تارېخو ئەدەبیاتو یارسانی
بەشۍ چواردەهەمە
پیرشالیار (1006ز.--- 1098ز.)
پیرشالیار (پیر شەهریار) نامېش خوداداد کوڕو جاماسپی، بە پیرشالیارو هۆرامانی نامبانگش بەرکەردەن، یۊن جە پیر و پاڕەوا ئایینو یارسانی، بەپاو ئا زانیارییا دلۍ یۊ جە دەسنویسەکا سەرەنجامی (دەورەو شاخوشێنی) نە وەڵاکریانۆ، دما ساڵەکا سەڎەی چوارەمی کوچی (397ک.--- 1006ز.) جە دەگاو هۆرامانو تەختی ئامان دنیاوە، سەردەمو گەنجیشەنە، ڕوەشکەردېنە لوڕستانی پەی لاو (شا خوشێنی)، ماوەو یەرۍ ساڵا لاشۆ مەنەنۊوە، دمایی سەرو داواکاری شا خوشێنی گېڵانۆ پەی هۆرامانی و خەریکو وەڵاکەردەیۆ ۋیر و باوەڕو ئایینو یارسانی بېیەن. زانێوە پایەدار بېیەن جە زانستەکا دانایی و کەلام و مەنتیق، دما ساڵەکا سەڎەو پەنجەمی کوچی (492ک.--- 1098ز.) جە هۆرامان کۊچی دمایېنش کەردەن.
شارەزێکۍ تارېخو کەلتوورو کوردی پاسە ماچان کە پیرشالیار پیرێ پەڕ زانیاری و ۋیر و باوەڕی ئایینی دلۍ موغانەکا زەردەشتینە ژیوان، نامېش پیرشالیار بېیەن، کتېبێ موچیاریی و داناییش دمای وېش جیائاستەن بە نامۍ (ماریفەتو پیرشالیاری)، جە لاو هۆرامیەکاوە پیروزەن و نیشانەو کەسیش نمەڎان.
دلۍ سەرچەمێ ئەدەبی یارسانینە دوە بەیتێ بە نامۍ پیرشالیاریۆ تومارۍ کریێنۍ، شاعېر جە شېعرەکېشەنە باس جە هارگێ (ئایېردان)ی کەرۊن:
ئەو ئاهر خانە، ئەو ئاهر خانە
بارگەی شام وەستەن، ئەو ئاهر خانە
زەردەشتەش کیاست، پەرۍ فەرمانە
بەر گوزیدەش کەرد، نە ڕووی زەمانە
چی شېعرېنە و جە شېعرەکا تەری پیرشالیارینە بە ڕۊشنی شەقڵ (نیشانۍ) وەڵۍ موسوڵمانیش دیارەن. واچۍ عەرەبیۍ و لێکسیکۆن (تەعبیر)ی موسوڵمانیش سەرەنە زاڵ نېیەن.
ئینەیچ نیشانێ تەرەنە کە ئایینو ئیسلامی دېرتەر جە هۆرامانەنە وەڵابېیەنۊ، دلۍ خەڵکینە ئانە باوەن کە هۊرامییەکۍ تاکو سەڎەو یاڼزەهەمی و دماتەریچ، هەڵای سەرو ۋیر و باوەڕو ئایینە کونەکا وەڵۍ ئیسلامینە بیېنۍ، مەڵڵا گوشایېش (گوشایېشە کۊر) کوڕو پیر محەمەڎو بابا مەردوخی هۆرامین (1388--- 1468ز.)، وەرو ئانەی کەمێ چەمېش کزۍ بیېنۍ پەنەشا واتەن (گوشایېشە کۊر)، دەسێ باڵاش بېیەن جە زیڼەکەردەیۊ ئایینو ئیسلامی جە ناوچەو هۆرامانی.
وەرو ئانەی پیرشالیار وەڵۍ سەڎەو یاڼزەی کۆتەن، کە هۆرامییەکۍ هەڵای موسوڵمانۍ نەبیېنۍ، پەوکەی واتەنشا (ماریفەتو پیرشالیاری جە قورئانی کۊنتەرەن) .[1]