هەر ئەوەندەی بەس بوو کە کچەکەی ببینێ لە ئۆتۆمبێلی کەسێکی بێگانە دێتە خوارەوە.. باوکی هێڤین هیچی نەگوت تاوەکوو کچەکەی چووە ژوورەکەی خۆی، ئیدی هەر لەوێ دەستی خستە بیناقاقای و خنکاندی.
هێڤین یەکێکە لەو 14 ژنەی کە بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی گشتیی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ئافرەتان لە هەرێمی کوردستان، ساڵی ڕابردوو بەناوی پاراستنی شەرەف کوژراون.
$کچەکەی خۆی خنکاند$
(هێڤین.ع.ح) تەمەن 14 ساڵ، کچە ئاوارەیەکی کوردی ڕۆژئاوای کوردستان و دانیشتووی گەڕەکی کەسنەزانی نوێی سەر بە پارێزگای هەولێر بوو، هێڤین پەیوەندیی خۆشەویستی لەگەڵ کوڕێک هەبووە، بەڵام کاتێک باوکی بە پەیوەندییەکەی زانیوە، خنکاندوویەتی.
ئەو ڕووداوە ڕۆژی #01-09-2017# ڕوویداوە و بەپێی لێکۆڵینەوەکانی پۆلیس، کاتێک باوکی هێڤین بینیویەتی کچەکەی لە ئۆتۆمبێلی خۆشەویستەکەی دابەزیوە، ئەمەی پێ قبوڵ نەکراوە، کاتێک هێڤین چووەتە ژوورەکەی، یەکسەر خنکاندوویەتی. باوکی هێڤین کە ئێستا بەپێی مادەی 406 لە یاسای سزادانی عێراقی لە زیندانە، لەلای پۆلیس گوتوویەتی کە پەشیمان نییە لە کوشتنی کچەکەی.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی دژی ژنان، کوشتنی ئافرەتانی بەسەر نۆ هۆکاردا دابەش کردووە (خێزانی، کۆمەڵایەتی، ئابووری، کەم عەقڵی، نەزانراو، خۆشەویستی، دەستدرێژی، بیانووی شەرەف، قەزاوقەدەر).
$کوشتنی 50 ئافرەت$
بەپێی ئاماری ئەو بەڕێوەبەرایەتییە، ساڵی ڕابردوو 50 ئافرەت بەو هۆکارانەی سەرەوە کوژراون، زۆرترینیان بە بیانووی پاراستنی شەرەف کوژراون کە 14 ئافرەت بووە. 12 ئافرەتیش هۆکاری کوژرانیان نەزانراوە، لەو 50 ئافرەتە تەنیا 4 یان بە قەزاوقەدەر کوژراون. لەو 14 ئافرەتەشی کە بە بیانووی شەرەف کوژراون، سێیان لە هەولێر و 11ی دیکەیان لە سنووری پارێزگای دهۆک بوون.
پۆلیس دۆسیەی بۆ هەر 50 ڕووداوەکەی کوشتن کردووەتەوە، 12 لەو دۆسیانە حەواڵەی دادگای تایبەتمەند کراون، پەڕاوی 15 دۆسیە داخراون و لێکۆڵینەوەش لە 23 دۆسیەکەی دیکە بەردەوامە.
لە دیدی چالاکڤانان و ڕێکخراوەکانی ئافرەتانەوە، یاسای (غسل العار)ی سەردەمی بەعس هۆکارێک بوو بۆ ئەوەی پیاوان بە ئاسانی بە بیانووی پاراستنی شەرەف دەستیان بچێتە خوێنی ئافرەتان، هەر بۆیە پەرلەمانی کوردستان ئەو یاسایەی هەموار کردەوە کە سزایەکی کەمی بۆ بکوژی ژنان تێدابوو، ئیدی کوشتنی ژنانیش وەکو کوشتنی بە ئەنقەست مامەڵەی لەگەڵ کرا، بەڵام هێشتا کەسانێک هەن گوێ بە قورسیی سزاکە نادەن و دەستیان دەچێتە گیانی کەسوکاری خۆیان، بۆ نموونە کەسێکی وەکو برای پەیمان.
پەشیمان نییە
کاتێک مێردی پەیمان بە خۆشەویستیی نێوان هاوژینەکەی و هەرێمی برای دەزانێ، بەبێ سێ و دوو، پەیمان تەڵاق دەدات، پەیمان دەگەڕێتەوە لای دایکی، بەڵام کاتێک برای پەیمان بە هۆکاری تەڵاقدانی خوشکەکەی دەزانێ، ڕۆژی 11/1/2017 سەردانیان دەکات و هەر لە ماڵی دایکی، پەیمان بە هەشت گوللە دەکوژێ.
دایکی پەیمان نەک هەر سکاڵای لەسەر کوڕەکەی تۆمار نەکرد، بەڵکو شانازیشی بەو کارەی کوڕەکەیەوە کردبوو.
بکوژەکە کە بە ماوەیەکی کەم دوای ئەنجامدانی تاوانەکە لەلایەن پۆلیسی بنەسڵاوە دەستگیرکرابوو، گوتبووی: بەڵێ من خوشکەکەم کوشت و پەشیمانیش نیم، چونکە نامووسی خۆم پاک کردەوە.
بەرزبوونەوەی ڕێژەی توندوتیژی دژی ژنان بە تایبەتیش کوشتنی ژنان لەژێر پەردەی پاراستنی شەرەف، حکومەتی هان دا کە بەڕێوەبەرایەتییەکی تایبەت لە وەزارەتی ناوخۆ بکاتەوە.
بەڕێوەبەرایەتییەکە سەرەتا بەنێوی بەڕێوەبەرایەتیی بەدواداچوونی توندوتیژیی دژی ئافرەتان بوو، بەڵام دواتر ناوی گۆڕدرا بۆ بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان و نووسینگەشی لە زۆربەی شار و شارۆچکەکانی کوردستان کردەوە.
جگە لەو بەڕێوەبەرایەتییە، چەندین ڕێکخراوی تایبەت بە داکۆکی لە مافی ئافرەتان بەدواداچوون بۆ پرسی ژنان دەکەن.
سەروین محەممەد، بەرپرسی ڕاگەیاندنی یەکێتی ئافرەتان کوردستان پێیوایە کوشتنی ئافرەتان لە کوردستان ئێستا بەڕاددەیەکی زۆر کەمی کردووە ئەمەش بەهۆی ژمارەیەکی زۆر ڕێکخراوی ئافرەتان کە بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی دژی ئافرەتان دامەزراون، بەڵام نەتوانراوە دیاردەکە بە تەواوی بنبڕ بکرێت.
توندوتیژیی دژی ئافرەتان، هەرێمی کوردستانیشی خستووەتە نێو بازنەی ئەو وڵاتانەی ساڵانە لە 25ی نۆڤەمبەردا هەڵمەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی دژی ئافرەتان ڕادەگەیەنن.
ئاڤان جاف کە چالاکڤانێکی بواری ئافرەتانە، ئەو بۆچوونە ڕەتناکاتەوە کە دەڵێت ڕێکخراوەکانی ئافرەتان ڕۆڵیان هەبووە لە کەمکردنەوەی توندوتیژیی دژی ئافرەتان، بەڵام دەڵێت بەشێک لە کار و چالاکییەکانیان دووبارەن.
ئەو پێیوایە ڕێکخراوەکان و چالاکڤانانی مەدەنی ڕۆڵیان هەبووە لەوەی پەرلەمان ئەو یاسایانە هەموار بکاتەوە کە سزایەکی کەمیان دانابوو بۆ بکوژانی ئافرەتان.
$کوشتن هەر کوشتنە$
پێشتر بکوژی ئافرەتان بەپێی ماددە 409 لە یاسای سزادانی عێراقی سزا دەدران، لە یاساکەدا هاتووە: سزا دەدرێت بە حەپسکردن بۆ ماوەیەک کە نابێت لە سێ ساڵ زیاتر بێ، هەر یەکێک ژنەکەی یان یەکێک لە مەحرەمەکانی لە حاڵەتی زیناکردن بینی، یان بە یەکەوە لەسەر جێگا بوون، هەمان کات یەکێک یان هەردووکیانی کوشت، یان دەستدرێژی کردە سەریان، یان بۆ سەر یەکێکیان و بووە هۆی مردنی، یان تووشی کەمئەندامی کرد. هەر بەپێی یاساکە ئەو کەسە حوکمەکانی بارودۆخە توندەکانی بەسەردا جێبەجێ ناکرێ.
بەڵام ئێستا لە کوردستان هەموو بکوژێکی ژنان بەپێی ماددە 406 لە یاسای سزادانی عێراقی مامەڵەی لەگەڵ دەکرێ کە سزای ئەو ماددەیە هەندێکجار تا ئاستی لە سێدارەدانیش دەڕوات.
ژیلەمۆ عەبدولقادر، بەڕێوەبەری بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی دژی ئافرەتان دەڵێت: کوشتنی ژنان لەسەر شەرەف بەراورد بە ساڵانی ڕابردوو زۆر کەمی کردووە، بۆ نموونە ساڵی ڕابردوو 20 ژن لە سنووری پارێزگای هەولێر کوژراون و تەنیا سێ لەو ژنانە بە پاساوی شەرەف کوژراون.
گوتیشی: ئێستا وەکو کوشتنی ئەنقەست مامەڵە لەگەڵ دۆسیەی کوشتنی ژنان دەکرێ کە لە زۆر باردا سزای بکوژ دەگاتە 20 ساڵ بەندکردن و لێبووردنی گشتیش نایگرێتەوە.[1]
#13-02-2018#