کتابخانه کتابخانه
جستجو

کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!


گزینه های جستجو





جستجوی پیشرفته      صفحه کلید


جستجو
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
ابزار
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
زبانها
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
حساب من
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
جستجو ارسال ابزار زبانها حساب من
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 درباره
 آیتم تصادفی
 قوانین استفادە
 آرشیویست های کوردیپیدیا
 نظرات شما
 گرد آوریها
 کرونولوژیا از وقایع
 فعالیت ها - کوردیپیدیا
 کمک
موضوع جدید
زندگینامە
ادوارد باودن
04-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
خلیل جنگی
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
خاندان مکری و تبار دکتر عبدالرحمان قاسملو (بابوش خان)
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
خالو قربان هرسینی و مرگ او بدست کاکە سوار از خانهای منگور مهاباد
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
مختصری از ایلام کهن کورد
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
آیا میرزا کوچک خان جنگلى کورد است؟
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
شاهان شبان و پنج قرن حکومت کوردها بر مصر
02-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
محمد اوراز
01-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
یوسف قادریان
01-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
سامان طهماسبی
01-07-2024
شادی آکوهی
آمار
مقالات 521,110
عکس ها 105,345
کتاب PDF 19,613
فایل های مرتبط 98,322
ویدئو 1,417
زندگینامە
لیلا زانا
زندگینامە
نوزاد رفعت
تحقیقات مختصر
خالو قربان هرسینی چە کسی بو...
زندگینامە
عزیز یوسفی
تصویر و توضیحات
چند تن از کردهای یهودی اهل ...
چەند سەرنجێک لەبارەی بلیمەتییەوە
کوردیپدیا دادگاه نیست، داده ها را برای تحقیق و حقیقت یابی آماده می کند.
گروه: تحقیقات مختصر | زبان مقاله: کوردیی ناوەڕاست
اشتراک گزاری
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ارزیابی مقالە
1 رای 5
نایاب
عالی
متوسط
بد نیست
بد
اضافه کردن به مجموعه
نظر خود را در مورد این مقاله بنویسید!
تاریخ آیتم
Metadata
RSS
به دنبال تصویر رکورد انتخاب شده در گوگل
به دنبال رکورد انتخاب شده در گوگل
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي1
فارسی1
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

چەند سەرنجێک لەبارەی بلیمەتییەوە

چەند سەرنجێک لەبارەی بلیمەتییەوە
چەند سەرنجێک لەبارەی بلیمەتییەوە
#جەواد خەلیل#

لەنێو ئەفسانە دێرینەکاندا، هەمیشە پاڵەوانێکی مەزن ئامادەیی هەیە کە دەچێت بە گژ قولەیی قافا و سەرجەم سنوورە لۆژیکییەکانی توانا و لێهاتووییی مرۆڤ تێدەپەڕێنێت و دەگاتە ئاستێکی بەرزی سەروومرۆیی. ئەو پاڵەوانەش بە جۆرێک لە جۆرەکان خودان بلیمەتییەکی ناوازە و تایبەت و سەرنجڕاکێشە و هەمووان پێیدا هەڵدەدەن، ئەمە کرۆکی زۆرێک لە گێڕانەوە مێژوویییە کۆنەکانیشە. بەم پێیە دەتوانین بڵێین یەکەمین وێناکردنەکانی جیهانی کۆن بۆ بلیمەت و یەکەمین پێناسەکانیش بۆی لە ئەفسانەکانەوە گەیشتوون بە ئێمە، وەک چۆن دەشتوانین جەخت لەوە بکەینەوە کە مرۆڤ هەر لە دێر زەمانەوە پێویستی بە بلیمەتەکان هەبووە و لە یادەوەریی خۆیدا جێی تایبەتی بۆ داناون و هەڵیگرتوون. هەمیشەش وا سەیری بلیمەتبوون کراوە کە کردەیەکی سروشتی و خۆکردانەیە و هیچ پەیوەندییەکی بە ژینگە و دۆخی مێژووییی کەسەکانەوە نییە.
بەڕاست بلیمەتی چییە و بە کێ دەگوترێت بلیمەت؟ چۆن بلیمەتەکان بناسینەوە و چییان دەرهەق بڵێین؟ ئایا بلیمەتی بۆماوەییە و پەیوەستە بە ڕەچەڵەکەوە یاخود نەخێر بلیمەتی کارێکی خۆکردانەیە و مرۆڤ لە ڕێی هەوڵ و کۆششی کەسییەوە پێی دەگات؟ ئایا بلیمەتەکان خۆیان دەزانن کە بلیمەتن یان پێویستیان بەوانی دیکەیە تا پێیان بڵێن کە بلیمەتن؟ بلیمەتبوون پێش هەموو شتێک هوشیارییەکی باڵایە، تێپەڕاندنی مەودای زانیاری و لێهاتووییی ئەوانی دیکەیە و گەیشتنە بە ئاستێک کە بکەوێتە دەرەوەی پێشبینیەکانی مرۆوە. بلیمەت داهێنەرێکە ئیشی ئەفراندن و پێشخستن و شۆککردنە، ئەمە پێناسە باوە گشتگیرەکەی بلیمەتییە، بەدەر لەمە تەواوی ئەو شتانەی کە پەیوەستن بە کەسێتیی بلیمەتەوە جێی مشتومڕی توندن و تا ئێستا یەکلا نەکراونەتەوە. بلیمەتەکان بەوەدا کە هیچیان لەوانی دیکەیان ناچن و هەر بلیمەتێک خەسڵەتگەلی جودا و ناوازەی خۆی هەیە، بۆیە قورسە بتوانرێت یەک وێنای گشتێنراو بخرێتە بەردەست و بکرێتە پێوەرێک بۆ دەستنیشانکردنی کەسێتیی بلیمەتانە. لە کۆندا بلیمەت دەبوو خودان ڕەچەڵەک بووایە، تاکوو بەئاسانی لەلایەن کۆمەڵگەوە دانی پێدابنرایە، بلیمەتە بێڕەچەڵەکەکان زۆر جار دەخرانە پەراوێزەوە و له قۆناغەکانی دواتردا درک بە بلیمەتییەکەیان دەکرا. خۆشبەخت بوون ئەو بلیمەتانەی کە بلیمەتییەکەیان تەبا دەوەستایەوە لەگەڵ خواست و ویستەکانی سەردەمەکەیاندا، ئەوانەشی کە بلیمەتییەکەیان لەگەڵ ئەو خواستانەدا یەکی نەدەگرتەوە، دەبوونە نەفرەتلێکراوێک و بە قینەوە لێیان دەڕوانرا.

(ئێریک تیمبڵ بیڵ) لە ساڵی (1937) کتێبی (مەزنە زانایانی بیرکاری) بڵاو دەکاتەوە کە تێیدا زۆر بەوردی لە ژیاننامە و داهێنان و ڕەچەڵەک و ئاستی بلیمەتبوونی (28) زانای ناوداری بیرکاری دەکۆڵێتەوە، کتێبەکە لە ڕێی ئاماژەدان به شێوازی ژیان و ژینگەی خێزانییەوە دەیەوێت ئەو پەیامە بگەیەنێت کە بلیمەتی زادەی هەوڵ و کۆششی خۆکردانەیە و هیچ پەیوەندییەکی بە ڕەچەڵەک و زیرەکی باوانەوە نییە. ئەوەی لەو کتێبەدا دەبێتە جێی سەرنج، ئەوەیە کە بە بەڵگەوە دەیسەلمێنێت هەر لە سەدەی پێنجەمی پێش زایینەوە تا دەگاتە ساتی نووسینی کتێبەکە، هیچ کام لەو زانا بلیمەتانەی کە ناویان وەک زانایەکی مەزن لە مێژووی بیرکاریدا هاتووە لە خانەوادەیەکی بلیمەتەوە نەهاتوونەتە دونیا، بەڵکوو سەرجەمیان زادەی خێزانگەلی ئاسایی و تاڕادەیەک نەخوێندەوار و ناتێگەیشتوویشن! هەر زوو کتێبەکەی “بیڵ” دڵی ئەوانەی خۆش کرد کە لایەنگری ئەو بۆچوونە تاڕادەیەک سەرکوتکراوە بوون کە پێی وا بوو بلیمەتی بەخششێکی سروشتییانەی مرۆیە و بێ گەڕانەوە بۆ پاشخانی خێزانی و زنجیرەی بنەماڵەیی دەدرێتە کەمینەیەک لە مرۆڤەکان و لەڕێی هەوڵ و کۆششی خۆکردانەوە بۆ کۆمەڵگەی بەدیار دەخەن. ئەوەتانێ (بیڵ) لە کتێبەکەی خۆیدا زۆر بە جوانی ئەوەی ڕوون کردۆتەوە کە (نیوتن) کوڕی جووتیارێکی لانەواز و دەستنەڕۆیە؛ (لابلاس و فردریک چاوسی)ش سەر بە خێزانگەلی زۆر ئاسایین و هیچ یەک لە ئەندامانی خێزانەکەیان بلیمەت نەبوون. لەم سۆنگەیەشەوە بلیمەت کەسێکە دەچێتە کون و قوژبنی بابەتە ئاڵۆزەکانەوە و ڕاڤەی جودا و کردەی نوێیان لێ دادەتاشێت و ئاستگەلی سەیرو سەمەرەترمان پیشان دەدات. بەڵام ئایا ئەمە هەموو ڕاستیەکەیە و ناچارین دان بە ڕەوابوونیدا بنێین؟ وەڵامەکە بەڵێ دەبوو گەر زانایەکی وەک (فرانسیس گاڵتۆن) نەبووایە! ئاخر ئەو بە بڵاوکردنەوەی کتێبێک لە ساڵی (1869) بوو بە دامەزرێنەری زانستێک کە کاری ئەنجامدانی لێکۆڵینەوە و ڕاڤەکردنی زانستییانەیە بۆ بلیمەتی و جیهانە سەرسووڕهێنەرەکەی. کتێبەکەی (گاڵتۆن) کە بە ناونیشانی: (بلیمەتی بۆماوەیییانە: لێکۆڵینەوەیەک لە یاساکانی بلیمەتی و دەرئەنجامەکانی) بڵاو کراوەتەوە، تێیدا بە تەواوی هەوڵ دەدات ئەوە بخاتە ڕوو کە بلیمەتی دیاردەیەکی بۆماوەیییە و لە ڕەچەڵەکی کەسەکان و ئەندامانی خێزانەوە دەگوازرێتەوە بۆ یەکدی و لە ڕێی برەودان بە خواستەکانەوە خۆی دەردەخات. بۆ بلیمەتبوون ئەوە بە تەنیا بەس نییە کە هەوڵدان و تێڕامان و داهێنانت هەبێت، بەڵکوو دەبێت سەر بە ڕەچەڵەکێکی دێرینتری بلیمەتانە بیت، وەگەرنا دەبیتە کەسێکی ئاسایی کە هەوڵی بوون بە بلیمەتی داوە و ڕۆڵێکی کاتی گێڕاوه و زوو یان درەنگ دەگەڕێیتەوە دۆخی ڕاستەقینەی خۆت!

ئێستا ئێمە کە لە بەردەمی دوو بۆچوونداین، بڕوا بە کامیان بهێنین و شوێنی ڕای کامیان بکەوین؟ گریمانەی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە بابەتێک تەنها دوو ڕەنگ هەبن ڕەش و سپی، گریمانە و ڕوانینێکی ئێجگار لێڵ وهەڵە و ناقۆڵایە. تۆ دەتوانیت ئەو دوو بۆچوونە کە یەکەمیان هی سەدەی بیست و دووهەمیان هی سەدەی نۆزدەهەمە بکەیتە ڕێنیشاندەرێک بۆ گەیشتن بە سەدان بۆچوونی دیکەی جیاواز، لە نێویشیاندا ئەو بۆچوونە زانستییەی ئەمڕۆ کە دژ بە گشتتاندنە و ڕوونتر ئەوەی خستۆتە ڕوو کە دەشێت بلیمەتی هەم بۆماوەیی بێت و هەمیش خۆکرد و مرۆیی.

$بلیمەتی و خواستەکانی سەردەم$
سەروەختێک بە مێژوودا ڕۆ دەچین و بەر ڕستێک لە ناوی گەورە و کاریگەر دەکەوین؛ بەر کۆمەڵێک کەسایەتیی گرنگ و کارەکانیان دەکەوین، یەکەمین شتێک کە هەوڵی زانینی دەدەین هۆکاری پشت گەورەبوونی ناوەکان و مانەوەیانە بە درێژاییی ئەو هەموو کاتە بە نەمری. بەڵام ئایا هەرگیز بیرمان لەوە کردووەتەوە و ئەو پرسیارەمان کردووە کە داخۆ ئەو ناوە نەمرانەی نێو مێژوو لە سەردەمی خۆیاندا هەمان ناوگەلی سەردەمی ئێستامان بوون؟ یاخود نەخێر بەپێی سەردەم و گۆڕانکارییە مێژوویییەکان ئەوانیش گۆڕانیان بەسەردا هاتووە، تا ئەو ئاستەی کە زۆرجار بە تەواوی دابڕێنراون لە کەسێتییە ڕاستەقینەکەی خۆیان.
بە دڵنیایییەوە ئەفسانە کە بەشێکی گەورەی مێژووی کەونارای داپۆشیوە، یەک لەو فاکتەرە سەرەکییانەی پشت گۆڕینی کەسایەتییەکان بوو؛ لە پشتی بە شەیتانکردنی هەندێک و بە فریشتەکردن و بە پاڵەوانزانینی هێندێکی دی بوو، چونکە لە کۆندا مرۆڤ خواستی بوو تا ئەوپەڕی توانا، مانایەکی ڕوون و گومانهەڵنەگر بداتە شتەکان و کەسەکان. بلیمەتییش لەو نێوەندەدا گرنگترین بەشی خواستە مرۆیییەکه بوو، هەر بۆیە زۆر بە ئەستەم کەسایەتییەکی مێژووییی نێو جیهانی کۆن دەبینینەوە کە لێهاتوویی و توانا مرۆیییەکانی تا ئاستی بە ئەفسانەکردن بەرز نەکرابێتەوە. سەرکردە و زانا و فەیلەسووف و تەنانەت پیاوە ئایینییەکانیش دەبووا وەک بلیمەتێک بناسرێن و هەرچی خەسڵەتی نابلیمەتانە و ئاسایییانە هەیە لێیان دابماڵرێت. ئەمە لە قۆناغە بەرایییەکاندا بە خوداوەندکردنی مرۆڤی لێکەوتەوە، مرۆڤگەلێک (جا چ پاشا یان سەرکردەی سەربازی یان زانای ئایینی یان …هتد) دەکرانە خودا و لەلایەن خەڵکییەوە پیرۆز دەکران و بە دەیان چیرۆکی ئەفسانەیییان بۆ دادەڕێژرا. هەموو ئەوەشی کە وای دەکرد ئەمانە بگەنە ئاستێکی هێندە بڵند، بلیمەتی و لێزانی و لێهاتوویییە دەگمەنەکەیان بوو، کە کۆمەڵگە نەیدەتوانی لێیان تێبگا و وەکو خۆیان بیانخوێنێتەوە، ئەمەش جۆرێک لە ئاڵۆزی دروست دەکرد و کۆمەڵگە دەبوو یان خۆی بێبەری بکات لێیان و بە شێت و سەرلێشێواو بیانداتە قەڵەم، یانژی بەرزیان بکاتەوە بۆ ئاستێکی ئەفسانەیی وەها کە هیچ کەس زاتی ئەوە نەکا تانەیان لێ بدات.

چاخ و سەردەمەکان نەک بە تەنها دەستکاری لە خەسڵەتەکانی بلیمەتیدا دەکەن، بەڵکوو زۆر جار بە تەواوەتی واتاکانیشی دەگۆڕن و بەپێی پێوەرەکانی سەردەم ئاستی بلیمەتی دیاری دەکەن. لە هەر سەردەم و چاخێکدا، بەپێی خواست و حەز و تێگەیشتنەکانی سەردەمەکە بۆ بلیمەتی، کەسە بلیمەتەکان دەستنیشان کراون. ئەمە ئەوە دەگەیەنێت کە بلیمەتی شتێک نییە لە هەموو سەردەمەکاندا وەک یەک پێناسە بکرێت و لێی بڕوانرێت، بەڵکوو زۆر جار ئەوەی کە لە ڕۆژگارێکدا ڕەنگە بە بلیمەتی سەردەمی خۆی بناسرێت، لە قۆناغێکی تردا لە گەمژەیەک زیاتر هیچی تر نەبێت. کاتێک بە مێژووی بلیمەتیدا شۆڕ دەبینەوە، زۆر بەزوویی درک بەم ڕاستییە دەکەین. ئایا سۆکراتی ئەسینای دێرین هەمان سۆکراتی سەردەمی ئێستای ئێمەیە؟ کافکای ئێستا هەمان کافکای سەردەمەکەی خۆیەتی؟ بێگومان نەخێر، ئەوان لە ڕێی گۆڕانکارییە مێژوویییەکانەوە بار کراون بە ڕستێک مانای نوێ و بە تەواوی جیاواز لە مانا سەرەتایییەکانی خۆیان. کیرکیگارد هەمان ئەو کیرکیگاردەی سەردەمی خۆی نییە، شێتی سەردەمی خۆی و بلیمەتی سەردەمی ئێمەیە (هەڵبەت لێرەدا کە دەڵێین هەمان ئەو کەسەی سەردەمی خۆی نییە، مەبەستمان گۆڕینی دیدگا و ڕوانینی کۆمەڵگەیە بۆ توانای کەسیانە و ئاستی بلیمەتییەکەی، نەک گۆڕینی کەسەکە خۆی). زۆر جار بلیمەتەکان لە سەردەمی خۆیاندا بە بلیمەت نەناسێنراون، بەڵام دواتر و لە چاخەکانی تردا دانیان پێدانراوە و وەک بلیمەتێکی مەزن سەیر کراون، ئەمە بۆ بلیمەت باجی تاریکیی سەردەمەکانە و هاوتای گەورەترین سزایە، بەڵام دڵخۆش دەبین کە بزانین مێژوو قەرەبووی ئەو سزادانەیان بۆ کردوونەتەوە، لە ڕێی پاراستنی ناو و بەرهەم و کردارەکانیانەوە و گەیاندنیان بە جێگا شیاوەکەی خۆیان.

$بلیمەت و ئەوانی دی$
ئەوە ڕوونە کە مرۆڤی ژیر تا ئەو دەمەی ژیرییەکەی بە لێهاتوویی و توانای ئەوانی دی بەراورد نەکرێت پێی ناوترێت بلیمەت، کەواتە بۆ ئەوەی بلیمەت خەسڵەتی بلیمەتی پێ بدرێت ناچارە خۆی بخاتە بەر خواستی بەراوردکاری و بکەوێتە ڕکابەرییەوە لەگەڵ ئەوانی دیکەدا، بە مانایەکی تر ئەوەی وادەکات کەسێک بە بلیمەت دابنرێت، بەراوردکردنێتی بەوانی دیکە؛ بەراوردکردنێتی بەو ئاستە مەعریفی و کردارەکییەی کە ئەوانی دیکە هەیانە. ئایا ئەمە ئەو واتایە دەگەیەنێت کەسی بلیمەت ئاگاداری ئەوە نییە کە بلیمەتە و بۆ سەلماندنی بلیمەتیەکەی پێویستی بەوانی دیکەیە؟
(ویڵێم هازڵێت) لە وتارێکیدا بە ناونیشانی: (ئایا بلیمەت ئاگاداری تواناکانی خۆیەتی؟) هەوڵی داوە زۆر بە ڕوونی وەڵامی ئەم پرسیارە گرنگە بداتەوە، وتارەکەی (هازڵێت) کە هەڵگری چەندین بەڵگەی مێژوویی و لۆژیکییانەی بەهێزە و لەو ڕێیەوە چەندین لایەنی شاراوەی ئەم بابەتەی دۆزیوەتەوە، باس لەوە دەکات کە هیچ داهێنەر و بلیمەتێکی ڕاستەقینە لە خۆیدا هەست بە بلیمەتبوون ناکات، بەڵکوو تەنانەت خۆی وەک کەسێکی ئاسایی دێتە بەرچاو و پێی وایە تواناکانی زۆر مایەی سەرسوڕمان نین، بەڵام کاتێک دەوروبەرەکەی دەبینێت کە لە چ ئاستێکی نزمدان و خۆی بەوان بەراورد دەکات، ئەوا ئیدی هەستکردن بە شانازی و خۆبەبلیمەت زانینی لا دروست دەبێت.

$دۆزینەوەی بلیمەتەکان$
چۆن بزانین کەسێک بلیمەتە؟ ئەمە ئەو پرسیارەیە کە زیاتر لە سەدەیەکە پەروەردە لە ڕۆژئاوا هەوڵی وەڵامدانەوەی دەدات و زۆر ڕێگای تاقیکردووەتەوە، هەر لە تاقیکردنەوەی زارەکییانەوە بیگرە بۆ ڕەخساندنی هەلی لەبار بۆ دەرخستنی توانا مرۆیییەکان تا دەگاتە بردنی کەسە لێهاتووەکان بۆ نێو تاقیگە زانستی و پزیشکییەکان و زانین و پێوانەکردنی ئاستی زیرەکییان. هەموو ئەم هەوڵانەش دواجار لەوەدا کورت کراونەتەوە کە بلیمەتی واتای داهێنانە، داهێنانی شتێک لە نەبوونەوە، کردنی شتێکی مەحاڵ و ناوازەبوونی بێوێنە. لەبەر ئەوەی هەموو ئەمانەش پێویستیان بە دەستگیرۆیییە تا بە تەواوی پیشانی کۆمەڵگە و جیها بدرێن، ئەوا ناچارین بەردەوام بەدووی بلیمەتەکاندا بگەڕێین و بیاندۆزینەوە و هاریکاریان بین.

$دوو نموونەی نزیک$
شوێن: کوردستان
کات: کۆتاییەکانی مانگی تەموزی ساڵی 2022

$نموونەی یەکەم:$
نزا کیژۆڵەیەکی کوردی چکۆلە و فرەزانە، گوایە زیرەکییەکی لەڕادەبەدەر و نائاسایی هەیە، لە پڕدا زوومی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و دەزگاکانی ڕاگەیاندنی دەخرێتە سەر و دەبێتە جێ باسی هەمووان. هێندێک گومان لە بلیمەتییەکەی دەکەن و هێندێکیش سەرسامن بەو ئاستی بلیمەتییەی کە هەیەتی. دواجار حکوومەت بڕیار دەدات دەستگیرۆیی بکات و ببرێتە قوتابخانەیەکی تایبەتی و خەرجییەکانی لە ئەستۆ بگرێت، بەو ئومێدەی لە داهاتوودا بلیمەتییەکەی سوودێکی بۆ کۆمەڵگە هەبێت و خزمەتێک پێشکەش بکات.

$نموونەی دووەم:$
گرتەیەکی ڤیدۆیی کورت بڵاو دەبێتەوە، پیاوێکی لانەواز و هەژار و ماندوو، بە جلێکی داڕزاو و سەروسیمایەکی تێکشکاوەوە کە ئاماژەن بۆ سەختی ئازارەکانی ژیانی، لە گۆشەیەکی کامێراکەوە دەردەکەوێت. بە دەنگێکی جادووییەوە، مینا باڵندەیەکی دەنگخۆشی ئەفسانەیی دەچریکێنێت و یەکێک لە گۆرانییە تایبەتەکانی حەسەن زیرەک دەڵێتەوە. بە هەزاران کەس سەرسامی خۆیان بەو دەنگە خودایییە دەردەبڕن و درێغ بۆ ئەوە دەخۆن کە تا ئێستا کەس ئاگاداری گەوهەرێکی وا دەنگخۆش نەبووە، کە ئەگەر خەمخۆرێک هەبا و زووتر بیدۆزیبایەتەوە، ئێستێ ئەویش یەکێک دەبوو لە بلیمەتەکانی نێو دونیای هونەری کوردی، لە هەموو لایەکەوە داوای ناونیشانە ڕاستەقینەکەی پیرەی دەنگخۆش دەکرێت، بە ئامانجی ئەوەی فریای بکەون و لە نەهامەتییەکانی ڕۆژگار دووری بخەنەوە و بەرەو دونیای هونەر و داهێنان ئاڕاستەی بکەن.
ئێستا ئێمە لەنێوان دوو کەسی بە توانا و بلیمەتیی گریمانەکراوداین، یەکیان لە دەستپێکی ژیاندایە و هەر زوو دۆزیومانەتەوە، ئەوی دیکەیان “زەمان گەردی ئەمەلی گشت بەدەم باوە بێژاوه”. ئاخۆ دوای دۆزینەوەیان دەتوانین چییان بۆ بکەین؟ بێگومان هەر لە دەستپێکەوە ئێمە هەڵەین گەر خۆمان دڵنیا بکەینەوە لەوەی کە ئەمانە دوو بلیمەتی نێو دونیای ئێمەن، بەڵام هەڵە نابین گەر گریمانەی بلیمەتبوونیان بکەین و لەو سۆنگەیەشەوە هاریکارییان بین. باشە بۆچی نە دەنگخۆشییەکەی مامەی پیر و نە زیرەکییەکەی کیژۆڵەی فرەزان جێی دڵنیایی نین و تەنها لە ئاستی گریمانەدان؟

یەکەم: بۆ زانینی بلیمەتیی کەسێک دەبێت لە بەرهەمەکەی بڕوانین، داخۆ لاساییکەرەوەیە یان داهێنەر؟ هەم زیرەکیی کیژۆڵەکە و هەمیش دەنگخۆشیی مامەی پیر لە قۆناغی ئەزبەرکردن و لاساییکردنەوەدایە و نەچووەتە قۆناغی داهێنانەوە، لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا ئەو گریمانەیە کراوەیە کە بشێت بە دەستگیرۆیی بەرەو داهێنان و خۆبوون ئاڕاستە بکرێن.

دووەم: لە ژینگەیکدا کە هەموو شتێک دژ بە داهێنان بێت و ساختەکاری و لاساییکردنەوە ڕۆڵیان پێدرابێت؛ لە ژینگەیەکدا هەم هونەر و هەمیش زانین وەک دوو کایەی مەترسیدار بۆ سەر ژیانی گشتی سەیر بکرێن و بە هەموو جۆرێک دژایەتی زانینی ڕاستەقینە و هونەری ڕاستەقینە بکرێت، چۆن دەکرێت هێندە دڵنیابینەوە لەوەی کە بلیمەت ئەگەرچی دۆزرابێتیشەوە ببێتە بلیمەتێکی ڕاستەقینە؟

سێیەم: هەم هونەر و هەمیش زانین بۆ ئەوەی ڕەسەن بن و داهێنەرانە و ئافرێنەر بن، پێویستیان بە ئازادییە. لە کۆمەڵگەیەکدا کە ئازادیی ڕاستەقینەی تێدا نەبێت و بیرکردنەوە و داهێنانی هونەری لەژێر ڕستێک لە سانسۆری جۆراوجۆردا بێت، ناتوانرێت وا بەو ئاسانییە بانگەشەی هەبوونی بلیمەتێکی تێدا بکرێت کە توانای داهێنانگەلی جیاواز و سەرسوڕهێنەری هەبێت.

ئەمە ئەوە دەردەخات کە ڕاستە دۆزینەوەی بلیمەتەکان کارێکی گرنگه، بەڵام دۆزینەوە تەنها دەستپێکێکە و هەنگاوی یەکەمینە، قۆناغەکانی دواتری گەشەی بلیمەت پەیوەستە بە ئازادییەوە، ئازادییەکی تەواوەتی و بێ ڕتووش. واتا لەنێوان بلیمەتبوون و بلیمەتسازیدا کەلێنێکی گەورە هەیە و ئاسان پڕ ناکرێتەوە. بۆ ئەوەی لە دۆخی دۆزینەوەی بلیمەتەکان و بە بلیمەتبوونی خۆڕسکانەوە بەرەو دۆخی بلیمەتسازی و ڕەخساندنی دەرفەت بۆ خودان توانا جوداکان هەنگاو بنێین، پێویستمان بە هەوڵی فرەجۆر و هوشیاری دەستەجەمعی و ژیرمەندیی دڵسۆزانەیە، بە خۆدوورگرتن لە بلیمەتسازیی ئەفسانەیییانە و داتاشینی بێ مفا و فووتێکراو. ئێمە تا چەندە ئامادەین بچینە نێو ئەو قۆناغەوە؟ لەم پرسیارەش گرنگتر، ئایا ئێمە تاکەی لەو بڕوایەدا دەبین تەنها ئەوانەی کە بلیمەتن شیاوی دەستگیرۆیین؟ لە کاتێکدا بلیمەتبوونی خۆکردانە خەسڵەتی کەس بە چوار هەزارە و لەسەر گریمانەیەکی ڕووت وەستاوە! داهاتوو وەڵامی ئەم پرسیارانەمان بۆ دەداتەوە و کاتیش باشترین دەرخەرە.[1]
این مقاله بە زبان (کوردیی ناوەڕاست) نوشته شده است، برای باز کردن آیتم به زبان اصلی! بر روی آیکون کلیک کنید.
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
این مقاله 277 بار مشاهده شده است
هشتگ
منابع
[1] سایت | کوردیی ناوەڕاست | ژنەفتن
آیتم های مرتبط: 1
زبان مقاله: کوردیی ناوەڕاست
زبان- لهجە: ک. جنوبی
نوع انتشار: دیجیتال
نوع سند: زبان اصلی
کتاب: اجتماعی
کشور - اقلیم: جنوب کردستان
فراداده فنی
کیفیت مورد: 92%
92%
این مقاله توسط: ( زریان علی ) در تاریخ: 21-08-2022 ثبت شده است
این مقاله توسط: ( آراس ایلنجاغی ) در: 21-08-2022 بازبینی و منتشر شده است
آدرس مقالە
این آیتم با توجه به استاندارد كوردیپیدیا هنوز نهایی نشده است و نیاز بە بازنگری متن دارد.
این مقاله 277 بار مشاهده شده است
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
کتابخانه
دریاچه شاهی و قدرتهای بزرگ؛ پژوهشی در کشتیرانی دریاچه ارومیه (عصر قاجاریه)
زندگینامە
هلیا برخی
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
زندگینامە
سارا خضریانی
تحقیقات مختصر
آیا میرزا کوچک خان جنگلى کورد است؟
تصویر و توضیحات
مهاباد ، سال 1338 ، مدرسه سعادت (واقع در کوچه شافعی بین خیابان مخابرات و جام جم ، منزل کنونی خانواده نجم زاده)
اماکن باستانی
پل سی پله
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
کتابخانه
غمنوای کوهستان
زندگینامە
سامان طهماسبی
اماکن باستانی
مقبره داود رشید
تحقیقات مختصر
بمباران شیمیایی سردشت
زندگینامە
یوسف قادریان
تحقیقات مختصر
مختصری از ایلام کهن کورد
اماکن باستانی
مسجد سلطانی
زندگینامە
فریدون بیگلری
زندگینامە
روژین دولتی
زندگینامە
هانا وکیل
کتابخانه
جغرافیای لرستان
تحقیقات مختصر
شاهان شبان و پنج قرن حکومت کوردها بر مصر
اماکن باستانی
پل قلعه حاتم
تحقیقات مختصر
بمباران شیمیایی حلبچه
اماکن باستانی
محوطه باستانی سرخ دم لری
زندگینامە
عزیز یوسفی
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
کتابخانه
افسانەهای لری
زندگینامە
محمد اوراز
زندگینامە
سوسن رازانی

واقعی
زندگینامە
لیلا زانا
16-06-2023
شادی آکوهی
لیلا زانا
زندگینامە
نوزاد رفعت
04-07-2023
شادی آکوهی
نوزاد رفعت
تحقیقات مختصر
خالو قربان هرسینی چە کسی بود و چرا به جنگ اسماعیل آقا شکاک رفت؟
06-07-2023
سارا سردار
خالو قربان هرسینی چە کسی بود و چرا به جنگ اسماعیل آقا شکاک رفت؟
زندگینامە
عزیز یوسفی
04-05-2024
شادی آکوهی
عزیز یوسفی
تصویر و توضیحات
چند تن از کردهای یهودی اهل مهاباد در سال 1911
30-06-2024
شادی آکوهی
چند تن از کردهای یهودی اهل مهاباد در سال 1911
موضوع جدید
زندگینامە
ادوارد باودن
04-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
خلیل جنگی
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
خاندان مکری و تبار دکتر عبدالرحمان قاسملو (بابوش خان)
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
خالو قربان هرسینی و مرگ او بدست کاکە سوار از خانهای منگور مهاباد
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
مختصری از ایلام کهن کورد
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
آیا میرزا کوچک خان جنگلى کورد است؟
02-07-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
شاهان شبان و پنج قرن حکومت کوردها بر مصر
02-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
محمد اوراز
01-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
یوسف قادریان
01-07-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
سامان طهماسبی
01-07-2024
شادی آکوهی
آمار
مقالات 521,110
عکس ها 105,345
کتاب PDF 19,613
فایل های مرتبط 98,322
ویدئو 1,417
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
کتابخانه
دریاچه شاهی و قدرتهای بزرگ؛ پژوهشی در کشتیرانی دریاچه ارومیه (عصر قاجاریه)
زندگینامە
هلیا برخی
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
زندگینامە
سارا خضریانی
تحقیقات مختصر
آیا میرزا کوچک خان جنگلى کورد است؟
تصویر و توضیحات
مهاباد ، سال 1338 ، مدرسه سعادت (واقع در کوچه شافعی بین خیابان مخابرات و جام جم ، منزل کنونی خانواده نجم زاده)
اماکن باستانی
پل سی پله
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
کتابخانه
غمنوای کوهستان
زندگینامە
سامان طهماسبی
اماکن باستانی
مقبره داود رشید
تحقیقات مختصر
بمباران شیمیایی سردشت
زندگینامە
یوسف قادریان
تحقیقات مختصر
مختصری از ایلام کهن کورد
اماکن باستانی
مسجد سلطانی
زندگینامە
فریدون بیگلری
زندگینامە
روژین دولتی
زندگینامە
هانا وکیل
کتابخانه
جغرافیای لرستان
تحقیقات مختصر
شاهان شبان و پنج قرن حکومت کوردها بر مصر
اماکن باستانی
پل قلعه حاتم
تحقیقات مختصر
بمباران شیمیایی حلبچه
اماکن باستانی
محوطه باستانی سرخ دم لری
زندگینامە
عزیز یوسفی
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
کتابخانه
افسانەهای لری
زندگینامە
محمد اوراز
زندگینامە
سوسن رازانی
پوشه ها
کتابخانه - کتاب - گزارش کتابخانه - زبان- لهجە - فارسی کتابخانه - پی دی اف - بله کتابخانه - پوشه ها - توافق لوزان زندگینامە - پیشه - زندان سیاسی زندگینامە - پیشه - ق. شکنجە زندگینامە - زبان- لهجە - ک. جنوبی زندگینامە - زبان- لهجە - فارسی زندگینامە - شهر و شهرستان (مکان تولد) - کامیاران زندگینامە - محل اقامت - کردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| تماس | CSS3 | HTML5

| مدت زمان ایجاد صفحه: 0.36 ثانیه