Türkiye İşçi Partisi ve Kürtler
Tarık Ziya Ekinci
Sosyal Tarih Yayınları
İstanbul 2010
Türkiye İşçi Partisi, Kürtleri hedef alan ret ve inkâr politikasına karşı çıkan Kürt küçük burjuva aydınlarının öncülük
ettikleri bugünkü modern ulusal demokratik hareketin gelişmesinde, bilinçli ve örgütlü bir güç haline gelmesinde
öncülük etmiş önemli bir siyasal kuruluştur. TİP içinde Kürt sorunu için yürütülen mücadelenin ve Kürt aydınlarının
bu mücadele içinde kazandıkları deneyimlerin hem öznesi, hem de tanığıyım. Bu mücadelenin evrelerini ve
oluşturduğu birikimi belgelere dayanarak yazmayı, hareketin içinde sorumluluk alanlardan biri olmanın bana
yüklediği bir görev sayıyorum. Bu görevi yerine getirmek için bu mütevazı derlemeyi yapmaya giriştim.
Salt TİP’teki ve TİP sonrası dönemi kapsayan bu çalışmada, Kürt siyasal hareketinin TİP öncesi seyrine yer
verilmemiştir. Bugünkü modern Kürt hareketinin tam olarak anlaşılabilmesi için, hareketin TİP öncesi evrelerine
de, özetle de olsa, burada değinmeyi gerekli gördüm.
Mustafa Kemal, kurtuluş hareketini başlatmak için Erzurum Kongresi’ni yaptıktan sonra ilk iş olarak Kürt feodallerim
kazanma girişimim başlattı. Önde gelen Kürt liderlerine telgraflar çekerek, onları Hilafeti, Saltanatı ve mukaddes
vatan topraklarını ecnebilerin tasallutundan kurtarmak için birlikte mücadele etmeye çağırdı.
Osmanlı devlet düzeninde görece özerk yaşayan Kürt aşiret ve Beylikleri bu daveti olumlu karşıladılar. Kurtuluştan sonra
Saltanatın ve hilafet makamının yeniden kurulacağı düşüncesi onlara cazip gelmişti. Bu, Kürt feodalleri için eski düzenin
devam edeceği anlamına geliyordu. Keza, ülkenin işgalden kurtulması da İtilaf devletleriyle işbirliği yapan Ermenilerin
dönüşünü ve Kürt bölgesindeki hak taleplerini önleyecekti. Çünkü Kürt feodalleri Ermeni tenkil hareketinde aktif rol
oynamış ve Ermeni mallarına el koymuşlardı. Bu nedenle Kürt feodalleri, Kürt Teali Cemiyeti’ni yöneten aydınların
bağımsız bir Kürdistan kurma girişimine karşı çıkarak, Mustafa Kemal’in başlattığı kurtuluş hareketini desteklemeyi
kendi çıkarlarına uygun gördüler. Aym gerekçeyle Kürt Teali Cemiyeti adına Paris Konferansı’na katılan Kürt Şerif
Paşa’yı protesto ederek istifasını istediler ve Cemiyetin bağımsızlık yönündeki önerilerini reddettiler.[1]