زوان بنەمایە پەی گرڎوو قۆناغەکاو ژیوای
نویستەی: #سابیر عەزیزی#
پەیاموو ئەنجومەنوو فەرهەنگی – ئەدەبی ڕۊجیاری بۊنەو (2) سیاوکامی ڕۊجەهانی زوانی ئەڎایی
چا وەختەوە زوان پېسە ئەشناسەو خەڵک و نەتەوەیە دریا قەڵەم، تاکە ویر بەرزەکێ گلێرگای هێمەتشا فاڕاوە پەی ماندگاری زوانو ئەڎایی و بڕیارشا دا بە پەشتیوانی گەلی و خەڵکی ئی ئەرکە پیرۊزەیە یاونا بە مەخسەد.
یاگێ شانازینە ئارۊ بۊنەو چەم و ویر کریاوەیی جە دنیانە چەمکوو زوانی پېسە داغتەرین و وەرچەمتەرین ئێلمان ئەژمارە کریۆ و گەل و نەتەوە وېشا تەیار و ئاماڎە کەرڎەن چی بارەوە بە دڵ و گېیان هەزینە و مانیایی وزا سەرو شانەیشا، نازا هازەو زوانیشا کزە و لاوازەبۊ.
پەرمای بە وێ، قەڵاو پشتیوانی نەتەوەی وزەش جە ئا بانگەوازە زانستی و عێلمیە گېرتەن: زاڕۆڵە ئەر بە زوانو ئەڎایی وېش جە وانگانە وانە نەوانۆ، پەی هەمیشەی ڕۊح و زەینش کاڵ و سیس و ناپۆختە مەنۆوە. هەست بە کزی و لاوازی کەرۊ.
هەڵمەتەو دێفاع و سەرەمڕەیی داواکاری گەلە ماف وریاکا جە باری زوانیەوە، پاڵپەشتی زوان شناساشا کەرڎێنە نوونگە و عەلەمەو داخوازیشا ئانەن گرد تاکێ مافوو ئێنسانی و مرۊیی وېشا بە زوانو ئەڎایی وېش وانگانە وانۆ، میدیاش بۊ و قسێ کەرۊ. ئینە سەرەتاییتەرین مافوو و حەقوو ئێنسانەکان.
وەڵاتە وەڵکەوتەکانە گرفتو چند زوانیشا چارەسەر کەرڎەن و تاوانشا ئا تاپۆ و وەرپەنگا لابەرا. گرڎ کەس ئازادانە بە زوانی ئەڎایی وېش قسێ کەرۊ، بېدەردیسەر بۊنەو ئەقڵیەتی کریاوەی و فەزاو دیموکراسینە، درێژە بە ژیوایش مدۆ.
یاگێ داخێنە هێشتەر لاو ئېمە دەسبەرڎەی پەی قەڵاو زوانی ئەڎایی لاو ئەقڵیەت و ئاوەزی دوگمەوە بڤە دریۆ قەڵەم.
حەڼاو بانگەوازی و نویستەی و قسە کەرڎەی و پەرەدای بە زوانو هۆرامی و... وشەو ناڕیک و سەقەتوو ناوچەگەرایی و خێڵەکی و عەشیرە گەرایی زۆڵمێ ناڕېک و نا‌ڕەوا پەیما تاشېیان
ئېمە پېسە کوردێ ڕاستەقینەی، کوردەسانی پېسە وېش وینمێ و باوەڕما پاسەن کوردەواری چند پازێڵێ ڕەنگاوڕەنگا و مشۊم ئی ئەمرەو واقێعیە لاماوە پەسەند و یاگێ باوەڕیبۊ. ئی ڕەنگاڵەیە بە فرسەت زانمێ، بوەو هەڕەشا جە دماخیما دوور وزمێوە. گۆزار جە دەورانوو نەریتی و قەبوڵوو عەقڵیەتی سەردەمی خاڵێ ئەرینێ و پۆزیتیڤە لەیکدەیمێوە.
ئەنجومەنوو ڕۊجیاری پېسە مەکۆیە فەرهەنگی هۆرامانی ئەوپەڕوو سەحیە و تەلاش کەرۊ پەی ترۆقی و گەشەدای بە فەرهەنگ و ئەدەبېیاتوو هۆرامانی. حیچ وەخت حەز و باوەڕما بە جیاوازی و پەرتەوازی و قڵیشېیای زوانی و نەتەوەی، وەش کەرڎەی گولانەتەرین ئاژاوێ و هەزینەدای چی ڕاسەوە نیا.
بەرەو گوفتمان و باسی بە کریاوەیی مازمێوە و باوەڕمەندێنمی دیالۆگ بەرزتەرین و سادەتەرین ڕاو پێوەرەیی، شێوەو ئەندێشەی و ویرین.
فەخر و شانازین تاومۍچی وەزعە گێچەڵاویەنە ئەرکوو پارێزنای و پەرەدای بە کولتوور و فەرهەنگوو هۆرامانی بەرمێ ڕاوە.
گەشاوە و بەرزبۊ ئاڵاو لایەنگیری جە زوانو ئەڎایی.[1]