سۆران کارباسیان
نیشتمان کچێکی یەکجار بوێری کوردە کە پاش ساڵانێکی زۆر بێدەنگیی، هاواری مرۆڤیی خۆی لەسەر پرسێکی جددی هەڵهێناوە کە لە هەموو کۆمەڵگایەکدا بوونی هەیە. دەستدرێژیی بۆسەر مناڵ ڕۆژانە لە نێو ماڵەکان و لە فێرگە و باخچەکانی مناڵان و شوێنی دیکە ڕوودەدات، بەڵام لە هەر کۆمەڵگایەکدا بە پێی ئەو ئاوڕەی کە لێیان داوەتەوە، پێی دەزانرێت.
نیشتمان لە دۆکیومێنتارییەکی دەنگیی ڕادیۆی کوردی سویددا دەنگی دلێرانەی هەڵهێنا و بە وردیی زاری قسەی لەسەر ئازارێک کردەوە کە خۆی بەسەری هاتبوو. نیشتمان تەنیا لەبەر ئەوە ئەو کەیسە دەخاتە بەرچاوی جەماوەر، چون بڕوای قووڵی بەوە هەیە کە هەموو مناڵێک مافی ئەوەی هەیە کە خاوەنی ئاسایش بێت.
نیشتمان باش لە باوکی نیشتمانپەروەری تێدەگات کە دواکەوتوویی هەندێک کەس ڕەنگە لە پۆلێنبەندیکردنی نیشتمان‌دا بڕیارێکی نادروست و ناهێژایانە بدەن، بەڵام لێرەدا نیشتمان دەیسەلمێنێت کە هەنگاوێک لە باوکی خۆی و باوکەکانی دیکەی ئێمەی کورد لەپێشترە. نیشتمان ئامادەیە ببێتە قوربانی پرسێک کە بەبێدەنگیی خۆمان دەیشارینەوە. نیشتمان گەرەکیەتی کە دایک و باوکەکان وەخەبەر بهێنێت بۆئەوە مناڵەکانیان فێر بکەن لە کاتێکدا دەستدرێژییەکان دەکرێتە سەر، دەنگ بکەن و بیگێڕنەوە چیان بەسەرهاتووە.
ئەم هەنگاوەی نیشتمان لە ڕاستیدا هەڵکردنی چرایەکە بەسەر ئەو ژوورە تاریکانەی کە تێیاندا دەستدرێژی دەکرێتە سەر مناڵ. هاوکات دەبێ ڕێز لە پێداویستییەک بگرین کە مافی نیشتمانە. ئەو دەبێ سەبارەت بەم ڕووداوە قسە بکات. دەبێ هەست بە ئارامی بکات. ئەو دەبێ بە قسەکردن لەگەڵ کەسانی نزیکی خۆی و کەسانێکی شارەزا ئەو متمانەیە بەدەستبهێنێتەوە کە هیچ هەڵەیەک لە لایەن ئەوەوە ڕووینەدابوو و فلاشبەکەکانی ئەو چیتر نابێ ئازاری بدەن.
لە ڕێگەی قسەکردنەوە دەکرێ بەر بە پرسیار و ئەو فکرانە بگیردرێت کە مرۆڤ لاواز دەکەن. باسنەکردنی ئەمجۆرە ڕووداوانە یارمەتیدەر دەبێ کە کۆمەڵگاکان بەردەوام بەرەو نائەمنبوونی زۆرتر بچن. دەنگی نیشتمان و زیندووکردنەوەی ئەو کەیسە لە لایەن نیشتمانەکانەوە یارمەتیدەر دەبێت کە نەخۆشە دەستدرێژکەرەکان یارمەتی بدرێن. لێرە تەنیا مناڵەکان بە قوربانی نابیندرێن، بەڵکوو ئەو کەسانەش پێویستیان بە تێراپی هەیە کە دەستدەرێژی دەکەنە سەر مناڵ.
مرۆڤەکانی کۆمەڵگای ئێمە دەبێ لێرەدا یەک خاڵ بە باشیی وەرگرن کە جیاوازییەکی زۆر لە نێوان جاشایەتیکردن و لەقاودانی مرۆڤە دەستدرێژکەرەکان هەیە. لە هەر شوێنێک کە کەسێکی ئاوا ببیندرێت، پێویستە کە لەقاودرێن، چون ناساندنی ئەوجۆرە کەسانە لە پلەی یەکەمدا یارمەتیکردنە بە مناڵان و لە پلەی دووهەمدا یارمەتیدانە بە مرۆڤە نەخۆشە دەستدرێژکەرەکان و لە پلەی سێهەمدا خزمەتێکی مرۆڤییە بە کۆمەڵگا بۆ ئەوەی هەموو لە ژیانێکی ئارامتر و سالمتردا بژین.
هەتا ئێستاش شارەزایان نەیانتوانیوە مێتۆدێک بدۆزنەوە بۆئەوەی زوو بە دەستدرێژیکردن بۆسەر مناڵ بزانرێت. مناڵەکان زۆرجار دەترسێن یان نازانن چ دروستە و چ نادروست، هەربۆیە بە شێوەی جۆراوجۆر کاردانەوە لە خۆیان نیشان دەدەن. باسکردن لەسەر ئەم جۆرە کەیسانە دایک و باوکەکان هاندەدات کە پێوەندییەکی دۆستانە و زۆر ئاساییان بە یەکەوە هەبێت، بە جۆرێک کە مناڵ بەبێ ترس و نیگەرانییەک بیگێڕێتەوە کێ دەستدرێژی کردووەتە سەر و چلۆن و لە کوێ ئەنجامدراوە. لە کۆمەڵگا پێشکەوتووەکان‌دا لەسەر ئەم پرسە، کەسانی پسپۆڕ لە کۆمەڵێک ڕشتەی جیاواز لە زانکۆکان ڕادەهێنن و لە پەنای ئەمانەوە هاوکارییەکی قووڵ لە نێوان ئۆرگانی جۆراوجۆری حکومەتیی لەگەڵ مەدرەسە و شوێنی تایبەت بە مناڵان هەیە بۆئەوەی مناڵەکان لەژێر سیبەری ئاسایشێکی بەهێزدا ژیانی ئاسایی و خۆشی خۆیان بەسەربەرن. ئەمە نابێتە پاساو کە چون لە کۆمەڵگا دواکەوتووەکان سەرمایەگوزاری مرۆڤی و ماددی بە ڕادەی پێویست بۆ ئەم پرسە ناکرێت، ئێمەش لە بەرانبەریدا کەمتەرخەم بین. من لام وایە کە ئێمەی کورد دەتوانین بە وشیاری و ئاگایی پێویست ئەو ئاسایشە بۆ منالەکانمان دابین بکەین کە پێویستیانە. لە پەنای ئەمەش خەباتی کوردەکان دەبێ لەو فۆڕمە کۆنەی خۆی بێتە دەر و ئەمجۆرە پرسانەش لە لایەن دڵسۆزان و چالاکانی مەدەنییەوە ئاوڕی لێ بدرێتەوە.
لە کوردستانی ئێمەدا ژنەکان بە ئامارێکی بەرزی پڕ لە شەرم و سەرشۆڕییەوە دەسووتێندرێن، دەخنکێندرێن و یان سەقەت دەکرێن، بەڵام هێشتا نەمانتوانیوە بە جۆرێک لێی بەرەنگار ببینەوە کە لانیکەم ڕێژەی ناعەداڵەتییەکانی بەرانبەر ژن بۆ نیوەی ئامارە دڵتەزێنەکان کەم بکەینەوە.
سەرنج بدەن کە کەیسی دەستدرێژیکردن بۆ سەر مناڵان زۆر هەستیارتر و دژوارترە و بەڕاستیی پێویستی بە ئەوە هەیە کە تێلێڤیزیۆنە کوردییەکان لەمبارەوە بەخۆیاندا بچنەوە و بە بەردەوامیی ڕۆشەنگەریی ئەنجام بدەن. ڕزگارکردنی وڵاتی داگیرکراوی کوردەکان تەنیا خەباتی کوردەکان نییە. خەباتی زۆر گرنگی دیکە هەن کە دەبێ ئاوڕی جددیان لێ بدرێتەوە. کاتێک گوێم لە نیشتمان بوو، هەستم بەوە کرد کە ئەو گەرەکیەتی ئەم کەیسە وەک پرسی کۆمەڵگا بخاتە ڕوو. ئەو گەلێک هێمن و هێدی‌یە. سترێسی ئەو ڕۆژە ناخۆشانەی لە لەش و مێشکی خۆی داماڵیوە و تەنیا مەترسییەکی کە هەیەتی ئەوەیە کە مناڵەکانی دیکە لەبەر نەزانی و نائاگایی گەورەکان تووشی کارەساتی دڵتەزێن و مرۆڤی نەخۆش نەبن.
دەنگی دلێرانەی نیشتمان هاندەرە بۆئەوە مرۆڤی کورد خۆی بە بەرپرسیار بزانێت هەتا کۆمەڵگایەکی خاوێنمان هەبێت. دەنگی نیشتمان لە گوێیەکانم‌دا سرتەیەک دەکات و دەبێژێت کە مناڵ پێویستە کەسێکی لە ژیاندا هەبیت کە متمانەی پێ بکات و هەموو قسەیەکی بۆ بگێڕێتەوە.
ئێمە دەبێ ئەم پەیامە مرۆڤییەی نیشتمان بەرز ڕابگڕین کە (هیچکەس مافی ئەوەی نییە دەست بۆ مناڵ درێژ بکات).
من بە نیشانی ڕێز، بۆ نیشتمان دادێمەوە.
خۆشمدەوێی
لەم بەستەرەی ژێرەوەدا دەتوانن گوێ لەم دۆکیومێنتارییە بگرن.
http://sverigesradio.se/sida/avsnitt/812367?programid=3103