$موزه فرهنگ کردی (فرح) در سلیمانیە$
اماده كردن: #سارا سردار#
موزه فرهنگ کردی یکی از موزه های خصوصی #سلیمانیە# است که در ساختمانی قدیمی معاصر به نام مهمانسرای فرح یا هتل فرح واقع شده است.
این ساختمان اولین هتلی است که در سلیمانیە تأسیس شده است و در خیابان مولوی در حاشیه بازار عمومی این شهر قرار دارد و در بین شهروندان این شهر به بلدیە معروف است.
این موزه به عنوان مرکزی برای نمایش سبک زندگی، فرهنگ و محصولات حرفه ای مردم این شهر و مسافرانی است که از آن عبور کرده اند.
این بنای فرهنگی حدود 95 سال قدمت دارد و توسط حاجی توفیق محمود آقا (پدر استاد دکتر #جمال نبز#) و سید مروف ساخته شده است.در سال 1923 توسط استا مردانی، استا احمد که معمار بود و عزت اسماعیل اخوان از کرکوک که استاد نقشه، سقف و شاناسیل بود آغاز شد و در سال1926 به پایان رسید.
این ساختمان دو طبقه است و طبقه اول آن شامل تعدادی مغازه، رستوران و یک کافه است، اما طبقه دوم به موزه ای معاصر به نام موزه فرهنگ کردی اختصاص دارد.این موزه از 9 اتاق تشکیل شده و حدود 1712 قطعه اثر فرهنگی را در خود جای داده است و طبق قانون باستان شناسی، هر اثری که بیش از 200 سال قدمت داشته باشد تبدیل به اثر تاریخی می شود بیشتر آثار موجود در موزه فرهنگی پس از تحقیقات علمی و اثبات قدمت و فرهنگی بودن در آنجا قرار داده شده است.
از اتاق های ویژه این موزه می توان به اتاق «کردی» اشاره کرد که به عنوان اتاق حپسە خان نقیب راه اندازی شده است که تعدادی از قطعات و اشیای فولکلور کردی را در خود جای داده است که در زندگی روزمره مردم استفاده می شود.
اتاق زیبایی زنان شامل وسایلی است که زنان سلیمانیه به ویژه یهودیان از آن استفاده می کنند.
اتاق های «مسگر» برای ظروف مسی، ظروف و کالاهای مورد استفاده برای پخت و پز، مصارف خانگی و کشاورزی استفاده می شود.
یکی دیگر از اتاق های موزه، اتاق اسلحه است که به نمایش انواع سلاح ها مانند تفنگ ساچمه زنی ساخت کردستان، هورامان و کفری اختصاص دارد.
اتاق خنجر اتاقی است که در آن خنجرهای زمان و شخصیت های تاریخی مانند خنجر شخصیت تاریخی کرد شیخ محمود حفید، خنجر بخشی از لشکر او و تعدادی خنجر زن و مرد در آن به نمایش گذاشته می شود.
یک اتاق مشترک برای چندین شغل مهم مانند دندانپزشکی، کشاورزی و آرایشگاه مردانه راه اندازی شده است که نشان می دهد این مشاغل از دیرباز شغل اصلی این منطقه بوده است.
برای نمایش محصولات فرهنگی و صنایع دستی، اتاقی به نام اتاق «بافندگی و خیاطی» با تعدادی از صنایع دستی و فرهنگی در نظر گرفته شده است که صنعتگری مردم این منطقه را اثبات می کند.
یکی از برجسته ترین و منحصر به فردترین چیزهای تاریخ کرد، سکه های زمان شیخ محمود حفید است که طی آن سه نوع سکه به نام ایالت کردستان جنوبی ایجاد شد. بخشی از موزه به نمایش سکه های زمان شیخ محمود حفید اختصاص دارد.
اتاق نسخ خطی یکی از مهم ترین اتاق های این موزه معاصر است که از تاریخ و قدمت کتاب نویسی و کتاب سازی در کردستان به شمار می رود و یکیاز قدیمی ترین نسخه های خطی موجود در اتاق، نسخه ای از قرآن کریم است که قدمت آن به 220 سال قبل می رسد. این بخش از موزه فرهنگ کردی یکی از بخش هایی است که توسط مردم تولید شده است، به این معنی که مردم کتاب ها و نسخه های خطی تاریخی زیادی را در آنجا عرضه می کنند.
درباره چگونگی تبدیل این بنای فرهنگی به موزه عرفان عثمان، مدیر موزه هتل فرح، که همچنین رئیس سازمان احیای فرهنگی کردی است، گفت:در سال 2006، تصمیم گرفته شد که این ساختمان به منظور ساخت یک ساختمان مدرن بیست طبقه تخریب شود، اما با تلاش اداره باستان شناسی سلیمانیە و مردم دلسوز ملت و شهر سلیمانیە توانستند از این تصمیم جلوگیری کرده و آن را حفظ کنند و به درخواست ما تبدیل به موزه فرهنگی شد و 10 سال پذیرفتیم.
پس از بازسازی در سال2015، اجاره ماهانه ثابت را از تاریخ دریافت به دولت و مراجع ذیربط پرداخت خواهیم کرد.
مدیر این موزه گفت:بیشتر آثار موجود در موزه شخصیت خود ما هستند،ما به عنوان شخصیت های خود پس از جریان آزادسازی عراق (در آن زمان افراد زیادی سعی کردند این آثار را به خارج از کشور ببرند)از جیب خودمان خریدیم و توانستیم حدود 800 قطعه فرهنگ جمع آوری کنیم البته این کار با نظارت و آگاهی اداره باستان شناسی سلیمانیە علاوه بر کاری که خودمان انجام دادیم انجام شد.
چند نفر چند قطعه قدیمی و فرهنگی را به ما هدیه کردند و این قطعات به نام خودشان در موزه به نمایش گذاشته شده است.
به گفته عرفان عثمان، تمامی فعالیت های این موزه تحت نظارت دولت به ویژه اداره کل باستان شناسی و اداره باستان شناسی سلیمانیە است، در اداره باستان شناسی سلیمانیە بایگانی شوند.
عرفان عثمان در مورد نام فرح می گوید:«درباره نام فرح دو نظر وجود دارد اول اینکه کلمه فرح به دلیل نزدیک بودن کاروانسرا به مرکز بازار و بازرگانی که در آنجا اقامت داشتند به معنای فرحانی است، نظر دیگری وجود دارد که کلمه فرح در اصل فرج بوده ولی بر اثر بارندگی و حذف بخشی از نام فرج به فرح تبدیل شده است.
این ساختمان که قدیمی ترین هتل سلیمانیە است تا سال 1986 به عنوان هتل پذیرای مردم بود و سپس خالی از سکنه شد.
این بنا در جریان جنگ ایران و عراق به کلی ویران شد,اما در سال 2006 توسط اداره باستان شناسی سلیمانیە مرمت شد و در سال 2013 تصمیم به مرمت آن گرفته شد.بازسازی در سال 2015 به پایان رسید و در همان سال بازگشایی شداز این رو وجود و فعالیت این گونه موزه ها زیبایی خاصی به شخصیت فرهنگی شهرهای ما می بخشد و علاوه بر آن این موزه ها مرکز شناخت و حفظ هویت و فرهنگ کردی هم توسط دولت و هم توسط مردم برای ادامه این امر مقدس هستند.[1]