تاتۆس شارۆچکەیەکی سەربە پاڕێزگای #ئەرزەڕوم#ی باکووری کوردستانە. ڕووبەرەکەی 2.200 کیلۆمەتر دووجایە. ناوەکەی بە تورکی کراوە بە (تەکمان)
دابەشکراوە بەسەر سێ ناوچەدا (تاتۆسی سەروو، تاتۆسی خواروو و شوسار)، لە ڕۆژهەڵاتی باکوورییەوە #پارسین# هەیە، لە ڕۆژهەڵاتییەوە #قەرەیاز# هەیە، لە باشوورییەوە #خنووس# و #گمگم# هەیە، لە ڕۆژاوایەوە #چەت# و #کانیڕەش# هەیە.
بەرزی لە ڕووی دەریاوە 1800مەترە، ناوچەکە پڕ لە کانی و سەوزایی و زۆزان و مێرگەکانی بەناوبانگن و لە ناوچەکانی خارپێت و #دێرسم# و #ئامەد#ەوە سەردانی دەکرێت بە مەبەستی گەشتوگوزار و کۆچەرانیش لەوێ گەرمیان و کوێستان دەکەن.
چەمی ئەرەزێ لە هەرێمی شوسار و چیایی چەولیگەوە درێژ دەبێتەوە بۆ ئازەرباینجان و دەریای قەزوین.
ناوچەکە سەخت و عاسییە و زستانێکی ساردی هەیە لە ساڵێکدا 7 مانگ بەفری لێ دەبارێت. لە پێشدا تاتۆس گوندێکی بچووکە بووە لەگەڵ درووستبوونی کۆماری تورکیا کراوەتە شارۆچکە و ناچەکە لە ڕووی کارگێڕییەوە ناسراوە.
لە ناوچەکەدا شوێنەوار و شارستانی کۆن هەبووە لە شوسار لەنێوان قەلەیج، #قرکان#، کلسە و باجاردە خراپەیەن کۆن لەژێر خاکی دەرتەن و مەرڤە کەوتوون کە شوێنەواری شارستانی ورارتۆیان بووە. تاتۆس لە 1517 کەوتووەتە ژێر دەستی عوسمانییەکان و تورکەکان. ساڵی 1946 بووە بە شارۆچکە و 35.000 کەسی تێدا دەژین. 151 کم لە ئەرزەڕومەوە دوورە نزیکە 120 گوند و ناوچە سەربە تاتۆسن. [1]