مولف: مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی ملک فیصل
مترجم: خوشناو قاضی

• مقدمە
• حزب دمکرات کردستان ایران قبل از سال 1979
• مبارزات مسلحانە کردها با جمهوری اسلامی
• درگیری‌های اخیر
• دلایل احتمالی تغییر ناگهانی سیاست حزب دمکرات کردستان ایران
• تاثیر این درگیری‌ها بر کردهای ایران
• تأثیر درگیری‌های اخیر بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• آیا حزب دمکرات کردستان ایران یک تهدید واقعی برای جمهوری اسلامی است یا یک تهدید خیالی؟
• رابطه بین اعدام فعالیین مذهبی کردستان و درگیری های اخیر حزب دمکرات کردستان ایران
• نتیجه‌گیری

مقدمە
زمانی که مصطفی هجری، دبیر کل حزب دمکرات کردستان ایران، در سخنرانی ماه مارس 2016 خود جوانان کرد ایرانی را به پیوستن بە صفوف حزب دعوت کرد، چندین تحلیلگر و فعال کرد، پیام وی را به عنوان تلاشی برای راه اندازی مجدد خەباتی چەکداری، که بە معنی تجویز بکارگیری سلاح در برابر دولت جمهوری اسلامی است، تفسیر کردند. دیگر تحلیل‌گران محتاط‌‌‌‌تر بودند. همانطور که حزب دمکرات کردستان ایران مبارزات مسلحانە خود را علیە نیروهای دولتی در استان‌های کردستان و آذربایجان شروع کرده است، تنش‌ها با پیامدهای نامشخص افزایش یافته است. تأثیر اساسی چنین کشمکش‌هایی بر دولت جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، همسایگان ایران و همچنین کردهای ایرانی چیست؟ آیا درگیری‌ها ادامە خواهند داشت، یا آیا تهران می‌تواند راهی برای مقابله با یکی از جنجالی‌ترین اقلیت‌های این کشور پیدا کند؟ جمهوری اسلامی چگونە خواستە‌های مشروع کردها را پاسخ خواهد داد؟

حزب دمکرات کردستان ایران قبل از سال 1979

حزب دمکرات کردستان ایران یکی از نه حزب سیاسی کرد است که در ایران فعالیت می‌کند. هشت حزب دیگر که خواهان دستیابی بە حقوق ملی کردها در یک نظام فدرال هستند عبارتند از: حزب دمکرات کردستان، کوملە، کومله زحمتکشان، حزب حیات آزاد کردستان، سازمان خەبات کردستان ایران، سازمان خەبات انقلابی کردستان ایران، حزب آزادی کردستان و حزب استقلال کردستان. حزب دمکرات کردستان ایران توسط قاضی محمد در شهر مهاباد در 16 اوت 1945 تأسیس شد. در 22 ژانویه 1946، قاضی محمد جمهوری مستقل کردستان را در مهاباد اعلام کرد و ریاست جمهوری را به عهده گرفت. در حالی که در آغاز این جمهوری از پشتیبانی اتحاد جماهیر شوروی برخوردار بود، با خروج مسکو از منطقه، مهاباد به اشغال ارتش سلطنتی ایران درآمد. عقب نشینی شوروی از خاک ایران اشغالی در دسامبر 1946 و اشغال مهاباد توسط ارتش ایران، که به سرعت بعد از بازپسگیری جمهوری آذربایجان اتفاق افتاد، بە بلندپروازی حزب مبنی بر زندگی در یک کشور مستقل یا حداقل در یک نظام فدرال پایان داد. سقوط جمهوری مهاباد با یک سری از اتفاقات نظامی همراه بود: چندین نفر از رهبران حزب به سرعت دستگیر و عده‌ای از آنها بە چوبە دار سپردە شدند. این اقدام به طور موثری موجب پایان بخشیدن به جمهوری و سرکوب حزب شد.
چند کادر باقی‌مانده حزب دمکرات کردستان ایران با همکاری حزب توده در دوره نخست وزیری محمد مصدق بە احیای حزب همت گماردند ولی پس از آنکه محمد رضا شاه پهلوی کنترل کامل ایران را در سال 1953 به دست گرفت، این تلاش هم ناکام ماند. در عرض پنج سال و هنگامی کە احزاب مختلف کرد سعی کردند با هم جبهە واحدی تشکیل دهند و حزب دمکرات کردستان ایران در نظر داشت با حزب دمکرات کردستان در عراق متحد شود، ساواک در حزب نفوذ کرد و مانع برقراری این پیوند شد. زمانی که شاه تلاش تمام عیاری برای تضعیف تمام ارتباطات سیاسی موجود بین احزاب مختلف ایران را آغاز کرد، چیزی از این اتحاد باقی نماند. در یک طرح شیطانی، تهران کمک خود به حزب دمکرات کردستان بە رهبری بارزانی را کە در داخل خاک عراق مشغول مبارزه با دولت عراق بود افزایش داد. در آن زمان دولت عراق بە حزب دمکرات کردستان ایران پناه داده و بە آن یاری می‌رساند. به عبارت دیگر، تهران و تا حدودی بغداد جهت دستیابی به منافع منطقه‌ای خود و بدون توجه به آرمان کردی یا پیوندهای فرهنگی، بارزانی و حزب دمکرات کردستان ایران را بازیچە سیاست‌های خود قرار دادە بودند.
حزب دمکرات کردستان ایران در واکنش بە شرایط موجود تغییراتی در ساختار رهبری خود ایجاد کرد. دبیر کل طرفدار بارزانی یعنی عبداللە اسحاقی (مشهور بە احمد توفیق) را بە حاشیە راند، اعضای جدید کمونیست و ناسیونالیست را افزایش داد و کمیته انقلابی را تشکیل داد تا مبارزه خود علیه رژیم شاه را که به دنبال تجمیع همه ملیت‌های ایران زیر ردای فارس بود، ادامە دهد. حزب همچنین بعدا‌‌" رهبر جدیدی را به نام دکتر عبدالرحمن قاسملو انتخاب کرد که اصلاحات مختلفی را انجام داد، حتی زمانی که حزب دمکرات کردستان ایران در اوج وقایعی کە بە انقلاب ختم شد و حزب به تدریج خود را با جناح‌های مارکسیست و اسلامگرا تطبیق می‌داد این اصلاحات ادامە داشت. با وجود این روابط نزدیک، "آیت‌الله روح الله خمینی" (که نفرت او از گروه‌های چپ‌گرا و قومی به خوبی شناخته شده بود) بە سرعت آنها را کنار زد، و دوستی با چپ‌گراها نتیجە عکس داد. حزب دمکرات کردستان ایران بە حاشیە راندە شدە و مانند دیگر گروه‌ها نادیده گرفته شدە و با وجود منابع محدود ناچار بە مقاومت مسلحانه علیه جمهوری نوپای اسلامی شد. اعضای اصلی حزب یا در درگیری‌های مسلحانە کشتە شدند، یا دستگیر شدند و یا ناچار بە تبعید گردیدند. این امر حزب را بە شدت تضعیف کرد. در این حالت همچنانکە پیشمرگ‌های جان‌سخت بە امید کسب حقوق ملی کردها در یک ایران سکولار، فدرال و دمکرات مبارزه می‌کردند همە فعالیت‌های اصلی حزب در تبعید صورت می‌گرفت.
قاسملو، دبیر کل حزب دمکرات کردستان ایران که حزب را در سال‌های 1973 تا 1989 رهبری کرد، بر این اعتقاد بود که می‌تواند با رژیم انقلابی مذاکره کند زیرا او در سال 1979 از پشتیبانان اولیه خمینی بود. اما آیت‌الله با هرگونە مذاکرە‌ای مخالفت کرد زیرا حزب دمکرات کردستان ایران و دیگر گروه‌ها را پارتیزان‌های فرصت‌طلب می‌دانست و تلاش آن‌ها برای یک ایران فدرال با پلاتفرم ولایت فقیه مورد نظر او، مغایرت دشت. در 13 ژوئیه 1989، در حالی کە قاسملو مشغول مذاکره با نمایندگان ایران بود، در وین اتریش ترور شد. پس از این ترور صادق شرفکندی معاون قاسملو، رهبر حزب شد، اما او نیز در سال 1992 در برلین آلمان ترور شد. شرفکندی در رستورانی به نام "میکونوس" مورد سوء قصد قرار گرفت. این جنایت منجر بە بحرانی دیپلماتیک بین ایران و آلمان شد و محاکمە‌ای تمام عیار که به عنوان "محاکمه میكونوس" شناخته می‌شود، را در پی داشت. دادگاه آلمان مقامات عالی رتبه ایران، از جمله علی خامنه‌ای رهبر انقلاب، علی اکبر رفسنجانی رئیس جمهور وقت، و علی فلاحیان وزیر اطلاعات، را متهم بە آگاهی و دخالت در ترور کرد. عبدالله حسن‌زاده، پس از مرگ شرفکندی، رهبری حزب را در دست گرفت و در آخرین کنگره حزب در سال 2012، مصطفی هجری بە عنوان رهبر انتخاب شد.
در ابتدا، حزب رهبری هجری را پذیرفت، اما پس از مدتی کوتاه بە پشتیبانی برخی مهابادی‌ها کە اعتقاد داشتند رهبر حزب باید از خاستگاه مهابادی باشد، نارضایتی در حزب بروز کرد. در سال 1998 گروه جبهه مهاباد از حزب جدا شد و حزب دمکرات کردستان را پایەگذاری کرد.
رهبر مخالفان مهابادی، خالد عزیزی، موضع حزب دمکرات کردستان (حدک) را تغییر داد و رهبران کرد در تلاش مداوم برای اتحاد آن با حزب دمکرات کردستان ایران (حدکا) هستند اما هنوز نتیجە‌ای حاصل نشدە است. تا زمان نگارش این مقالە هر دو حزب در شهر کویە، واقع در منطقه خودمختار کردستان عراق مستقر هستند و هر دو ادعا می‌کنند که اهداف و ماموریت‌های رهبران پیشین خود را دنبال می‌کنند. هر دو حزب مشغول پخش برنامه‌های تبلیغاتی گسترده در کانال های ماهواره‌ای جداگانه هستند، هر چند که اخیرا از مشکلات مالی رنج می‌برند.

مبارزات مسلحانە کردها علیە جمهوری اسلامی
بهترین نمونه شناخته شده مبارزە مسلحانە احزاب کردی مقابل رژیم جمهوری اسلامی مبارزەای بود کە بلافاصلە پس از انقلاب سال 1979 صورت گرفت. بعد از صعود آیت الله روح الله خمینی به قدرت و سلطە جناح‌های اسلامگرا بر عناصر چپگرا و منطقه‌ای که در جریان انقلاب علیه شاه مبارزه می‌کردند، کردها و سایر گروه های قومی و همچنین حزب‌های چپ گرا به صورت سیستماتیک از جمهوری نوظهور اسلامی تصفیە شدند. در زمانی که هر عضو جامعە ایران ظاهرا" به بازسازی و کمک بە دولت نوپای اسلامی فراخواندە شد، مشارکت در شکل گیری رژیم جدید به زودی رنگ غیر فرقه‌ای و غیر قومی به خود گرفت، هرچند افراد بسیاری از قوم‌ها و فرهنگ‌های مختلف در مبارزه علیه شاه و پیروزی انقلاب نقش داشتند. در سال‌های پس از انقلاب سال 1979، احزاب کردی گاه و بیگاه بە حملات مسلحانه علیه رژیم متوسل شدند بدون آنکە نتیجه قطعی به دست آوردند، آنها به علت نقش و توانایی محدود به ندرت باعث تهدیدی جدی برای حکومت آخوندها شدند.
پس از جنگ ایران و عراق و تا سال 2003، احزاب کردی -کومله، حزب کمونیست کردستان، حزب دمکرات کردستان ایران و حزب دمکرات کردستان – اسلحە خود را کنار گذاشتند. با این حال، در سال 2003، حزب تازه تشکیل پژاک یا حزب حیات آزاد کردستان، در برابر نیروهای دولتی سلاح بە دست گرفت. احزاب کرد دیگر یا اقدامات پژاک را محکوم کردند یا ساکت ماندند. مدتی است حزب دمکرات کردستان ایران با اعلام خەباتی چەکداری جناح مسلح خود را مجددا" راه اندازی کرده و ادعا می‌کند که اعضای آن وارد مناطق کردستان ایران شده و تنها در مقام دفاع از خود در برابر حملە سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سلاح استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که درگیری‌های مسلحانه در ماه ژوئن 2016 در مهاباد که بین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و حزب دمکرات کردستان ایران رخ داد، حزب دمکرات کردستان درگیر نشد.

درگیری‌های اخیر
پس از اعلام دبیر کل حزب دمکرات کردستان ایران، مصطفی هجری، که از جوانان کرد خواسته است که بە صفوف حزب پیوستە و در مبارزات آزادیخواهانه در منطقه شرکت کنند درگیری‌هایی میان نیروهای حزب دمکرات کردستان ایران و نیروهای دولتی صورت گرفتە است. بیانیه هجری که در آغاز سال نو ایرانی نوروز منتشر شد، به عنوان درخواستی برای تجدید مقاومت مسلحانه کردها در مقابل جمهوری اسلامی تفسیر شد. در اواخر ژوئن سال 2016، درگیری‌هایی میان جنگجویان حزب دمکرات کردستان ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بە وقوع پیوست کە هر طرف، ادعا کردند تلفات سنگینی را به طرف دیگر وارد کردەاند. با توجه به سانسور شدید رسانه‌ای در ایران، تعداد واقعی تلفات دو طرف مشخص نبود. هر دو طرف یعنی حزب دمکرات کردستان ایران و سپاه پاسداران در گذشته آمار صحیح تلفات خود را اعلام نکردە‌اند تا واکنش های عمومی به تلفات بالا را بە حداقل برسانند.
هر آنچە می‌دانیم این است کە درگیری‌ها در 15 تا 16 ژوئن سال 2016 در اشنویە استان آذربایجان غربی آغاز شد، و پس از آن، در شهرهای دیگر مانند سرواوا، مهاباد و مریوان در کردستان ایران زدوخوردهایی گزارش شد. به گفته سپاه پاسداران در 28 ژوئن 2016، نیروهای سپاه 11 شورشی کرد را در ناحیه سرواوا پس از آنکە پیشمرگ‌ها آنها را مورد حمله قرار دادند، بە قتل رساندە‌اند. یکی از فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محمد حسین رجبی، اعتراف کرد که سه تن از نیروهای سپاه نیز در این درگیری کشته شده‌اند. از سوی دیگر، حزب دمکرات کردستان ایران ادعا کرد که چندین پیشمرگ و بیش از 20 عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کشته شدە و نیروهای ایرانی را متهم به بە توپ بستن روستاهای منطقه مرزی نمود کە چند روز ادامە داشتە است.

دلایل احتمالی تغییر سیاست حزب دمکرات کردستان ایران
در حالی که دیدگاه‌های گوناگونی در مورد علل ریشه‌ای اتخاذ روش‌های جدید و خشونت آمیز حزب علیه حکومت ایران وجود دارد، در ماه‌های اخیر نظریات مختلفی برای توضیح این تغییر سیاست مطرح شدە‌اند. برخی از ناظران معتقدند که همسایگان ایران و همچنین برخی قدرت‌های جهانی پشتیبان و محرک قیام مسلحانە اخیر حزب دمکرات کردستان ایران هستند. هادی عزیزی، فعال سیاسی کرد ایرانی، معتقد است که حزب دمکرات کردستان ایران متوسل بە دفاع مشروع علیه جمهوری اسلامی شدە است و اصرار دارد که کردهای ایران آماده و قادر به محافظت از خود هستند. او باور ندارد که این حملات بە تحریک عوامل خارجی صورت گرفتە و استدلال می‌کند که نه نیروهای کرد و نه جمهوری اسلامی، برای شروع درگیری از حمایت جامعه جهانی برخوردار نیستند. علاوه بر این، عزیزی معتقد است که این درگیری‌ها در ایران بر دولت کردستان عراق تاثیر نخواهد گذاشت و اشاره می‌کند که دولت اقلیم کردستان عراق ارتباطات قوی و قابل اعتمادی با قدرت‌های جهانی مانند ایالات متحده، روسیه و برخی از کشورهای اروپایی برقرار کرده است، و این البتە بە معنی اعطای اختیار تام به کردها نیست کە بە خشونت متوسل شوند. البتە هر آنچە کردها بە تازگی بدست آوردەاند به دلیل مبارزه علیه دولت اسلامی عراق و شام (داعش) بود کە جهادی‌های آن سعی کردند جنگ را بە داخل کردستان عراق بکشانند. هر زمان که چنین درگیری‌هایی رخ داد، واشنگتن و متحدانش کمک نظامی بە کردها را بیشتر کردند. در مقابل، زمانی که داعش موصل را تهدید می‌کرد و حتی بعد از اشغال آن در 10 ژوئن 2014 آنها اقدام خاصی علیە داعش انجام ندادند. تحلیلگر سیاسی صادق حسن شوکرو که در اربیل زندگی می‌کند، نظری برخلاف عزیزی دارد. وی تأکید می‌کند که این درگیری‌ها آغاز یک دوره جدید را نوید می‌دهد؛ زیرا در ایران به لحاظ تاریخی، کردها هیچگاە دارای استراتژی توسل بە حملە مسلحانه نبودە‌اند. شوکرو استدلال می‌کند که این قدم در درجە اول بیانگر اتخاذ یک رویکرد جدید است کە بە هدف حفاظت و ارتقاء منافع کردها صورت گرفتە است.
اگرچه هر دو دولت اقلیم کردستان عراق و پادشاهی عربستان سعودی هر گونه تلاشی برای دخالت در امور داخلی ایران از طریق کمک بە حزب دمکرات کردستان ایران را رد کردند، اما برخی از تحلیلگران معتقدند که حزب دمکرات کردستان، به رهبری مسعود بارزانی، از حزب دمکرات کردستان ایران به عنوان ابزار چانه‌زنی استفاده می‌کند تا در شرایط خاص بر جمهوری اسلامی فشار وارد کند. مطابق نظر این تحلیلگران حزب دمکرات کردستان در رقابت دائم با اتحادیە میهنی کردستان قرار دارد. در واقع، پس از اعلام خودمختاری حکومت اقلیم کردستان عراق و سوگیری‌های مختلف در رد این ادعا که گروه بارزانی در نظر دارد مجددا" با اتحادیە میهنی کردستان و حتی جنبش گوران متحد شوند، این رقابت قوت گرفت. این تنش‌ها ناشی از آن بود که تهران قصد داشت بارزانی را به خاطر جاه‌طلبی‌های خود مجازات کند و شواهد محکمی برای تأیید طرح‌های احتمالی ایران ارائه شده بود.
توضیح منطقی‌تر در مورد اقدامات اخیر حزب دمکرات کردستان ایران را باید با توجه به منافع این حزب در ایجاد ائتلاف در داخل ایران و با کشورهای همسایه در خاورمیانه و همچنین با جامعه بین المللی جستجو کرد. در واقع، حزب دمکرات کردستان ایران در ماه ژوئیه 2016 در توییتر خود اعلام کرد که با نمایندگان اتحادیە جوامع کردستان دیدار کردە است. این گروه یک سازمان وابستە بە حزب کارگران کردستان (PKK) است تا احزاب و گروه‌های کرد به منظور تحقق ایده "عبدالله اوجالان" رهبر پ.ک.ک موسوم بە "کنفدرالیسم دمکراتیک" متحد شوند. هدف از این جلسە، تحقق یک هدف بلند مدت حزب یعنی تقویت همکاری بین کردها بدون در نظر گرفتن وابستگی‌های سیاسی بود.
از طرف دیگر به این دلیل که ممکن است جمهوری اسلامی به خوبی در میان کادرهای اصلی حزب دمکرات کردستان ایران به خصوص آنهایی که وظیفە مبارزه مسلحانه علیه رژیم را بە عهدە دارند، نفوذ کردە باشد تا بتواند به سرعت از فعالیت‌های حزب اطلاع پیدا کند، تصور اینکە درگیری‌های اخیر توسط سپاه پاسداران طراحی و اجرا شدە باشد زیاد دور از واقعیت نیست. برخی صاحبنظران کرد اعتقاد دارند که حملات ماه ژوئیه 2016 بخشی از طرح جاسوسان سپاه پاسداران برای تضعیف و بی‌ثبات کردن کردستان ایران است تا بە بهترین وضع ممکن، منافع سیاسی و اقتصادی رژیم را تامین کند.

تاثیر این درگیری‌ها بر کردهای ایران
هنگامی که آتش‌بس سال 2003 بین گروەهای کرد و حکومت به اجرا درآمد، اکثر کردهای ایران از آن پشتیبانی کردند: آنها از جنگ خسته شده بودند، آماده برای آسایش و در آرزوی صلح بودند. با این حال، تنها پس از چند سال، مردم کرد مشاهدە کردند که رژیم تهران نه تنها صلح را به ارمغان نیاورد، بلکه برعکس، با تحمیل مصیبت‌ها و گرفتاری‌های جدید، از جمله تبعیض گسترده و ترجیح اقتصادی دیگر مناطق و بیکاری شایع، به بدبختی آنها افزوده است. بسیاری به اعتقاد قبلی خود بازگشتند که دولت اسلامی ناتوان از اصلاحات است و تأیید کردند که وقتی حقوق قومی یا مذهبی اقلیت توسط اکثریت نادیده گرفته یا سرکوب می‌شود، مردم به خشونت متمایل می‌شوند. عدەای ظهور پژاک در سال 2003 و توسل بە فعالیت‌های مسلحانە را نوعی کجراهی قلمداد کردە و عدەای دیگر از سرعت گسترش و جذب مردم توسط آن حزب شگفت زده شدند. از آنجایی که پژاک تنها حزب کردی بود که در فعالیت‌های مسلحانە ضد دولتی شرکت داشت، بە سرعت محبوب جوانان و ناراضیان کرد شد.
جالب توجه است کە کردهای ایران در مورد درگیری‌های اخیر میان حکومت و حزب دمکرات کردستان ایران نظرات متفاوتی دارند. در حالی که برخی موافق خشونت بودند، دیگران علیه آن موضع گرفتند و بعضی هم بی‌طرفی را ترجیح می‌دهند. همن سیدی، تحلیلگر سیاسی و عضو سابق حزب دمکرات کردستان ایران، نوشت: گرچه من برخی انتقادات جدی بە عملکرد حزب دمکرات کردستان ایران دارم، اما موافق چنین اقداماتی علیه حکومت هستم؛ زیرا حزب دمکرات کردستان ایران در حدود 20 سال گذشته، کاملا خاموش و منفعل بوده و وضعیت مردم کرد بهبودی نیافته است.
کامران متین، استاد و مدرس ارشد روابط بین الملل در دانشگاه اسکس، این ادعای حزب دمکرات کردستان ایران که دیگر نیازی به قربانی کردن منافع کردهای ایران برای اطمینان از حفظ امنیت دولت کردستان عراق نیست را قابل توجە می‌داند. در حقیقت، حتی رهبری حزب دمکرات کردستان ایران هم احساس کرد که افزایش فعالیت در کردستان ایران را دیر شروع کردە است، اما بە اعتقاد کامران متین مهم این است توجه داشته باشیم که حزب ادعا نکرده که یک دور جدید مبارزه مسلحانه را آغاز کرده است، بلکە در عوض بە اهمیت دفاع مشروع تاکید کردە است. با اینحال هنگام عملی کردن این ایدە و صرف حضور نظامی این گروه مسلح در داخل قلمرو ایران، امکان حمله نیروهای امنیتی ایران بە آن افزایش می‌یابد که به هیچ وجه جای تعجب نیست.
سامان رسولپور، روزنامه نگار مقیم استکهلم، تاکید دارد که بە اعتقاد رهبری حزب مقابله با نیروهای ایران می‌تواند حامیان جدیدی را در بین 12 میلیون کرد که مدت‌ها از تبعیض، سرکوب و تحقیر سیاسی رنج بردەاند برای حزب فراهم ‌کند همچنین بە گفتە او رهبران حزب همچنین معتقدند که فعالیت‌های نظامی، که آن را به عنوان اقدام دفاعی علیه نیروهای ایران تفسیر می‌کنند، در واقع نشانەای از پویایی حزب است، که می‌تواند پایه آن را تقویت کردە و موجب توسعە حزب شود. بە عقیدە رسولپور، حزب دمکرات کردستان ایران مبارزات مسلحانه را نشانه‌ای از فعالیت و سرزندگی و گواهی بر توانایی حزب برای بە چالش کشیدن حاکمیت ایران دانستە و هر دو مورد به حزب امکان حضور در داخل دولت اسلامی را دادەاند.
دیگر صاحبنظران استدلال می‌کنند که فعالیت‌های اخیر حزب دمکرات کردستان ایران نشان‌دهنده تلاش حزب برای رقابت با نفوذ پژاک به ویژه در میان جوانان است. مامند روژا، محقق و تحلیلگر کرد، توضیح می‌دهد که تصمیم اخیر حزب دمکرات کردستان ایران بە انگیزە رقابت با گروه‌هایی مانند پژاک اتخاذ شده است. روژا اضافە می‌کند که این حزب همچنین تلاش می‌کند تا ضمن تقویت پایه‌های خود با مبارزات خویش توجه بین‌المللی را بە مشروعیت جنبش و مسئلە کرد جلب کند. در سال‌های اخیر، پژاک چندین بار با نیروهای ایران درگیر شدە است و تلاش کردە موقعیت خود را به عنوان تنها حزب کردی که خواهان به چالش کشیدن نیروی نظامی ایران است، تثبیت کند. اکنون حزب دمکرات کردستان ایران می‌خواهد موضع تاریخی خود را درون منطقه کردستان ایران بازیابد. علی رغم این اهداف، معلوم نیست که آیا با وجود انشعاب و تفرقە داخلی همراه با رقابت قوی بین حزبی، حزب دمکرات کردستان ایران می‌تواند قدرت سابق خود را به دست آورد یا خیر. برعکس، برخی از فعالان کرد وفادار به جمهوری اسلامی مانند احسان هوشمند جامعە شناس بیجاری، مخالف این اقدامات و درگیری‌های مشابە هستند. آنها استدلال می‌کنند که خشونت باعث ایجاد بی‌ثباتی و ناامنی در کردستان شده و در صورتی که منازعات مسلحانه شدت یابد دولت مرکزی در تهران سرمایه گذاری‌های آینده در این منطقه را متوقف می‌کند.

تاثیر درگیری‌های اخیر بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
اگر هشدارها و اظهارات تند برخی از فرماندهان سپاه پاسداران را نشانگر موضع پنهانی حکومت علیە کردها بدانیم، آنگاە درگیری‌های اخیر تأثیر قابل توجهی بر دولت ایران و نیروهای امنیتی گذاشتە است. در واقع، فرماندهان سپاه پاسداران چند بار اعلام کردند که آنها با تروریست‌های وابستە بە گروه‌های ضد انقلاب، مبارزه می‌کنند. سپاه پاسداران همچنین اخطار داد که نیروهایش مراقب تمام حرکات ضدانقلاب در منطقه مرزی هستند و اجازه نمی‌دهند آرامش و امنیت مردم توسط هیچ یک از گروه‌های مخالف مسلح، مختل شود. اخیرا" فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران، محمد پاکپور، هشدار داده است که جمهوری اسلامی می‌تواند بە عنوان تلافی یا انجام اقدامات پیشگیرانه بە محل استقرار حزب دمکرات کردستان ایران در کردستان عراق حملە کند. پاکپور اضافه کرد که از آنجا که حزب دمکرات کردستان ایران در شمال عراق مستقر است، هرگونە اقدام ‌جهت نا امن کردن ایران از آن منطقە بە عنوان اقدامی خصمانە تلقی شدە و پایگاه‌های آن حتی در خارج از مرزهای ملی نیز هدف قرار می‌گیرد. حسین سلیمی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سخنرانی خود در نماز جمعه دانشگاه تهران، اظهار داشت که وی شورشیان کرد را در هر دو طرف مرز نابود می‌کند. وی به مقامات دولتی منطقه کردستان عراق هشدار داد که به تعهدات خود عمل کنند و تأیید کرد که جمهوری اسلامی هرگونە تهدیدی را بدون در نظر گرفتن ملاحظات جغرافیایی، سرکوب می‌کند .
محسن رضایی، دبیر کل شورای تشخیص مصلحت جمهوری اسلامی، در مصاحبه ای با شبکە یک تلویزیون دولتی ایران، به شدت بە دولت اقلیم کردستان عراق در مورد درگیری های اخیر حزب دمکرات کردستان ایران هشدار داد. برخی از مقامات دولت منطقه‌ای كردستان عراق، از جمله ناظم دباغ، نماینده حکومت اقلیم در ایران، به طور مبهم و بی‌روح به تهدید فرماندهان سپاه پاسداران پاسخ دادند. تا مدتی بعد از اینکە سپاه تهدیدات خود را اعلام کرد، فعالیت چشمگیری در حزب دمکرات کردستان ایران مشاهدە نشد.

آیا حزب دمکرات کردستان ایران تهدیدی واقعی برای ایران است؟
علی رغم ادعاهای رهبران حزب دمکرات کردستان ایران در مورد قدرت و جایگاه مردمی در میان کردها، تحلیلگران بر این باورند که این حزب توانایی تهدید جدی نظامی علیە ایران را ندارد. کامران متین معتقد است که حزب دمکرات کردستان ایران نیروی لازم برای تسخیر و نگهداری قلمرو و همچنین تحمیل تلفات گستردە بر نیروهای مسلح جمهوری اسلامی را ندارد به دلیل اینکە جمعیت کردها بە نسبت بقیە مردم ایران رقم بزرگی نیست. احزاب کرد در گذشته بدون دستیابی به نتایج مهم دست به اقدامات مسلحانه بزرگی زده‌اند اما در طول دو دهه گذشته از لحاظ نظامی فعال نبوده‌اند. بە علت منابع ضعیف و آموزش ناکافی، آنها به آسانی آماده نیستند که یک چالش بزرگ برای دولت ایران ایجاد کنند. متین ادامه می‌دهد که اگر درگیری نظامی در کردستان ایران ادامه یابد و تهران بر تعهد خود برای حمله به پایگاه‌های حزب دمکرات کردستان ایران در داخل عراق عمل کند، امکان ایجاد تنش‌های بین‌المللی وجود دارد، با این حال در صورت چنین حملەای باید دید که چگونه عراق، ایالات متحده و کشورهایی مانند ترکیه به اقدامات گسترده‌تر ایران در عراق به طور کلی و علیه دولت منطقه‌ای کردستان بە صورت خاص واکنش نشان خواهند داد. وی استدلال می‌کند که درگیری‌ها احتمالا" باعث مداخلە گستردە تهران بە مانند سایر نقاط جهان از جملە سوریه نخواهد شد، اما به نظر می‌رسد که با وجود وابستگی استراتژیک احزاب کرد عراقی به ایران بعید به نظر می‌رسد که آنها اجازه دهند حزب دمکرات کردستان ایران عملیات خود را علیه جمهوری اسلامی برای یک دوره طولانی مدت ادامە دهد.

رابطە بین اعدام فعالان مذهبی کرد و مبارزات مسلحانە حزب دمکرات کردستان ایران
بعد از آنکە حکومت اسلامی ایران حدود 30 فعال مذهبی را بە دلیل سلفی بودن اعدام کرد، فعالان سیاسی ایران مانند سعید مدنیفر، سعید رضوی فقیه و یکی از وکلای آنها بە عثمان مزین، این اعدام‌ها را محکوم کردند و آنها را غیرقانونی و شرم‌آور دانستند. البته، این عمل توسط بسیاری از کشورها و احزاب سیاسی، و همچنین موسسات حقوقی در سراسر جهان محکوم شد. متاسفانە ایرانیان مشهور من‌جملە محمد خاتمی رئیس‌جمهور اسبق، مهدی کروبی و میرحسین موسوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری کە بە علت مخالفت با رژیم در حبس خانگی هستند، سکوت کردند. بە نظر فعالین سیاسی مطرح، هدف اصلی رژیم اسلامی از این اعدام‌ها ارعاب مردم و فعالین مذهبی و سیاسی ایرانی بە طور عام و کردها و سنی‌ها بە طور خاص است. علاوە بر این تهران بە حزب دمکرات کردستان ایران و دیگر احزاب سیاسی پیام روشنی دادە است کە اگر بە اقداماتشان ادامە دهند انتظار پاسخ خشنی داشتە باشند و از این طریق هرگونە اقدام بالقوە را در نطفە خفە کردە است. در واقع این توضیح ممکن است درست باشد چراکە رژیم فعالان مذهبی کرد را اعدام کرد نە دیگر فعالان مذهبی عرب یا بلوچ.
به نظر می‌رسد که رژیم اسلامی عامدانە زمان اعدام و انتخاب فعالان مذهبی کردی را بە صورتی ترتیب دادە تا این پیام را به همه احزاب سیاسی کرد بفرستد کە به درگیری‌ها ادامه ندهند چراکە هر کسی که مبادرت بە انجام چنین کاری کند باید منتظر پاسخی محکم هم باشد. این اعدام‌ها پیام مشابهی نیز به دشمنان سنی رژیم است.

نتیجە‌گیری
فعالیت های مسلحانه اخیر حزب دمکرات کردستان ایران و واکنش‌هایی که از سوی رژیم جمهوری اسلامی و ناظران و تحلیل‌گران مطرح شده است، برای آنها شرایط و وضعیت جدیدی بە ارمغان آورد کە باید مورد توجه مبارزان، پیروان و اعضای حزب دمکرات کردستان ایران قرار بگیرد. جنبش مسلحانە به علت محدودیت‌های مالی و نظامی حزب و همچنین سایه روابط میان دولت منطقه‌ای کردستان عراق و تهران به راحتی سرکوب شد. با این وجود، واکنش شدید و واکنش عمومی سپاه به این درگیری ها، نشاندهندە تاثیر آنها بر مردم کرد و بیانگر تهدیدی است که رژیم اسلامی با آن مواجە شد. بعد از این درگیری‌ها تهران شاهد سایر جنبش‌های ضد رژیم در دیگر مناطق مانند بلوچستان بود اما قیام کردها به دلیل تاریخ طولانی اختلاف بین جمهوری اسلامی و مردم کرد از زمان انقلاب 1979 و همچنین دهه‌ها مبارزه مستمر بین‌المللی کردها در عراق، سوریه و ترکیه تهدید قابل توجەتری برای رژیم ایران است.
در حالی که حزب دمکرات کردستان ایران و همچنین بسیاری از احزاب دیگر کرد، از جمله کوملە، حزب دمکرات کردستان، و احزاب کوچک مانند حزب استقلال کردستان، از نظر تعداد و توانایی استراتژیک در سایە پژاک قرار دارند، باید توجه داشت که درگیری‌های اخیر در داخل ایران، معضلات قابل توجهی را برای حکومت در پی داشتە است. پیروان حزب دمکرات کردستان ایران بە صورت عمدە در آذربایجان غربی و استان کردستان ایران قرار دارند و در دیگر مناطق کردستان مانند کرمانشاه، ایلام، لرستان و غرب خراسان هواداران زیادی ندارند. در مقابل، فعالان پژاک در داخل ایران حضور گستردەتری داشتە و در تمامی مناطق دارای جمعیت کرد رشد کردەاند. در این شرایط لازم است حزب دمکرات کردستان ایران و دیگر احزاب کردی استراتژی خود را مورد بازبینی قرار دادە و برای سایر مناطق کردنشین ایران نیز برنامە داشتە باشند. سرانجام مهم است کە همه احزاب کرد، از جمله پژاک، بە فکر راهکاری باشند کە از تکرار همان اشتباهات تاریخی که به غریبەها اجازه داد تا از اختلافات داخلی آنها بهرە ببرند، جلوگیری شود. اتحاد کردها علیه دشمن مشترک آنها یعنی حکومت ایران، تنها راه معقول در حصول بە آزادی است.

منابع
- Ward, Steven R. 2009. Immortal: A Military History of Iran and its Armed Forces. Washington, DC: Georgetown Uni¬versity Press.
- Natali, Denise. 2005. The Kurds and the State: Evolving National Identity in Iraq, Turkey, And Iran: Syracuse, NY: Syracuse University Press.
- Nourizadeh, Ali-Reza. “The Tragedy of Being Kurd in Iran.” April 27, 2004. http://www.nourizadeh.com/archives/000267.php
- Valli, Abbas. 2011. Kurds and the State in Iran: The Making of Kurdish Identity. London: I.B. Tauris & Co Ltd.
- Rubin, Michael. 2003. “Are Kurds a Pariah Minority?” Social Research 70 (1): 295-330. 13

مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی ملک فیصل (KFCRIS)
مأموریت مرکز مطالعات و مطالعات اسلامی ملک فیصل کە در سال 1983 در ریاض عربستان سعودی و تحت هدایت شاهزادە ترکی الفیصل بن عبدالعزیز تاسیس شد این است کە مطابق خواست ملک فیصل بن عبدالعزیز فقید چراغ دانش برای بشریت باشد. مرکز جهت نیل بە این هدف تحقیقات و مطالعاتی انجام می‌دهد که باعث تشویق فعالیت‌های فرهنگی و علمی در خدمت بە بشریت، غنی سازی حیات فرهنگی و فکری در عربستان سعودی و تسهیل همکاری میان شرق و غرب می‌شود.
فعالیت‌های این مرکز عبارتند از سخنرانی‌ها، سمینارها، کنفرانس‌ها و میزگردها. این مجموعە شامل کتابخانه ملک فیصل، مرکز نگهداری نسخه‌های خطی نادر، موزه هنرهای اسلامی و موزه ملک فیصل است. همچنین مرکز برنامه جامع اعضا و بازدید کنندگان را مدیریت می‌کند. از آنجاییکه تمرکز مرکز انجام تحقیقات علمی است، در سال 2013 شاهد تجدید ساختار مرکز بودیم تا تحقیقاتی عمیق و علمی در خصوص تفکرات سیاسی معاصر، مطالعات عربستان، مطالعات منطقه‌ای، مطالعات زبان عربی و مطالعات مدرنیته، انجام شود. این مرکز همچنین در محدوده پژوهش‌‌های خود با مراکز تحقیقاتی مختلف در سراسر جهان همکاری می‌کند.