کتابخانه کتابخانه
جستجو

کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!


گزینه های جستجو





جستجوی پیشرفته      صفحه کلید


جستجو
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
ابزار
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
زبانها
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
حساب من
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
جستجو ارسال ابزار زبانها حساب من
جستجوی پیشرفته
کتابخانه
نامنامەی کردی
کرونولوژیا از وقایع
منابع
رد پاها
گرد آوریها
فعالیت ها
چگونه جستجو کنم؟
انتشار
ویدئو
گروه بندی
آیتم تصادفی
ارسال مقاله
ارسال عکس
نظر سنجی
نظرات شما
تماس
چه نوع اطلاعاتی را که ما نیاز داریم!
استاندارد
قوانین استفادە
کیفیت مورد
درباره
آرشیویست های کوردیپیدیا
چه درباره ما می گویند!
اضافه کوردیپیدیا به وب سایت شما
اضافه کردن / حذف ایمیل
آمار مهمان
آمار آیتم
تبدیل فونت ها
تبدیل تقویم ها
بررسی املا
زبان و گویش از صفحات
صفحه کلید
لینک های مفید
پسوند کوردیپدیا برای گوگل کروم
کوکی
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ورود به سیستم
عضویت!
رمز عبور خود را فراموش کرده اید!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 درباره
 آیتم تصادفی
 قوانین استفادە
 آرشیویست های کوردیپیدیا
 نظرات شما
 گرد آوریها
 کرونولوژیا از وقایع
 فعالیت ها - کوردیپیدیا
 کمک
موضوع جدید
اماکن باستانی
پل قلاتاسیان
29-10-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
آیا صحبت از کردها به عنوان نژادی متفاوت از آری، دیدگاه جدیدی است؟
29-10-2024
سارا سردار
زندگینامە
شورش عمری
29-10-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
تپه کوته برچم (چایونو)... اولین سکونت انسان در شمال کوردستان
29-10-2024
سارا سردار
زندگینامە
سلیمان خضری
29-10-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
تاریخچه اسکان کردها در صفاد فلسطین
27-10-2024
سارا سردار
احزاب و سازمان ها
اتحادیه اسلامی کوردستان
24-10-2024
شادی آکوهی
احزاب و سازمان ها
جنبش نسل نوین
24-10-2024
شادی آکوهی
احزاب و سازمان ها
جنبش تغییر
24-10-2024
شادی آکوهی
احزاب و سازمان ها
حزب دموکرات کوردستان
24-10-2024
شادی آکوهی
آمار
مقالات
  530,176
عکس ها
  110,960
کتاب PDF
  20,352
فایل های مرتبط
  105,419
ویدئو
  1,578
زبان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
گروه
فارسی
زندگینامە 
4,330
اماکن 
2,288
شهدا 
1,035
کتابخانه 
796
تحقیقات مختصر 
582
اماکن باستانی 
439
تصویر و توضیحات 
295
آثار هنری 
261
شعر 
170
مدارک 
71
احزاب و سازمان ها 
43
موزه 
42
نقشه ها 
31
تاریخ و حوادث 
17
منتشر شدەها 
17
تصویری 
17
آمار و نظرسنجی 
13
دفترها 
12
مسائل زنان 
4
ایل - قبیله - فرقه 
3
متفرقه 
2
بازی های سنتی کوردی 
1
مخزن فایل
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   مجموعا-همەباهم 
238,080
جستجوی محتوا
زندگینامە
مقداد مدحت بدرخان
تحقیقات مختصر
گفتگوی حپسه خانی نقیب و سمک...
زندگینامە
پشتیوان معین
اماکن
باسکل
شعر
وقتی آمدی
Yazılı Kürt edebiyatının zenginliği üzerine
از طریق کوردیپیدیا شما می دانید که در هر روز از تقویم ما چه اتفاقی افتاده است!
گروه: تحقیقات مختصر | زبان مقاله: Türkçe - Turkish
اشتراک گزاری
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ارزیابی مقالە
نایاب
عالی
متوسط
بد نیست
بد
اضافه کردن به مجموعه
نظر خود را در مورد این مقاله بنویسید!
تاریخ آیتم
Metadata
RSS
به دنبال تصویر رکورد انتخاب شده در گوگل
به دنبال رکورد انتخاب شده در گوگل
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

Yazılı Kürt edebiyatının zenginliği üzerine

Yazılı Kürt edebiyatının zenginliği üzerine
$Yazılı Kürt edebiyatının zenginliği üzerine$
#Nevzat Eminoğlu# #Muş# Alparslan Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğr. Gör.

Son günlerde birkaç kitap ve yazıda konu uzmanı olmayanların “Yazılı Kürt edebiyatının zayıf ve ya yok denecek kadar az olduğu” şeklindeki iddialarıyla karşılaştım.
Bunun üzerine bu alanda çalışan biri olarak bilim ve gerçeğe saygı adına bu konudaki literatürü yazmak istedim.
M.Ö.3000’li yıllarda yazının medeniyet coğrafyamız içinde yer alan Mezopotamya’da icadıyla beraber insanlık tarihi için aydınlık bir dönemin kapısı da açılmış oldu.
Yazı ve yazılı edebiyata kaynaklık eden unsurlara baktığımızda, bunların başında şehircilik, ticari hayat, eğitim kurumları, siyasi istikrar gibi olgular gelmektedir.
Ülkemizin Türkçe'yle beraber konuşuru en çok iki dilinden biri olan Kürtçe'nin edebiyat tarihine baktığımızda, metinsel edebiyata kaynaklık eden bütün bu unsurları görmek mümkündür.
Çünkü yazılı Kürt edebiyatının ortaya çıktığı merkezlerin, #Cizre# , #Hemedan# , İmadiye, #Bitlis# , Meyafarkin gibi orta çağ Kürt devlet ve beyliklerine başkentlik yapmış şehirler olduğu görülür.
1514’de Osmanlı yönetimi bu Kürt prensliklerinden bir kısmı ile gerçekleştirdiği Osmanlı-Kürt ittifakı sonrasında, bu otoriteleri resmi belgelerinde “Hükümet-i Ekrad/Kürt Hükümetleri” olarak zikreder. 2
Bu hükümetlerin yönettiği şehir merkezlerinde oldukça canlı bir şehircilik, aktif bir ticari hayat, “Kürt medreseleri” olarak literatüre geçen sistematik eğitim kurumları ve Kürt mirlerinin/ hükümdarlarının yönetimine dayalı köklü bir siyasi iktidar/istikrar geleneği söz konusudur.
Biz klasik Kürt edebiyatçıları, klasik edebiyatın özelliklerini sayarken, diğer tüm klasik edebiyatçılar gibi, en başta bu edebiyatın bir şehir edebiyatı olduğunu, yazılı bir edebiyat olduğunu, saray çevresinde ortaya çıkıp gelişme gösterdiğini vs. belirtiriz.
Bu arka plana sahip yazılı Kürt edebiyatı oldukça köklüdür. Bu durumu daha yakından anlamak için bize en yakın, kardeş ve iç içe bir edebiyat olan Türk edebiyat tarihi ile karşılaştıralım.
Oldukça ilginçtir, yazılı Türk ve Kürt edebiyatlarının başlangıç dönemleri, bu iki dilin yazılı edebiyatta kullanılan ilk lehçeleri, yazılı edebiyatlarının zirvesi vs. hep eşzamanlı bir ortaklığı göstermektedir.
Kanaatimizce bu durum daha çok iki dilin kader birliği ve komşuluğu ile açıklanabilir.
Kürt ve Türk edebiyatlarında İslam öncesi dönemde yazılmış eserlerin varlığına ilişkin belgeler vardır. Ancak edebi ve kitabi anlamda günümüze ulaşan ürünler İslam sonrası döneme aittir.
Türk ve Kürt edebiyatları elimizdeki ilk yazılı ürünlerini 11'nci yüzyılda vermeye başlar. Bu ilk ürünler her iki dilin de doğu lehçeleriyledir.
İlk Türkçe eserler, Türkçe'nin Doğu Lehçeleri olan Hakaniyece ve Çağataycadırlar. İlk edebi eserler “Kutadgu Bilig” 1069 yılında Y. Has Hacip tarafından Hakaniye Lehçesiyle ve “Divan’ül-Lügat’ü-Türk” K.Mahmud tarafından 1074’te yine Hakaniye Lehçesi ile yazılmıştır.
İlk Kürtçe eserler ise Kürtçe'nin Doğu Lehçeleri olan Lorca ve Goranca’dır.
Kürtçe'de ilk edebi eserler Baba Tahir-i Üryan’ın 1010 yıllarında Lor Lehçesiyle yazdığı “Dubeyti” divanı ve Baba Serheng-i Dewdanî’nin Goranî Lehçesiyle yazdığı 1045 tarihli “Defterê Dewdanî”dir.
Her iki dilin edebiyatlarının zirve eserleri 16'ncı yüzyılda ve bu dillerin batı lehçeleri ile verilmiştir.
Türk edebiyatının zirve isimleri Füzuli, Baki, Nevî vs. 16'ncı yüzyıl şairleridir. Batı Türkçe'si olan Azerî ve Anadolu lehçelerini kullanmışlardır.
Aynı şekilde yazılı Kürt edebiyatının zirve isimleri Harîrî, Cezerî, Faki v.s. yine 16.yüzyıl şairleridir. Bu dönem ve sonrasında daha çok batı Kürtçe'si olan Kurmanci ve Zazaca kullanılmıştır.
Kürt dili, bahsi geçen tarihsel altyapıya dayalı olarak zengin bir yazılı geleneğe sahiptir. Ortaçağ boyunca Kürt coğrafyasında yazılı kültür geleneğine sahip şehirlerin her birinde Kürtçe eser veren onlarca edebiyatçı yetişmiştir.
Toplamda yüzlerce ile ifade edilen Kürtçe klasik dönem edebi ürünler olan divan, mecmua, mesnevi, akidename, mevlütname, tevhitname, methiye, münacat, na’t v.s.lerden söz ediyoruz.
Klasik Kürt Edebiyatı ile ilgili değerli çalışmaları bulunan Doç.Dr. M.Zahir Ertekin bu konuda gerçekleştirdiği ve bilimsel bir makale olarak yayınladığı saha araştırmasında, klasik dönemden günümüze kadar gelebilen 786 Kürtçe klasik eser tespit etmiştir.
Ertekin, yüzlercesinin de kayıp ve gün yüzüne çıkarılmayı beklemekte olduğunu belirtir.
Yine Klasik Kürt edebiyatı uzmanı Prof. Dr. Abdurrahman Adak’ın “Klasik Kürt Edebiyatına Giriş” adlı üniversitelerimizin Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümlerinde ders kitabı olarak okutulan Kürtçe kitabı, yüzü aşkın Klasik dönem yazılı eseri ve yazarını içermektedir.
Bunun yanında, fazla bir yasaklama ile karşılaşmayan Irak, İran, Suriye ve Kafkasya’daki Kürtçe eserleri de nazara aldığımızda Kürtçe'ye ait binlerce yazılı klasik dönem eserinden söz edebiliriz.
Kürt edebiyat tarihçisi Prof.Dr. Maruf Haznedar’ın bu isimdeki eseri sadece sekiz ciltten oluşmaktadır.
Bunun dört cildi sadece Klasik Kürt edebiyatına dair yapıtlarla ilgilidir. 9 Bu makalemizde bahsettiğimiz eserler, Klasik dönem yazılı Kürt edebi ürünleridir.
Modern dönemde yazılmış modern Kürt edebiyatının binlerce yazılı eserlerinden bahsetmiyoruz. O, konumuzun dışında.
İşte bu nedenle yazılı Kürt edebiyatı, komşu Fars, Arap ve Türk edebiyatları ile senkronik bir gelişme göstermiştir.
Bundandır ki klasik Kürt edebiyatının zirve isimlerinden, Kürt mir ve hükümdarlarının müktedirlik zamanlarının şaray ve patronaj şairi Mela-yi Cizîrî dönemin edebiyat kıblesi olan Fars edebiyatı şahsında onun efsanevi şairi Hafız-i Şirazi’ye meydan okuyarak şöyle der:
Ger lû’uyê mensûrî ji nezmê tu dixwazî
Wer şi’rê Melê bîn te ji Şîrazê çi hacet
Nazmın etrafa saçılmış incilerini görmek dilersen eğer
Gel Mela’nın şiirlerinde gör onları, Şiraz’a gitmeye ne hacet
Yine 19'ncu yüzyılın önemli Kürt divan şairlerinden olan Şeyh Abdurrahman-i Aktepi de mesnevisinde eser sahibi Kürt edebiyatçılarının çokluğunu ifade ederek şöyle der:
Bizan ku di Kurdan şair pir hene
Ji uşşaqê Tirk û Ecem zêde ne
Bilesin ki Kürtlerde çok şair vardır
Türk ve Farsların aşk erbabından fazladır
Bu tespitler, ilk elden gözlem ve tanıklığa dayalı senkronik değerlendirmeler olduğu için yazılı Kürt edebiyatına ait eserlerin kalite ve sayısal çokluğunu gösteren önemli verilerdir.
Şimdi gelelim, Kürtçe yazılı edebiyatın zayıf ve ya yok denecek kadar az olduğunu iddia edenlere. Bunu söyleyenler iki kısımdır.
Birinci kısım; Arzu ve dileklerini fikir olarak pazarlamaya çalışanlardır. Yani en hafif tabirle Kürtçe'yi sevmediklerinden, yazılı Kürt edebiyatının zayıflığını, hatta mümkünse olmamasını istedikleri için böyle bir söylem içindeler.
Bunlar anlaşılır şeyler. Ama kazın ayağının hiç de öyle olmadığı; köklülüğünü feleğin çarkından geçerek dosta düşmana gösteren Kürtçe'nin- öyle böyle değil- oldukça zengin bir yazılı edebiyata sahip olduğu her geçen gün daha bir ortaya çıkıyor. Kürtçe'nin, kendi üzerindeki yasaklama ve aşağılamaları parçalaması ile arşiv, kütüphane, mahzen, vs.lerden yüzlerce eski Kürtçe eser, araştırmacı ve akademisyenlerce gün yüzüne çıkarılıyor. Bu nedenle bu kesimin susturulması kolaydır.
Ülkemizde seksen yıllık statükoya dayanan eski Türkiye zihniyetinin 2000'li yılların başında ağır bir hezimet yaşayarak yeni Türkiye anlayışına evrilmesi ile Kürtçe karşıtı bu kesimin sesleri de kısılmaya yüz tuttu. Biz onları dertleri ile baş başa bırakıp bu tarafa dönelim.
İkinci kesim; Eskilerin “sadık-i ahmak” dediği “düşüncesiz dostlar”dır. Daha doğrusu bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olan dostlar.
Aslında kötü niyetli değiller. Klasik Kürt edebiyatı dediğimiz yazılı edebiyat alanı uzmanı olmadıkları halde ki çoğu Kürt halk edebiyatı, Modern Kürt edebiyatı çalıştıkları ya da hiçbir alan uzmanı olmadıkları halde, kendilerini yazılı Kürt edebiyatı hakkında büyük hüküm cümleleri kurmaya yetkili zannediyorlar.
Klasik edebiyatı araştırmak için ön şart olan Kürtçe Arap Alfabesini ve bu alanın kavramlarını anlamaya yarayan Arapça ve Farsça'yı da bilmez çoğu.
Bu dostlar Türkiye’nin yakın geçmişteki Kürtçe'ye dair en ufak bir metne dahi hayat hakkı tanımayan durumunu veri kabul edip “bildiğim kadarı ile”, “elimdeki kaynaklara göre” gibi bir bilimsel şüphe ve ihtimale de yer vermeden doğruluğu kendinden menkul kesin cümleler kuruyorlar.
Halbuki yüzlerce yıl öncesinin durumunu, günümüz şartlarıyla değerlendirmek, bilimsel literatürde “anakronizm” denilen yanlış bir yaklaşımdır.
Bu meslektaşlarımız “Medrese kaynaklı birkaç eseri saymasak Kürtçe'de yazılı edebiyat yok denecek kadar azdır” gibi realiteyle taban tabana zıt iddialarda bulunuyorlar.
Düşünsenize yüzlerce, binlerce ile ifade edilen yazılı Kürtçe eserlere “birkaç” diyorlar.
Değersizleştirip küçümsediği o medreseler de zamanın üniversiteleri ve Kürtçe eğitimin asırlarca kaynağı olan eğitim kurumlarıdır.
Kürtçe'de ortak, standart bir yazı dilinin oluşumunu sağladılar.
Cizre, Müküs, İmadiye, vs. şehirlerde 600-700 yıl önce yapılmış olanları var, hala ayaktalar. Bitlis’teki İhlasiye medresesi muhteşem bir üniversite kampüs alanı gibi.
Şimdilerde Vakıflar Bölge Müdürlüğünün idari merkez binası olarak kullanılan bu binada asırlarca Kürtçe ve Arapça eğitim verilmiş; girişin sağ tarafındaki dersliklerde fen ilimler, sol taraftakilerde ise dini ilimler okutulmuştur.
Asırlar önce bu kurumdan klasik Kürt edebiyatının yıldızları olan ve Kürtçe'yle beraber dokuz dilde şiir yazabilen Şükriyê Bidlîsiler, Harisê Bitlîsîler, Selimiyê Hizaniler, Axayokê Bêdariler vs. gibi yüzlerce Kürtçe eser sahibi yazar çıkmıştır.

Kürt halk edebiyatı çalışan bazı meslektaşlarımız da sözlü Kürt edebiyatını yüceltmek için yazılı Kürt edebiyatını adeta yerin dibine batırıyorlar.
Yazılıyı küçülttükçe sözlü daha da yükseliyormuş gibi, “Yazılı Kürt edebiyatı pek olmadığı için Kürtlerde oldukça zengin bir sözlü edebiyat vardır” diyorlar.
Halbuki sözlü ve ya yazılı edebiyatları yüceltmek için birini diğerine kurban etmeğe gerek yok. Hiçbir millet böyle yapmaz. İlmi de değildir.
İkisi de toplumun ihtiyacından kaynaklanır ve her birinin fonksiyonu farklıdır.
520 Kürt şair ve eseri hakkında bilgi veren 2 ciltlik Kürt Şiir Antolojisi yazarı Doç.Dr. Selim Temo “Kürt edebiyatının ağırlıklı olarak sözlü bir edebiyat olduğu” şeklindeki kabulleri delilleri ile reddeder.
Yazılı Kürt edebiyatının zayıf ya da yok denecek kadar az olduğu yönündeki iddiaların, kasıtlı değilse, cehalet ürünü olduğunu ifade ederek bu söylemlerin içi boş bir efsaneden ibaret olduğunu belirtmektedir.

Bu dostları yanılgıya sevk eden nedenlerden biri de 17'nci yüzyıl güçlü şairi Ahmed-i Hanî’nin Kürtlerin o yıllardaki durumundan şikayetçi olan satırlarıdır kanaatimizce.
Çünkü 1650’li yıllarda VI. Murat döneminde Osmanlı-Kürt ittifakı, Osmanlının en güçlü ve diğer Kürt prensliklerinin temsilcisi konumundaki Bitlis Kürt Hanlığına saldırması ile yarım asır kadar bir süre bozuluyor.
Bu karmaşa döneminde Kürt coğrafyasının ekonomik, siyasi ve ilmi durumu geriliyor. Osmanlı istediği başarıyı elde edemeden geri çekiliyor.
Hanî, bu dönemde Kürtlerin birlik olmamsı, perişan olması, ilim ve edebiyat müşterilerinin yokluğu ile ilgili yakınmaktadır. Hanî’nin bu satırları Kürtler arasında oldukça yaygındır.
Kürt tarihi ve Kürt edebiyat tarihi ile ilgili bütüncül ve ayrıntılı bir bilgiye sahip olmayanlar, Hanî’nin bu satırlarını Kürtlerin binlerce yıllık tarihlerinin genel bir fotoğrafı olarak algılıyorlar.
Bu ise anakronik, parçacı, değerlendirmelere yol açıyor. Aynen körlerin fili tarifi gibi.
Halbuki Hanî’den önce Kürtlerin bin yılı aşan muktedir zamanları var. Hanî’den sonra 1850'lere kadar yine nispeten normalleşen bir dönem var.
Yazılı Kürt edebiyatı alanı uzmanları bu realiteyi yoğun olarak işleyip paylaşırsa, bu yanlışlar kısa sürede düzelir kanaatimizce.
Zira, B. Said Nursî’nin tabiriyle;
Bir dane-i hakikat bir harman yalanı yakar.
Çünkü Kürtçe, bir asra varan amansız ve imansız karşıtlarını alt etmeyi başardı.
Bilmediklerinin bilgisizi bu dostlarını mahcup etmesi, leblebi çerezdir onun için.
Lakin unutmayalım ki bazen dostun attığı gül düşmanın kılıcından incitici olabilir.

1. İbn Haldun, Mukaddime, Dergah Yayınları, İstanbul 1991, c. 2, s.967.
2. Cemal Ülke, “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kürdistan Eyaleti ve Kürdistan Eyaletinin Kuruluşu”, Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu, Bingöl Üniversitesi Yayınları, Bingöl 2013, s. 158.
3. Muhammed Ronî El Meranî, “Bilinen En Eskî Kürt Alfabesi”, Kürt Tarihi Dergisi, sayı: 5. s. 57.
4. Yekta Saraç, Eski Türk Edebiyatına Giriş Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2012, s. 15.
5. Mehemt Nur Yavuzer, Kürt Edebiyatında Baba Tahir, Yüksek Lisans Tezi, Yaşayan Diller Enstitüsü, Van Yüzüncüyıl Üniversitesi, Van 2016
6. Mahmut Kaya, İslami Edebiyatta Şaheserler, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul 2018, s.770
7. Zahir Ertekin, “Bazı Modern Kürt Aydınlarının İslam eleştirilerine Reddiye”, Uluslar arası Eleştiri Kültürü ve Tahammül Ahlakı Sempozyumu, Muş Alparslan Üniversitesi, Sempozyum Bildirileri, s. 138
8. Abdurrahman Adak, Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk, Nûbihar Yayınları, İsanbul 2013
9. Maruf Xaznedar, Mêjuwê Edebî Kurd, Aras Basım, Hewlêr 2010
10. Mela Ahmed-i Cizîrî, Dîwan, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2014, s. 346
11. Abdurrahman Aktepe, Dîwana Rûhî, Elyazma nüsha, Aktaran: Zahir Ertekin, Nubihar 140. s.45.
12. Adak, Abdurrahman; “Helbestvanên Klasîk ji Perspektîfa Herêmî: Nimûneya Herêma Bedlîsê”,
The Journal of Mesopotamian Studies, C: 1/1, 2016, s. 34
13. Selim Temo, Kürt Şiir Antolojisi, Agora Yayınları, C. 1, s.16
14. Ş.Epözdemir, Amasya Antlaşması 1514 Kürt- Osmanlı İttifakı ve Mevlana İdris-i Bitlisi,Peri Yay.2005, s. 160 [1]

این مقاله بە زبان (Türkçe) نوشته شده است، برای باز کردن آیتم به زبان اصلی! بر روی آیکون کلیک کنید.
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
این مقاله 653 بار مشاهده شده است
نظر خود را در مورد این مقاله بنویسید!
هشتگ
منابع
[1] سایت | Türkçe | https://www.indyturk.com
آیتم های مرتبط: 4
1. زندگینامە Nevzat Eminoğlu
1. تاریخ و حوادث 25-04-2020
1. تحقیقات مختصر MELA NÛRULLAHÊ GODIŞKÎ Û DÎWANA WÎ
2. تحقیقات مختصر Dengbêj Reso’nun “Gula Serhedê” Eseri
زبان مقاله: Türkçe
تاریخ انتشار: 25-04-2020 (4 سال)
زبان- لهجە: ترکی
شهرها: موش
نوع انتشار: دیجیتال
نوع سند: زبان اصلی
کتاب: ادبی
کشور - اقلیم: شمال کردستان
فراداده فنی
کیفیت مورد: 99%
99%
این مقاله توسط: ( سارا کاملا ) در تاریخ: 24-05-2023 ثبت شده است
این مقاله توسط: ( راپر عثمان عوزیری ) در: 24-05-2023 بازبینی و منتشر شده است
این مقاله برای آخرین بار توسط: راپر عثمان عوزیری در 24-05-2023 بروز شده است
آدرس مقالە
این آیتم با توجه به استاندارد كوردیپیدیا هنوز نهایی نشده است و نیاز بە بازنگری متن دارد.
این مقاله 653 بار مشاهده شده است
فایل های پیوست شده - ورژن
نوع ورژن نام ویرایشگر
فایل عکس 1.0.1182 KB 24-05-2023 سارا کاملاس.ک.
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
زندگینامە
روژین دولتی
تحقیقات مختصر
هنرمند گلبهار، بادینان و شوپاری
زندگینامە
سامان طهماسبی
زندگینامە
قطب‌ الدین صادقی
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
زندگینامە
محمد اوراز
زندگینامە
هلیا برخی
کتابخانه
جغرافیای لرستان
اماکن باستانی
کلیسای سرکیس مقدس
زندگینامە
سوسن رازانی
کتابخانه
افسانەهای لری
اماکن باستانی
قلعه سردار افشار
زندگینامە
سارا خضریانی
زندگینامە
یوسف قادریان
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
تحقیقات مختصر
تپه کوته برچم (چایونو)... اولین سکونت انسان در شمال کوردستان
تصویر و توضیحات
مهاباد ، سال 1338 ، مدرسه سعادت (واقع در کوچه شافعی بین خیابان مخابرات و جام جم ، منزل کنونی خانواده نجم زاده)
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
زندگینامە
جوان حاجو
تحقیقات مختصر
آیا صحبت از کردها به عنوان نژادی متفاوت از آری، دیدگاه جدیدی است؟
اماکن باستانی
پل ممیند
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
اماکن باستانی
تپه حاجی فیروز
اماکن باستانی
مسجد جامع تکاب
زندگینامە
هانا وکیل
تحقیقات مختصر
کشف گور دخمەی زردشتی در آفریقا
تحقیقات مختصر
دربارەی موسیقی کردی
کتابخانه
غمنوای کوهستان
کتابخانه
آیینه آتشفشان ژنرال

واقعی
زندگینامە
مقداد مدحت بدرخان
25-04-2023
سارا سردار
مقداد مدحت بدرخان
تحقیقات مختصر
گفتگوی حپسه خانی نقیب و سمکو آقا شکاک
14-06-2023
سارا سردار
گفتگوی حپسه خانی نقیب و سمکو آقا شکاک
زندگینامە
پشتیوان معین
01-10-2024
شادی آکوهی
پشتیوان معین
اماکن
باسکل
14-10-2024
شادی آکوهی
باسکل
شعر
وقتی آمدی
25-10-2024
زریان سرچناری
وقتی آمدی
موضوع جدید
اماکن باستانی
پل قلاتاسیان
29-10-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
آیا صحبت از کردها به عنوان نژادی متفاوت از آری، دیدگاه جدیدی است؟
29-10-2024
سارا سردار
زندگینامە
شورش عمری
29-10-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
تپه کوته برچم (چایونو)... اولین سکونت انسان در شمال کوردستان
29-10-2024
سارا سردار
زندگینامە
سلیمان خضری
29-10-2024
شادی آکوهی
تحقیقات مختصر
تاریخچه اسکان کردها در صفاد فلسطین
27-10-2024
سارا سردار
احزاب و سازمان ها
اتحادیه اسلامی کوردستان
24-10-2024
شادی آکوهی
احزاب و سازمان ها
جنبش نسل نوین
24-10-2024
شادی آکوهی
احزاب و سازمان ها
جنبش تغییر
24-10-2024
شادی آکوهی
احزاب و سازمان ها
حزب دموکرات کوردستان
24-10-2024
شادی آکوهی
آمار
مقالات
  530,176
عکس ها
  110,960
کتاب PDF
  20,352
فایل های مرتبط
  105,419
ویدئو
  1,578
زبان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
گروه
فارسی
زندگینامە 
4,330
اماکن 
2,288
شهدا 
1,035
کتابخانه 
796
تحقیقات مختصر 
582
اماکن باستانی 
439
تصویر و توضیحات 
295
آثار هنری 
261
شعر 
170
مدارک 
71
احزاب و سازمان ها 
43
موزه 
42
نقشه ها 
31
تاریخ و حوادث 
17
منتشر شدەها 
17
تصویری 
17
آمار و نظرسنجی 
13
دفترها 
12
مسائل زنان 
4
ایل - قبیله - فرقه 
3
متفرقه 
2
بازی های سنتی کوردی 
1
مخزن فایل
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   مجموعا-همەباهم 
238,080
جستجوی محتوا
کوردیپیدیا پر اطلاعترین منبع اطلاعاتی کردی است!
زندگینامە
روژین دولتی
تحقیقات مختصر
هنرمند گلبهار، بادینان و شوپاری
زندگینامە
سامان طهماسبی
زندگینامە
قطب‌ الدین صادقی
تصویر و توضیحات
حاج رحیم خرازی همراه با همسر و فرزندانش
تصویر و توضیحات
گروهی از مبارزان کرد در مهاباد در سال 1983
زندگینامە
محمد اوراز
زندگینامە
هلیا برخی
کتابخانه
جغرافیای لرستان
اماکن باستانی
کلیسای سرکیس مقدس
زندگینامە
سوسن رازانی
کتابخانه
افسانەهای لری
اماکن باستانی
قلعه سردار افشار
زندگینامە
سارا خضریانی
زندگینامە
یوسف قادریان
تصویر و توضیحات
سمکو همراه با سورمە خواهر مارشیمون و نیکیتین سفیر روسها
تحقیقات مختصر
تپه کوته برچم (چایونو)... اولین سکونت انسان در شمال کوردستان
تصویر و توضیحات
مهاباد ، سال 1338 ، مدرسه سعادت (واقع در کوچه شافعی بین خیابان مخابرات و جام جم ، منزل کنونی خانواده نجم زاده)
تصویر و توضیحات
ورود افراد باشلوار کردی ممنوع
زندگینامە
جوان حاجو
تحقیقات مختصر
آیا صحبت از کردها به عنوان نژادی متفاوت از آری، دیدگاه جدیدی است؟
اماکن باستانی
پل ممیند
کتابخانه
تذکره امرائی؛ گلزار ادب لرستان
اماکن باستانی
تپه حاجی فیروز
اماکن باستانی
مسجد جامع تکاب
زندگینامە
هانا وکیل
تحقیقات مختصر
کشف گور دخمەی زردشتی در آفریقا
تحقیقات مختصر
دربارەی موسیقی کردی
کتابخانه
غمنوای کوهستان
کتابخانه
آیینه آتشفشان ژنرال

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| تماس | CSS3 | HTML5

| مدت زمان ایجاد صفحه: 0.813 ثانیه