دایک
#گوڵزار حەمە فەرەج#

هەر لەبەرەبەیانی نووسینەوە بەرهەمەکانی ماکسیم گۆرکی ڕەنگدانەوەی ئەو ستەم و زۆردارییەی سیستەمی سەرمایەداری بوون، کە لە کۆتایی سەدەی نۆزدەیەمدا بەخێڕایی باڵی بەسەر گەلی ڕووسیادا کێشا، بێگومان ماکسیم گۆڕکی سەرەتا تەنیا دڵی لەدوای حیزبی سۆسیالست بوو، هەر بۆیە ستایش و شکۆی بەخشندەیی و بوێری و کەرامەت و ڕێز و ڕەوتی مڕۆڤایەتی و خوڵقاندنی پاڵەوان لەبەرژەوەندی کۆمەڵگادا دەخستە پێش چاو لە نوسینەکانیدا ڕەنگی دابویەوە.
لە ساڵی 1902 ماکسیم گۆڕکی لەنێژنی نۆڤۆگۆرد دەژیا و لەگەڵ ڕێکخراوە سۆسیالیستەکانی ناوچەکە پەیوەندی گەرم و گوڕی هەبوو، یارمەتی دارایی شۆڕشگێڕانی دەدا و شوێنی مانەوە و سندوقی نامەی بۆ دابین دەکردن و بە قەڵەمە بڕشتەکەی و بە ئامۆژگاریەکانی گیانبازێکی سەرسەختی شۆڕش و خەباتی چینی کرێکاران بوو، هەر لەو دەمەدا ماکسیم دەست دەداتە نووسینی ڕۆمانی دایک و لەسەرەتای کانونی هەمان ساڵدا تەواوی دەکات، لەڕاستیدا ئامانجی ماکسیم لە نووسینی ئەم ڕۆمانەدا تەنیا گێڕانەوەی ڕووداوەکانی شۆڕشی نێژنی نۆڤۆگۆرد نەبوو، ئەگەر چی بۆ دەوڵەمەند کردنی پاڵەوانی ڕۆمانەکە بەهۆی ئەو تایبەتمەندی و سیفەتانەی لە شۆڕشگێرەکانەوە وەریگرتووە سەلمێنەری ئەو ڕاستیەیە، هەروەها یەکێک لە لایەنە گرینگەکانی ڕۆمانەکە ئەوەیە کە ڕەهەندی خەیاڵی ئێجگار کەمە، و پشتی بەو ڕووداو و شۆڕشانە بەستووە کە خۆی بەشداری تێدا کردوون و ئاگادار و تەماشاکەریان بووە، هەر بۆیە ڕۆمانەکە لەسەر بناغەیەکی لەق بنیاد نەنراوە و بەڵکو ئەدەبێکی شۆڕشگێڕیە و پێگەیەکی پڕ و پتەو کەپشتی بە واقيعی شۆڕش قایمە.
بەنووسینی ئەم ڕۆمانە شاکار و نیگارێکی تەواو گونجاوی لە حەقيقەت خستۆتە ڕوو و بەرهەمەکەی گۆرکی تەنیا دەرخەری خەباتی چینی کرێکاران و نەدارانی ڕوسیا نیە، بەڵکو حیکایەتوانی بەرخۆدان و ژیانی کرێکارانی سەرانسەری جیهانە، لینین ئەمەی بەچاکەیەکی گەورە زانی و ئەم ڕاستیەی لەگەڵ خودی گۆڕگیدا خستە ڕوو وتی:
نووسینی ئەم کتێبە لەدەم و ساتگەلێکی وەهادا کارێکی فڕە پیڕۆزە، چونکە لەکاتی خۆیدا بووە، هەروەها بە سودیش بووە بۆ زۆربەی کرێکاران چونکە بەبێ هیچ بەرچاو ڕونیەکی شۆڕشگێڕانە و بەتەنها بەهۆی حەزێکەوە هاتبوونە ڕیزی شۆڕشگێڕانەوە، وەلێ ئێستا ڕۆمانی دایک دەخوێننەوە و زۆر لێی بەهرەوەر دەبن پاشان لیینین دوبارەی کردەوە و وتی بەڕاستی ئەمە کتێبی ڕۆژە و کتێبێکی نەمرە.
زاهیر محەمەد وەرگێرانی بۆ ئەم کتێبە ناوازەیە کردوە و هەدیە عەلی پێداچونەوەی بۆ کردووە.[1]