هۆرامانی واقیعی یا هۆرامانی کاغەزی؟

ئارۊ ڕۆتوو مەسەلۍ هۆرامانی، جه بابەتوو فەرهەنگیوه و زوانیوه، یاوان سەرو دوە ڕایه، که ئېمەش وادار کەردېنمێ که به کام ڕاره بلمۍ و جیهەتوو وەروه لوایما پەی وېما ڕۊشنوه کەرمۍ که ئیېه کام هۆرامانما گەرەکا؟
هۆرامانی واقیعی یا هۆرامانی کاغەزی؟
ئی دوە ڕایه جه واقیعەنه، مێڎانوو نەبەردی و زۊره ملۍ ئەندېشەیەن، چی گەرەکمابۊ یا گەرەکما نەبۊ، به پانایی هۆرامانی فەرهەنگی (هەر یاگیه هۆرامیی بژیوا) ئی مله ملانۍ هەنه ئەچی مەیدانه دیاری مڎۊ که ئېمه چکۊگەو تاریخیوه نمدراینمێ.
جیاوه کەردەو ئی دوه ڕایه، فره سەغڵەت نېیەن به جواوه دای پی پرسیارانه که جه واروه ئامێنۍ جواو وېما گېرمێوه.
1—-قیمەتوو وېما و هۆرامانی هەن دەسو وېماوه و ئیمه وېمانەنمۍ کە زانمۍ چنده
مېژمۍ و چنده مشیۊم هاگادارۍ بۊمۍ؟
یا خەیر قیمەتوو ئېمه خەڵکاتەری مەنیاشەرەو هەر ئەنده مېژمۍ که ئاڎۍ ماچاش هەر پاسنە بېیەن و
هەرپاسەیچه مەو.
2— جه وەرانوەرو مەنەی یا فۊتیای زوانو فەرهەنگوو ېیماوە وەرپەرسۍ ئەوەڵی ئېمەنمۍ؟
یا خەیر زوانو چېشی؟ هۆرامی، لەهجیەن، مەنەی و نەمەنەیش ئەنده موهېم نېیەن، خەریکوو چېشیندۍ؟ حەر زوانۍ فرېنۍ.
3— زەروورەتیه تاریخین هۆرامانوو زوانەکەش، بۊوا به باسوو ڕۊی جه دلۍ خەڵکینه هەتا بتاوا باشتەر پارېزناش؟
یا خەیر باسوو چېشی کەردۍ؟ مەردم کارش چېشەن پی کاراوه؟ هه ورامان، هۆرامانەنوو تەمام،
پېسەو واتەنشا «فکر نان کن خربزه ابست» .
4— خزمەت بە فەرهەنگوو زوانو هۆرامانی هەن جه ڕاو ئینسانیەتی و سەربەرزین پەی وېما؟
یا خەیر ئی هۆرامان هۆرامانه ، بېیەن دەردیسەریه گەوره پەی خەڵکی و دوە دەسەیی وزۊ دلۍ مەردمی، کارما پەوشوه نەو باشتەرەن پەی کۍ هەرمانە کەرمۍ؟کۍ پەنه زانۊ؟
5— وېما هەرمانە پەی خزمەت بە زوانو فەرهەنگوو وېما کەرمۍ باشتەرەن؟
یا خەیر خەڵکاتەری هەنۍ هەرمانەما پەی کەرا، ئېمه کېما هەن سەرەش بەر شۊو هەرمانەی فەرهەنگیه بزانۊ؟
6—- هەرمان کەردەی پەی زوانی و فەرهەنگی، مشیۊ مەسئولانەو جدی بۊ؟
یا خەیر هەر پاسه تەفەنۆنی و پەی گەمەی، گجاریه شېعریه بنیەیمېرەو ئەر تاواما گۊرانیه وزمۍ پاڵش؟
7— وېما تاومۍ به کۊمەکو یوترینی تەدبیرو، وېما کەرمېش پەی مەنەو زوانەکەیماو ڕاو گەشه کەردەیش بېزمېوه؟
یا خەیر تەماشاو دەمو خەڵکاتەری کەرمۍ بزانمۍ ئاڎۍ چېش ماچا، چوون ئاڎییشا جه ئېمه ژیرتەرېنێ وباشتەر فەرهەنگما مەپارېزنا، ئاخر ئېمه کېنمۍ و تاکوو ئیسه چکۊ بیېنمۍ؟
8— زوانو هۆرامی مەتاو تەنیا به شېعرۍ پەشتی بینۊ، مشیۊ نەسریش گنۊ پاڵش هەتا بتاوۊ ترۊق بسانۊ و مەنۊ؟
یاخەیر هەر شېعر واتەی کافین. فکرو چېشی کەوتەنی؟ هۆرامان یانی شېعرو گۊرانیی.
9— شانه دەیمۍ چیرو کاری فەرهەنگی جدیره نەک وۍ خڵافنای؟
یا خەیر وېڵ کەره، ئەر هۆرامان لوا وەروه ئەیمه هەنمۍ وەڵۍ گرڎ کەسینەو ئەریچ نەلوا زەرەریەما نەکەردەن، پېسەو واتەنشا پېیا مشیۊ دلۍ وەروو قەراخ نشینبۊ »
10— هۆرامان پېسەنه پېشەی دەمەنه خۊل دریۊ، وەلۍ قووت مەدریۊ، هەر کەس قووتش دۊ خنیکنۊش.
یا خەیر هۆرامان پېسەنه ئاوێ سافۍ و سەردۍ، هەر کەسېوه گەرەکشبۊ به ڕاحاتی وەرۊشوه؟
به جواوه دای پی پرسیارانه پەیما بەر گنۊ که هەنمۍ کام جېهەتوه؟ ڕاو هۆرامانی واقیعیما گېرتېنه وەر یا ڕاو هۆرامانی کاغەزیره ملمۍ؟
چوون هۆرامانی واقیعی، بېیەن، مەنەن، هەن، مەنۊ.
هۆرامانی کاغەزی، نەویەن، نەمەنەن، نېیەن، مەمەنۆ.

حەمه شەریف عەلی ڕەمایی.[1]