کتابخانه کتابخانه
جستجو

کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!


گزینه های جستجو





جستجوی پیشرفته      صفحه کلید


جستجو
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
ابزار
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
زبانها
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
حساب من
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
جستجو ارسال ابزار زبانها حساب من
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 درباره
 آیتم تصادفی
 قوانین استفادە
 آرشیویست های کوردیپیدیا
 نظرات شما
 گرد آوریها
 کرونولوژیا از وقایع
 فعالیت ها - کوردیپیدیا
 کمک
موضوع جدید
زندگینامە
فرهاد بیگی گروسی
11-06-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
شیرزاد ایلیاس عفر
08-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیلان علی روو مکری
08-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیریوان خلف علی
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیلان احمد جاسو
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیرین هسن شوان سعدو
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیرین خلف حسو
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیرین خدر خدر علی
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
ملا سید احمد فیلسوف
31-05-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
شیرین حیدر سعید خدر
25-05-2024
سارا سردار
آمار
مقالات 518,484
عکس ها 105,322
کتاب PDF 19,454
فایل های مرتبط 97,498
ویدئو 1,395
شهدا
ژینا امینی
زندگینامە
لاری کرمانشاهی
زندگینامە
نوشیروان علی
اماکن باستانی
معبد آناهیتا
زندگینامە
عزیز یوسفی
GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN
زنان کوردیپیدیا، رنج ها و موفقیت های زنان کرد را در پایگاه داده معاصر ملت خود آرشیو می کنند..
گروه: تحقیقات مختصر | زبان مقاله: Kurmancî - Kurdîy Serû
اشتراک گزاری
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ارزیابی مقالە
نایاب
عالی
متوسط
بد نیست
بد
اضافه کردن به مجموعه
نظر خود را در مورد این مقاله بنویسید!
تاریخ آیتم
Metadata
RSS
به دنبال تصویر رکورد انتخاب شده در گوگل
به دنبال رکورد انتخاب شده در گوگل
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN

GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN
=KTML_Bold=GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN=KTML_End=
Cano AMEDÎ

Ji demen têkçûna împaratorîya Osmanî vir de, kadroyên İttihat Terakki bi destê Teşkilat-ı Mahsusa bingeha cîhwarên xwe li ser jenosayda gelan û olên cuda avakirîye. Gelê Kurd, Ermen, Suryanî Keldanî û Rûm di heman deman de bi jenosayd û kirkirên mezin ve rûbirû bûne.
Bi taybetî jî gelê Kurd, di pêvajoyên giran de derbas bûye, li hemberî stratejîyên kûr, dirêj û hovane de berxwedanek domdarî nîşandaye. Lê mixabin li gor şert û mercên wan deman û ji ber ku gelê Kurd pêvajoya netewbûnê ji paşve şopandîye, li hemberî êrîşên hovane û polîtîkayên asîmîlasyonê bi ser neketîye.
Dewleta Tirk, hebûna xwe, li ser tunebûna netewên din ava kirîye. Rûpelên dîrokê, bi mînak û belgeyên cuda xwedî dewlemendîyek balkêş e. Encamên trawmayên dîrokî ku ji nifşan derbasî nifşan dibe, îro jî li ser civatê xwedî bandorek giran e.
Erdnîgarîya Kurdistanê, di heman deman de bûye qada şer, talan û dagirkerîyê. Gelê Kurd û netewên din, bi jenosayd û qetlîamên domdar re rûbirû mane. (Kurdên Ezdî, Ermen, Suryan, Keldan û Rûm)
Talat Paşa û hevalên wî (Enver, Cemal û hwd), xwedî fikir û projeyên tawanbarîyê ne. Kadroyên duyem, aqil û staratejîya wan, di warê pratîkî de bi cîh anîn û komara Tirk damezrandin. Ew kadroyên bi projeyên jenosayd û nefîkirinê li ser xwîna gelan, dewleta Tirk ava kirine, mîratek tawanbarî radestî nifşên pey xwe kirine, li ser wê bingehê îro nebîyên wan desthilatdarin.
Dewleta Tirk, bi formulasîyona “sê tarzê sîyasetê” hatîye dizayn kirin. Ev formulasîyon, ji alîyên kesên ne Tirk yên mîna: Yusuf Akçura (Tatar), Hüseyinzade Ali (Azeri), Ahmet Agoyef (Azeri), Ziya Gökalp (Kürd), Mois Kohen (Cûhî) Ömer Seyfettin (Çerkez), Dr Nazim (Selanik), Dr Bahtin Şakir (çerkez) û hwd ve hatîye amde kirin. Felsefa dewletbûna tirkan, li ser sê lingên esasî formüle kirine, bi destxistana axê/erdnîgarîyekî, avakira neteweyek û bi afirandina zimanekî fermî dewleta tirk damezrandine.
Damezrandina Tirkîyê, li ser felsefe û polîtîkayên dewletbûnek yekrêz û avakirina neteweyekê hat meşandin. Ev polîta, di warê astengkirin û tunekiran ziman de rolekî girîng bi cîh anî. Perwerdeya mecbûrî ya yek zimanî, rê li ber sîyaseta pişaftinê (asîmlasyonê) hêsan kirîye.
Dewleta tirk, alfabeyên cuda qedexe kir, alfaba Osmanî, di şevekê de ji holê rakir û mêjîyê civatê paqij kir (reset kir), di şevekê de bîrdanka civatê, wek kadîna qayê wala kirin. Zana û nezan, xwendevan û kesên ne xwendevan, di şevekê de bûn wek hev û li ser rûpelek nuh, dest bi perwerdeya Kemalîzmê kirin. Alfabeya latînî, di hemû qadên jiyanê kirin desthilatdar. Kilîd li derîyên medresan xistin û hemû beşên civatê kişandin asta zaroktîyê. Perwerdeya zarokan gelek hêsan e, fêrbûna alfabeyek nuh, hevokên nuh, zimanekî nuh, hişmendîyek û dîrokek nuh, bi xwe re civaknasîyek nuh derxist holê…
Bi avakirina dewletek nijadperest û mîlîtarîst, bingeha “yek dîn, yek mezheb, yek îdeolojî(Kemalîzm), yek al, yek ziman û yek welat” danî û bi hêsanî dan meşandin. Ev sîyaseta hanê, li ser kêm netewan bê êş û bê problem, bi hêsanî hat meşandin.
Hinek jê, di destpêkê de nasnama Tirk û zimanê tirkî bi şêweyek xwebexş bijartin. Netewên din û gelên bi qetlîam, jenosayd û bi pergala zilmê rûbirû bûn. Di destpêkê de gêlê laz, çerkez, cuhî, pomak, tatar û kêm netewên din ala sipî hildan. Gelê Kurd, ji qirkirina Koçgirî bigire heta jenosayda Dersimê di hemû deman de û li hemû hereman, di nav hewldan û berxwedanan de bû. Dewleta dagirker, hemû amûrên zilmê bi kar anî; lê gelê Kurd ala dîlbûnê hilneda û di berxwe da.
Dewleta tirk bi jenasoydek sipî ya domdar, polîtîkayên pişaftinê (asîmlasyonê) didomîne û ev sed sal zêdetire dixwaze erdnîgarî, demografî û civaknasîya gelê Kurd biguherîne. Bi şêweyek sistematik û mobîlîze ji Balkanan, ji Kafkasya û welatên din komên netewê din li bajar û wargehên Kurdistanê bi cîh dikin. Niha jî kom bi kom cîhadistên tundrew, ereb û tirkmanên li Surî û İraqê li seranserê Kurdistanê kom bi kom bi cîh dikin. Dîsa bi milyonan gelê Kurd ji ber zilim û qetlîamên hovane, dev ji gund û bajarên xwe berdan, li bajarên tirkan yên mezin bi cîh bûne.
Ev aqilê jenosaydê, îro bi şêweyek zîndî desthilatdar e û di nav hewldanên bicîhanîna xwen û xeyalên bapîrên xwe de dimeşe. Hebûna xwe, li ser tunebûna neteweyên din didomînin. Ji bo têkoşîna rizgarîya Kurdistanê bi ser nekeve şûrê xwe tûj kirine û gefan dixwin. Bi piştgirîya xwefiroş û bê eslan dixwazin civata Kurd ji nîrx û hêjayên xwe dûr bixin. Nakokîyên civakî, sîyasî kûr dikin û dixwazin sûdê ji wan bigirin.
Em şahidin ku îro jî xewn û xeyalên panturkîzmê û panîslamîzmê li ser bingeh û rêgeha narkotîzmê dimeşe. Desthilatdarîya îroyin, bi tundî vê şopê di şopîne û dixwaze pergalên “sê tarz sîyasetê” bi cîh bîne. Bawerîya şopînerên panturkîzmê ew e ku “demek dirêj tirk ketine xizmeta islamê, divê îslam jî xizmeta tirkan bike”. Lê belê em baş dizanin ku di warê îlmî, fikrî û bawerîyê de tu rolek û kedek tirkan, di pêşketina ola îslamê de tuneye. Lê belê piştî nakokîyên xalîfetîyê û pêvajoya “fetîhê” de, tirkan ji bo talan û “ganîmetan” bidest bixin, bûn suwar û êrîşkarên “ummetê”!
Ji bo civat û gelê xwe dibêjin: “pişaftin tawanekî mirovahîyê ye!” lê gava dor tê ser gelê Kurd û netewên din, polîtîkayên pişaftinê dibe “hewldanên demokrasîyê(!)”. Çi heyf e ku hinek şagirt û şopînerên Îttîhat-Terakî bi versiyonek “tirkmencî” dixwazin kirasê kemalîzmê cardin bi xwîna xort û keçên Kurd guncav bikin.
Di destpêka belavbûna fikren Îttîhat-Terakkî de, hinek “zana û sîyasetmedar”ên esil Kurd, bi kelecanîyek germ fikir û ramanên Osmanîperestî, îslamperestî û tirkperestîyê munaqaşe kirin û parastin. Xuya ye ku di pêvajoya têkçûnê de jî dîsa hinek alîyên sîyasî dixwazin xwîneke germ bidin civata tirk. Eger gelê Kurd, li ser hişmendîyek netewî, bi hest û vînek kurdewarî bingeha aqûbet û îtîfaqa navxwoyî durust bike û bi dilsozîyek netewî tevbigere, ez bawerim demsalên têkçûnê û zivistanên xedar, wê konê xwe li ber derîyê dagirkeran deynin.
Lêgeranîna çareserîya pirsgirekên Kurdistanê, encax bi aqilekî hevbeş û bi stratejîyek netewî pêk tê. Bi seknekî niştîmanî, sîyasetek cûdaxwaz, zimanekî cudaxwaz û bi hewldan û armancên xwedîtîya erdnîgarîyê gelê Kurd dikare xewn û xeyalên şopgerên Îttîhat-Terakkî`yan hilweşîne.
Tekbirina sîyaseta derew û benîştên xav ku weke “netewa demokratik” tê pênasekirin, girêdayî têkoşîn û xurtbûna hêza netewî ye.
Hêvî dikim ku nifşê nuh, dîroka gelê Kurd ya dûr û nêzîk baş fêrbibin. Dîsa bi qasî dîroka xwe jî divê dîroka dagirkeran baş zanibin, di derheqê fen û fût, dek û dolabên wan de xwedî nêrînek rasteqîn û dewlemend bin.
[1]
این مقاله بە زبان (Kurmancî - Kurdîy Serû) نوشته شده است، برای باز کردن آیتم به زبان اصلی! بر روی آیکون کلیک کنید.
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
این مقاله 443 بار مشاهده شده است
هشتگ
منابع
[1] سایت | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://portal.netewe.com/ - 19-05-2023
آیتم های مرتبط: 3
زبان مقاله: Kurmancî - Kurdîy Serû
تاریخ انتشار: 03-01-2022 (2 سال)
زبان- لهجە: ک. شمال ح. لاتین
نوع انتشار: دیجیتال
نوع سند: زبان اصلی
کتاب: اجتماعی
کتاب: سیاسی
کشور - اقلیم: کردستان
فراداده فنی
کیفیت مورد: 96%
96%
این مقاله توسط: ( آراس حسو ) در تاریخ: 19-05-2023 ثبت شده است
این مقاله توسط: ( سارا کاملا ) در: 20-05-2023 بازبینی و منتشر شده است
این مقاله برای آخرین بار توسط: سارا کاملا در 20-05-2023 بروز شده است
آدرس مقالە
این آیتم با توجه به استاندارد كوردیپیدیا هنوز نهایی نشده است و نیاز بە بازنگری متن دارد.
این مقاله 443 بار مشاهده شده است
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
زندگینامە
سوسن رازانی
تحقیقات مختصر
امارت عزیزان جزیری کردی
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
زندگینامە
جمشید عندلیبی
تصویر و توضیحات
قبر حسین کوهکن
اماکن باستانی
مسجد دولتشاه
زندگینامە
هلیا برخی
کتابخانه
غمنوای کوهستان
اماکن باستانی
گوردخمه سان رستم
زندگینامە
شاهزاده خورشید
زندگینامە
عزیز یوسفی
کتابخانه
جغرافیای لرستان
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
تحقیقات مختصر
ایزد بل (بعل)
تحقیقات مختصر
نگاهی به داستان پیدایش روح و ماشیاخ سوشانس
زندگینامە
روژین دولتی
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
زندگینامە
قادر فتاحی قاضی
زندگینامە
سارا خضریانی
اماکن باستانی
خانه‌ مصری
کتابخانه
دریاچه شاهی و قدرتهای بزرگ؛ پژوهشی در کشتیرانی دریاچه ارومیه (عصر قاجاریه)
تحقیقات مختصر
پس از کردها نوبت بختیاریهاست!
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
تحقیقات مختصر
نامەای از زندان
اماکن باستانی
قلعه یزدگرد
زندگینامە
هانا وکیل
زندگینامە
عمر مصلحتی بیلوکه
کتابخانه
افسانەهای لری
اماکن باستانی
بازار خرم آباد

واقعی
شهدا
ژینا امینی
22-09-2022
شادی آکوهی
ژینا امینی
زندگینامە
لاری کرمانشاهی
22-10-2022
شادی آکوهی
لاری کرمانشاهی
زندگینامە
نوشیروان علی
24-12-2023
سارا سردار
نوشیروان علی
اماکن باستانی
معبد آناهیتا
06-03-2024
سارا سردار
معبد آناهیتا
زندگینامە
عزیز یوسفی
04-05-2024
شادی آکوهی
عزیز یوسفی
موضوع جدید
زندگینامە
فرهاد بیگی گروسی
11-06-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
شیرزاد ایلیاس عفر
08-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیلان علی روو مکری
08-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیریوان خلف علی
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیلان احمد جاسو
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیرین هسن شوان سعدو
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیرین خلف حسو
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
شیرین خدر خدر علی
05-06-2024
سارا سردار
زندگینامە
ملا سید احمد فیلسوف
31-05-2024
شادی آکوهی
زندگینامە
شیرین حیدر سعید خدر
25-05-2024
سارا سردار
آمار
مقالات 518,484
عکس ها 105,322
کتاب PDF 19,454
فایل های مرتبط 97,498
ویدئو 1,395
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
زندگینامە
سوسن رازانی
تحقیقات مختصر
امارت عزیزان جزیری کردی
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
زندگینامە
جمشید عندلیبی
تصویر و توضیحات
قبر حسین کوهکن
اماکن باستانی
مسجد دولتشاه
زندگینامە
هلیا برخی
کتابخانه
غمنوای کوهستان
اماکن باستانی
گوردخمه سان رستم
زندگینامە
شاهزاده خورشید
زندگینامە
عزیز یوسفی
کتابخانه
جغرافیای لرستان
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
تحقیقات مختصر
ایزد بل (بعل)
تحقیقات مختصر
نگاهی به داستان پیدایش روح و ماشیاخ سوشانس
زندگینامە
روژین دولتی
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
زندگینامە
قادر فتاحی قاضی
زندگینامە
سارا خضریانی
اماکن باستانی
خانه‌ مصری
کتابخانه
دریاچه شاهی و قدرتهای بزرگ؛ پژوهشی در کشتیرانی دریاچه ارومیه (عصر قاجاریه)
تحقیقات مختصر
پس از کردها نوبت بختیاریهاست!
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
تحقیقات مختصر
نامەای از زندان
اماکن باستانی
قلعه یزدگرد
زندگینامە
هانا وکیل
زندگینامە
عمر مصلحتی بیلوکه
کتابخانه
افسانەهای لری
اماکن باستانی
بازار خرم آباد
پوشه ها
زندگینامە - آین و آین شناسان - ایزدی زندگینامە - پیشه - مفقود الاثر زندگینامە - پیشه - قربانی جنگ داعش زندگینامە - زبان- لهجە - ک. شمال زندگینامە - شهر و شهرستان (مکان تولد) - شنگال زندگینامە - محل اقامت - کردستان زندگینامە - پوشه ها - نسل کشی کوردهای ایزدی زندگینامە - ملیت - کرد زندگینامە - کشور - اقلیم (مکان تولد) - جنوب کردستان زندگینامە - جنسیت - مرد

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| تماس | CSS3 | HTML5

| مدت زمان ایجاد صفحه: 0.328 ثانیه