجێ دەستدەکرێت بە پەرەپێدانی دامودەزگای دەوڵەت لە ناوچەکە بە ڕاوێژکردن لە چوارچێوەی لێژنەی باڵای سەرپەرشتیاری جێبەجێکردنی ئەم بەیاننامەیە، بەو شێوەیەی کە جێبەجێکردنی مسۆگەر دەکات و یەکێتیی نیشتمانی و ئارامی لە ناوچەکەدا بەتین دەکات.
5-حکوومەت دان بە مافی گەلی کورددا دەنێت لە پێکهێنانی ڕێکخراوی قوتابییان و لاوان و ئافرەتان و مامۆستایانی تایبەت بە خۆیان و ئەو ڕێکخراوانە ئەندامی ڕێکخراوە نیشتمانییە ئێراقییەکانی هاوشێوەی خۆیان دەبن.
6-بڕگەی (أ): کارکردن بە هەردوو بڕگەی (1) و (2)ی بڕیاری ژمارە 59ی مێژووی 05-08-1968ی ئەنجوومەنی سەرکردایەتیی شۆڕش هەتا مێژووی دەرچوونی ئەم بەیاننامەیە، ئەمەش هەموو ئەوانەی بەشدارییان لە کاری توندوتیژیی ناوچەی کوردیدا کردووە، دەگرێتەوە.
بڕگەی (ب): کرێکار و فەرمانبەر و خزمەتگوزارە مەدەنی و سەربازییەکان دەگەڕێنەوە بۆ خزمەت، ئەمەش بەبێ خۆبەستنەوە بە بوونی (میلاک) جێبەجێ دەکرێت و سوودیش لە خەڵکی مەدەنی لە ناوچە کوردییەکان بەپێی پێویستی ئەو ناوچانە پێیان، وەردەگیرێت.
7-بڕگەی (أ) دەستەیەک لە کەسانی خاوەن تایبەتمەندایەتی پێکدەهێنرێت، بۆ ئەوەی بەوپەڕی خێراییەوە ناوچەکە لە هەموو ڕوویەکەوە هەڵسێتەوە و قەرەبووی ساڵانی ئەم دواییەی بەسەرهاتەکانی بکرێتەوە و، بودجەیەکی تەواویش بۆ جێبەجێکردنی ئەم کارە تەرخان بکرێت و، ئەو دەستەیەش سەربە وەزارەتی کاروباری باکوور دەبێت.
بڕگەی (ب) ئامادەکردنی پلانی ئابووری بەشێوەیەک کە پەرەسەندنی هاویەکی و یەکسانی لە هەموو لایە جیاجیاکانی ئێراق دابین بکات بە چاودێریکردنی بارودۆخی دواکەوتوویی لە ناوچەی کوردیدا.
بڕگەی (ج) تەرخانکردنی مووچەی خانەنشینی بۆ خێزانی ئەو کەسانەی لە بارودۆخی داخباری شەڕ لە بەشداربووانی بزاڤی چەکداریی کورددا شەهید کراون و بۆ خەڵکی تر و بۆ ئەوانەی بەهۆی ئەو بارودۆخەوە تووشی شێواوی هاتوون، بەپێی یاسایەکی تایبەتیی لەسەر شێوەی یاسا کارپێکراوەکان.
بڕگەی (د) کارکردنی خێرا بۆ فریاکەوتنی خەڵکی زیانلێکەوتوو و دەستکورت لە ڕێگەی تەواوکردنی پڕۆژەی خانوو درووستکردن و شتی تر کە کار بۆ بێکاران دابین دەکات و پێشکەشکردنی یارمەتیی کەلوپەل و پارە بەشێوەیەکی گونجاو و قەرەبوویەکی ماقووڵ بدرێت بەو زیانلێکەوتووانەی پێویستییان بە یارمەتییە، ئەمەش بە لێژنەی باڵا دەسپێردرێ و ئەوانەی لێ هەڵدەهاوێژرێ کە بڕگەی پێشوو گرتوونییەوە.
8-گەڕاندنەوەی دانیشتووانی گوندە عەرەبی و کوردییەکان بۆ شوێنەکانی پێشوویان، بەڵام ئەو گوندانەی کەوتوونەتە ئەو ناوچانەی ناکرێت بکرێن بە ناوچەی لێ نیشتەجێ بوون، ئەوا حکوومەت بۆ مەبەستی سوودی گشتی بەپێی یاسا دەیانکات بە موڵکی خۆی و لە ناوچەی نزیک ئەوێ نیشتەجێیان دەکات و هەر زەرەر و زیانێکیش بەهۆی ئەوەوە لێیان کەوتبێ، قەرەبوویان بۆ دەکاتەوە.
9-پەلەکردن لە پیادەکردنی یاسای چاککردنی کشتوکاڵ لە ناوچەی کوردی و هەموارکردنی بەشێوەیەک کە پاکتاوکردنی پەیوەندیی دەرەبەگایەتی مسۆگەر بکات و، هەموو جوتیارەکانیش پارچە زەوی گونجاویان پێ ببڕێت و لەو باجە کشتوکاڵییەش کە لە ماوەی ساڵانی شەڕدا لەسەریان کۆبووەتەوە، ببەخشرێن و لێیان خۆش بن.
10-ڕێککەوتن لەسەر هەموارکردنی دەستووری کاتی وەکوو ئەمەی خوارەوە کرا:
أ) گەلی ئێراق لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت، ئەوانیش نەتەوەی عەرەب و نەتەوەی کوردن، ئەم دەستوورە دان دەنێ بە مافی نەتەوەیی گەلی کورد و مافی هەموو کەمایەتییەکان لە چوارچێوەی یەکێتیی ئێراقدا.
ب) زیادکردنی ئەم بڕگەیەی خوارەوە بۆ ماددەی چوارەمی دەستوور:
(زمانی کوردی زمانی ڕەسمی دەبێت لە ناوچە کوردییەکاندا شانبەشانی زمانی عەرەبی).
ج) چەسپاندنی ئەوەی پێشەوە لە دەستووری هەمیشەییدا.
11-گەڕاندنەوەی ئێستگەی ڕادیۆ و چەکە قورسەکانی شۆڕش بۆ حکومەت، ئەمەش بەند دەبێت بە جێبەجێکردنی قۆناغە کۆتاییەکانی ڕێککەوتنامەکە.
12-جێگرێکی سەرۆککۆمار کورد دەبێت.
13-یاسای پارێزگاکان بەشێوەیەک هەموار دەکرێت، کە لەگەڵ ئەم بەیاننامەیەدا بگونجێت.
14-دوای ڕاگەیاندنی بەیاننامەکە، بە ڕاوێژ لەگەڵ لێژنەی باڵای سەرپەرشتیاری جێبەجێکردنی بەیانەکە، کاری پێویست ئەنجام دەدرێت بۆ یەکخستنی ئەو پارێزگا و یەکە کارگێڕییانەی زۆربەی زۆری کوردیان تێدا دادەنیشن بەپێی ئەو ئامارە ڕەسمییانەی دەکرێن و، دەوڵەت هەوڵدەدات بۆ پەرەپێدانی ئەو یەکە کارگێڕییانە و قووڵکردنەوە و فراوانکردنیان، بۆ ئەوەی گەلی کورد پەیڕەوی سەرجەم مافە نەتەوەییەکانی خۆی بکات بۆ دەستەبەرکردنی شادبوونی بە ئۆتۆنۆمی، تا ئەو یەکە کارگێڕییەش دێتەدی، هاوئاهەنگیی کاروباری نەتەوەییی کورد لە ڕێگەی کۆبوونەوەی دەوری دەکرێت کە لەنێوان لێژنەی باڵا و پارێزگارەکانی ناوچەی باکوور دەبەسترێن، لەبەر ئەوەی ئۆتۆنۆمی لە چوارچێوەی کۆماری ئێراقدا جێبەجێ دەکرێت، بێگومان وەبەرهێنانی هەموو سامانێکی سرووشتی لەم ناوچەیەدا تایبەتە بە دەسەڵاتداریی ئەم کۆمارە.
15-گەلی کورد بە ڕێژەی دانیشتووانی لەچاو دانیشتووانی ئێراق، بەشداری لە دەسەڵاتی یاساداناندا دەکات.

$سەدام چووە ناوپردان$
سەبارەت بە هاتنی سەددام حسێن بۆ ناوپردان، مەسعود بارزانی دەڵێت: سەرمان سووڕما، چونکە بێئەوەی ئەندامێکی سەرکردایەتی ئێمە لەگەڵ خۆی بهێنێ، کە ئەو دەم لە بەغدا بوون هاتبوو، لێمان پرسی ئەمە بۆ وابووە، سەعدون غێدان کە یاوەری سەددام بوو، وەڵامی داینەوە کە ئەوان خەریکی گفتوگۆن لەگەڵ برادەران و هەموویان تەندرووستییان باشەو ورەیان بەرزە.
بەڵام لە بەرانبەر ئەم بۆچوونەدا ژمارەیەک لە ڕەخنەگران پێیان وایە مانەوەی وەفدی کوردی لە بەغدا پلان و بەرنامەیەکی ژێربەژێریی بووە و وەک بارمتە بەکاریان هێناون تا ئەو کاتەی سەدام حسێن و هاوەڵەکانی دەگەڕێنەوە و ئەوەش لە کاتی گفتوگۆی نەیارەکاندا بە کارێکی ئاساییشی و ئەمنی دێتە ئەژمار.

$هەڵسەنگاندن و خوێندنەوەی هەڵە$
ڕێکەوتننامەى 11ى ئازار لەگەڵ ئەوەدا کە کۆمەڵێک دەستکەوتى گرنگ و بەبایەخى بۆ کورد لە باشوورى کورستان تێدابوو، بەڵام نەک هەر نەبووە مایەى وەدیهێنانى خواستەکانى کورد، بەڵکوو بەهۆى سیاسەت و مامەڵەى لاوازو ناسیاسییانەى سەرکردایەتى ئەوساى کورد و پەشیمانبوونەوەى ڕژێمى بەعس لە بەشێکى گرنگى نێوەرۆکى ڕێکەوتنەکە کە پەیوەستبوو بە #کەرکووک# و ناوچە کێشە لەسەرەکانەوە.
لەگەڵ ئەوەدا کە بەشێکی زۆری نێوەرۆکی ڕێکەوتنەکە چووە بواری جێبەجێکردنەوە، بەڵام ڕێبەرانی بەعس، سەبارەت بە سنووری جوگرافیی ناوچەی ئۆتۆنۆمی، نەک هەر هەنگاوی جیدییان نەناوە، بەڵکوو بەردەوام لە هەوڵی ئەوەدابوون کە ناوچە کوردنشینەکانی کەرکووک و ناوچە نەوتیییەکان لە کوردستان داببڕن و بەردەوامیش ئەو کارەیان کردووە و دەیکەن.
دکتۆر مەحمود عوسمان، کە یەکێک لەبەشدارانى گفتوگۆکانى نێوان سەرکردایەتى شۆڕش و حکوومەتى ئەو کاتەى ئێراق بووە، باس لەوە دەکات کە بەهۆی نەبوونی متمانە وە لەنێوان هەردوولادا ڕێکەوتنەکە جێبەجێنەکراو حکومەتی ئەو کاتی ئێراق لە بەڵینەکانی پەشیمان بوویەوە و پابەند نەبوو بە ڕێکەوتنەکەوە.
مەحمود عوسمان دەشڵێت: لەو قۆناغەدا هەندێک خوێندنەوەی کورد هەڵە بوو، کە پێیان وابوو ئێران و ئەمریکاو ئیسرائیل، دەتوانن کێشەی کورد چارەسەربکەن و کورد بوو بە قوربانی سیاسەتێکی هەرێمی لەنێوان زلهێزەکاندا..

$کۆسپی سەرەکی ڕێککەوتنەکە$
بە پێی سەرچاوە ییەکان کۆسپی سەرەکی گفتوگۆی نێوان حکومەتی ئێراق و شۆڕشی کورد، پرسی دیاریکردنی سنووری جوگرافی ناوچەی ئۆتۆنۆمی بوو، هەر ئەوەش ڕێکەوتنەکەی پەکخست.
دیاری نەکردن و نەچەسپاندنی سنووری ناوچەی ئۆتۆنۆمی لە سەرەتای ڕێکەوتنەکەوە بە یەکێک لە خاڵە هەرە لاوازەکانی سەرکردایەتی کورد دێتە ئەژمارو یەکێک لە خاڵە لاوازەکانی ڕێکەوتنەکە ئەوە بوو کە دیاریکردنی سنووری ناوچەی ئۆتۆنۆمی بە ئەنجامدانی سەرژمێریی سپێردرابوو،
کریس کۆچێرا، بەسەر سوورمانەوە دەڵێت: چۆن کوردەکان بەوە ڕازیبوون کە ڕێکەوتننامەیەک واژۆ بکەن کە سنوورەکانی ناوچەی ئۆتۆنۆمی ڕانەگەیاندووەو دیارنەکردووە.

$پاڵنەرەکانى ڕێکەوتننامەى 11ى ئازار$
=KTML_Bold=پاڵنەرە دەرەکییەکان:=KTML_End=
1-ڕۆڵی یەکێتی سۆڤێت لە پێناوی هەژموونی خۆی لە ناوچەکە. کۆتایی دەیەی 1960، کاتێک کە وڵاتانی جیهانی سێیەم لەئاگری جەنگی سارددا دەسووتان، ئێراق گۆڕەپانێکی گەرم بوو بۆ یەکلایی کردنەوەی زۆرانبازیی و ململانێکانی نێوان ڕۆژهەڵات و ڕۆژاوا، لە ناوخۆی ئێراقیشدا کاراکتەرو هێزەکان لە دوای کودەتای 17-07-1968 و 30-07-1968ەوە پێویستیان بەسەرلەنوێ‌ تێکەڵ‌ کردنەوەی کارتەکان بو.
لە سەرەتای 1969ەوە یەفگینی پری#ماکۆ#ف کە پیاوی دەستڕۆشتوی ئەو کاتی KGB بوو لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بە مەبەستی ڕێگەخۆشکردن بۆ ئەنجامدانی گفتوگۆ لەنێوان سەرکردایەتی سیاسی کورد و ئەو بەعسیانەی تازە هاتبوونە سەرکار لە بەغدا، نامەیەک لەسەر کردایەتی سۆڤیەتەوە دەگەیەنێت بەمستەفا بارزانی و پێی دەڵێت ئێستا هەلێکی زێڕین بۆ چارەسەر کردنی پرسی کورد هاتووەتەپێش و یەکێتی سۆڤیەتیش هەموو قورسایی خۆی دەخاتە گەڕ بۆ گەیستنە ڕێککەوتنی نێوانتان.
2-دوژمنایەتی نێوان دەوڵەتی ئێراق لەگەڵ وڵاتی ئێران. بێگومان وڵاتانی ئێران و ڕۆژاوا لەم جۆرە پێشهاتانەدا تەنیا ڕۆڵی بینەر نابینن و مەبەستیانە بۆ زیاتر دورخستنەوەی حکومەتی ناوەندی بەغدا لەسۆڤیەت، لە ڕێگەی یارمەتیدانی شۆڕشی کوردەوە گوشاری بۆ بهێنن، بۆ ئەو مەبەستە چەند هەفتەیەک بەرلەوەی ڕێککەوتننامەی 11ی ئازار لەلایەن بارزانی و سەدامەوە ئیمزا بکرێت، شێخ بابە عەلی شێخ مەحمودی حەفید لە لەندەنەوە ڕێگەی ناوپردان دەگرێتەبەرو نامەیەکی گرنگی شای ئێرانی بۆ بارزانی پێدەبێت، کە لەنامەکەدا شا ئامادەیی دەربڕی بوو بارزانی داوای چی بکات و هەر یارمەتییەکی بوێت بیدات، بە مەرجێک واز لەرێککەوتننامە لەگەڵ‌ حکومەتی بەغدا بهێنێ‌، داواشی لێکردبوو سەرێک لە تاران بدات و جەختی لەوەش کردبووەوە کە هەڵوێستەکەی ڕەزامەندی وڵاتە یەکگرتووەکانیشی لەسەره.
کاتێک کە لە 15-01-1970دا، بارزانی و شێخ بابەعەلی دەچنە تاران و شا دەبینن، پێیان دەڵێت ڕێککەوتنتان لەگەڵ‌ حکومەتی بەغدا، تەنیا بەرژەوەندی سۆڤیەتی تێدایە و دەبێتە مایەی بەهێز بوونی حیزبی بەعس. بەڵام کاتێک بارزانی بەقسەی ناکات ئێران ناچار دەبێت پەنا بۆ ڕێککەوتنی جەزائیر ببات و پەکی شۆڕشی ئەیلوول بخات‌.
3-ململانێکانی ناو خودی پارتی بەعس، گرنگترینیان هەوڵی کودەتا سەرنەکەوتووەکەی سەرەتای ساڵی 1970بوو. وەک سەرچاوەکان باسی دەکەن، لە کۆبوونەوەی دووقۆڵی نێوان سەدام و بارزانی دا کە سێ کاتژمێری خایاندووە سەدام حسێن داوای پشتیووانی لە بارزانی کردووە بۆ ئەوەی ئەو ڕێککەوتنەی لەگەڵ واژۆبکات بۆ ئەوەی ببێتە پاڵپشتییەکی باش بۆ لێدان لەنەیارە ناوخۆییەکانی بەعس.
=KTML_Bold=پاڵنەرى ناوخۆییەکان=KTML_End=
1-بەردەوامی شەڕ لەنێوان شۆڕشی کورد و حکومەتی ئێراقدا و نەتوانینی هیچ لایەکیان بە سەرکەوتن بەسەر بەرەی بەرانبەردا.
2-زۆری خەرجی جەنگی کورد لەسەر وڵاتی ئێراق و ئەو زیانە مادیی و ئابوورییانەی کە لە ئەنجامی جەنگەکە دەکەوتەوە.
3-پەرەسەندنی کێشەی کورد لەسەر ئاستی ناوخۆ و جیهانی و میدیاکانی جیهان بە جۆرێک لە جۆرەکان گرنگییان بە هەواڵەکانی باشووری کوردستان دەدا..

$لایەنە باشەکانی ڕێکەوتننامەکە$
1-بۆ یەکەمجار دەسەڵاتدارانی دەوڵەتی عەرەبی ئێراق دانیاننا بە بوونی مافی نەتەوەی گەلی کورد لە وڵاتی ئێراقدا. بە شێوەی فەرمی و نووسینەکی.
2-لە ڕووی دەستکەوتی نەتەوەیی و ڕۆشنبیرییەوە زمانی کوردی کرا بە دووەم زمانی ڕەسمی لە دەوڵەتی ئێراقدا، سەرەڕای کردنەوەی دەزگای ئەکادیمی کوردی.
3-لە ڕووی ڕامیاییەوە مافی ئۆتۆنۆمی -خۆبەڕێوبردنی ناوچەی کوردستان (سەرەڕای ناکۆکی لەسەر ناوچە نەوتییەکان لە پارێزگای کەرکووک و موسڵ و دیالە) درا بە گەلی کورد.
4-لە ڕووی ئابوورییەوە لە داهاتی نەوت کورد بەشی کورد بدرێت.
5-دووبەرەکی ناو #پارتی دیموکراتی کوردستان# و شۆڕشی ئەیلول کۆتایی هات و باڵی مەکتەبی سیاسی حیزب هاتنەوە ناو پارتى.
6-لێخۆش بوون بۆ هەموو ئەو کەسانە دەرکرا کە بەشداریی شۆڕشیان کردووە، چ لە زیندان بووبن یان لە شاخ.
7-بوژانەوەی زمانی کوردی .

$لایەنی لاوازی پەیماننامەکە$
1-پەیماننامەی 11ی ئازار نەیتوانی ناوچە کوردستانییەکانی کەرکووک و #خانەقین# و دەوروبەری موسڵ بخاتە ناو ناوچەی دەسەڵاتی ئۆتۆنۆمی کوردی و ئەوەش کێشەیەکی بەردەوامی نێوان کورد و حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی ئێراق بووە.
2-مەرجی جێبەجێکردنی پەیماننامەکە کە دانرابوو لە ماوەی (4 ساڵ)دا جێبەجێبکرێت، هەڵەیەکی گەورەبوو لەو کاتەدا سەرکردایەتی شۆڕش پێی ڕازی بوو، چونکە لە ماوەی ئەو 4 ساڵەدا حکومەتی ئێراق نەوتی خۆماڵی کرد لە ساڵی -1972 و داهاتێکی باشی بۆ کڕینی چەک کەوتە دەست و هاوکێشەی ململانێ هەرێمایەتییەکانیش گۆڕانکارییان بەسەردا هات لە بەرژەوەندی حکومەتی ئێراق، لەوانە چارەسەرکردنی کێشەکانی لەگەڵ شای ئێران.
3-متمانەی بێ سنوور بە وڵاتانی دراوسێ، بەتایبەتیی شای ئێران، بەڵام دواجار هەر ئەوان بوونە دژی کورد و ڕێککەوتنی ژێربەژێرییان ئەنجامدا و کوردیان بردەوە خاڵەکانی سەرەتا.

$دوای 53 ساڵ لە بەیاننامەکە$
سەرەڕای ئەوەی کە باشووری کوردستان بۆ ماوەیەک لە شەڕوشۆر دوورکەوتەوە، بەڵام دواجار ڕییکەوتنی جەزائیری 1975ی بەدوادا هات و لە هەمان ڕۆژی بەیاننامەکەدا شای ئێران پێشوازی لە نوێنەرانی کورد کرد و پێی ڕاگەیاندن کە چیتر ناتوانێت پشتیووانی لە شۆڕشی کوردبکات و بەناچاریش مەلامستەفای بارزانی و هاوڕێکانی دان بەشکستی شۆڕش دا دەنێن و بە بێ هیچ کاردانەوەیەکی جدی شۆڕشی ئەیلوول تووشی نسکۆ دەبێت و دواجار لەنێو ئەدەبیاتی کوردیدا بە هەردوو ناوی (نسکۆ و ئاش بەتاڵ)ەوە تۆمار دەکرێت و بەکار هێنانی ئەو دوو دەستەواژەیە تا ئێستاش جۆری بیرکردنەوەی کوردەکان دەخاتە ڕوو.
ئەگەر بەراوردێکی پەنجا ساڵەی شۆڕشی کورد بکرێت کەچی شتێک گۆڕانکاریی بەسەردا هاتووە و ئەو خاڵانە چین کە لە ڕێککەوەتنەکەدا نەهاتوون، بێگومان دەگەیەنە زۆر خاڵی گرنگ، کە هەندێکیان ئەرێنین و هەندێکی تریان نەرێنین. بە خوێندنەوەی خاڵەکانی بەیاننامەکە و بەراوردکردنیان بە ڕەوشی ئێستا زۆر شت ڕوون دەبێتەوە، لەوانەیە سەرەکی ترینیان ئەوەبێت کە ناوچە دابڕێنراوەکان و پشکی کورد لە داهاتی ئێراقدا تا ئێستاش جێگەی مشتومڕیی سەرەکی نێوان کورد و حکومەتی ئێراقە.[1]
تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 4 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی پەیسەر - 11-03-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 11
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
ڕۆژی دەرچوون: 11-03-2023 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: لێکۆڵینەوە
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 98%
98%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 30-10-2024 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 30-10-2024 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( شادی ئاکۆیی )ەوە لە: 30-10-2024 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 4 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
کورتەباس
قەزای تەقتەق لە نێوان داواکەی دەستەی تیشک و بەڵێنەکەی کۆسرەت ڕەسوڵ و بڕیارەکەی مەسرور بارزانییدا
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
وێنە و پێناس
سمکۆی شکاک و مایکل جافەکەشفیلی لە ورمێ ساڵی 1916
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
وێنە و پێناس
خانەقین ساڵی 1917
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
کورتەباس
‏ژمارەی قوتابخانە کوردییەکانی ئەرمەنستان ساڵی 1929
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتیی لە شەقامی پیرەمێرد نزیک سەرای سلێمانی لە ڕۆژی 02-02-1972
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
کورتەباس
گیرەی ئادسۆن چییە؟
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )

ڕۆژەڤ
شەهیدان
موسا سنایپەر - موسا قەناس
08-02-2015
هاوڕێ باخەوان
موسا سنایپەر - موسا قەناس
ژیاننامە
ژیندا کانجۆ
06-05-2017
سەریاس ئەحمەد
ژیندا کانجۆ
ژیاننامە
پەیمان یوسفی
03-10-2023
شادی ئاکۆیی
پەیمان یوسفی
ژیاننامە
سدیق عوسمان محۆ
04-08-2024
هەژار کامەلا
سدیق عوسمان محۆ
کورتەباس
قەزای تەقتەق لە نێوان داواکەی دەستەی تیشک و بەڵێنەکەی کۆسرەت ڕەسوڵ و بڕیارەکەی مەسرور بارزانییدا
01-11-2024
ئاراس ئیلنجاغی
قەزای تەقتەق لە نێوان داواکەی دەستەی تیشک و بەڵێنەکەی کۆسرەت ڕەسوڵ و بڕیارەکەی مەسرور بارزانییدا
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  529,506
وێنە
  110,994
پەرتووک PDF
  20,354
فایلی پەیوەندیدار
  105,479
ڤیدیۆ
  1,574
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
294,664
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,112
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,049
ژیاننامە 
26,468
پەرتووکخانە 
25,826
کورتەباس 
18,604
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,865
پەند 
13,755
شوێنەکان 
12,004
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,384
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,627
MP4 
2,599
IMG 
203,659
∑   تێکڕا 
238,209
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
کورتەباس
قەزای تەقتەق لە نێوان داواکەی دەستەی تیشک و بەڵێنەکەی کۆسرەت ڕەسوڵ و بڕیارەکەی مەسرور بارزانییدا
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
وێنە و پێناس
سمکۆی شکاک و مایکل جافەکەشفیلی لە ورمێ ساڵی 1916
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
وێنە و پێناس
خانەقین ساڵی 1917
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
کورتەباس
‏ژمارەی قوتابخانە کوردییەکانی ئەرمەنستان ساڵی 1929
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتیی لە شەقامی پیرەمێرد نزیک سەرای سلێمانی لە ڕۆژی 02-02-1972
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
کورتەباس
گیرەی ئادسۆن چییە؟
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.282 چرکە!