شهرستانیست از توابع شهرستان #سوران# واقع در شمال استان #اربیل# در غرب شهرستان #اشنویە#. سیدکان که به برادوست نیز معروف است، بزرگترین شهرستان اربیل است. این مکان بهترین مکان برای دامداری و محصولات کشاورزی در زمان های قدیم، مسیر تجاری مهمی بوده که شرق و غرب را از طریق غار آبی به هم وصل می کرده است.
$تاریخ سیدەکان$
تاریخ سیدکان بسیار کهن است مرکز پرستش الهەی خورشید در زمان #اورارتوها# در نزدیکی این شهر بوده و به موساسیر یا موسیسر معروف بوده که امروزه بقایای آن در روستای مجسر باقی مانده است. در سال 714 قبل از میلاد، پادشاه آشور سارگون دوم حمله غافلگیرانه ای به اورزانا پادشاه موسیسر انجام داد، معبد مقدس موسیسر را ویران کرد و طلا و نقره و احشام مردم خود را به نینوا، پایتخت آشور برد. کتیبه کیلشین (که امروزه در موزه #ارومیه# نگهداری می شود) و کتیبه توپزاوا (در موزه #اربیل#) دو شاهد مهم بر تاریخ باستانی سیدکان هستند. سیدکان در دوره عباسیان جزء استان آذربایجان و موصل بود. در گذشته کردهای زرزا (زرزاری) و دیاسپورای حدبانی نقش مهمی در این منطقه داشتند. سیدکان در قیام ایوبیان جزء دولت ایوبیان بود و مالیات و عواید کلاشین توسط امیر زرزا به مصر فرستاده شد. در کتاب صبح العشی تألیف 812 هجری قمری از سیدکان و برازگر و کیلەشین یاد می کند و می گوید: کوه جینجرینی هنداو شنو در سمت راست خانه قبیله ای به نام زرزا است از میرحسین زرزاری یاد می کند که امیر بوده است. سیدکان در آن زمان و میرهنیش پسر اسماعیل امیر برازگر که معاصر هلاکو بودند که پایتخت آن مراغه و تهران بود. سیدکان و #راوندز# در جنگ قلعەی دمدم به تصرف قبیله زرزاوا درآمدند.
پس از جنگ قلعەی دمدم، امارت سیدکان و برازگری تا زمان سلطنت امیر راوندز (پاشا بزرگ در سال 1820.م) به نوادگان خان لپزرین داده شد. در سال 1837، هنگامی که راولینسون اعزامی انگلیسی به راوندز رسید، منطقه برادوست در وضعیت دشواری قرار داشت. ارتش ایران پس از چند سال از سمت اشنویە به قلعه سیدکان حمله کرد و مدتی آن را گلوله باران کرد، اما سپس از مرز عقب نشینی کرد. در اوایل قرن بیستم، پس از فروپاشی انقلاب شیخ عبیدالله نهری در سال 1882، این منطقه پناهگاه بسیاری از مردم ارومیه و ارتش شمذینان شد. برادوست متشکل از محمود خان بنار و اولابگ بنار بود. زمانی که سمکو به سیدکان پناه برد، در روستای ژوزهیلای در دامنه کوه بوله ساکن شد. در این هنگام خانقاه شیخ رشید در لولان شهرت یافت و مریدان بسیاری را گرد خود گرد آورد. سپس در دهه 1930 با همسایگان خود در برزن دچار مشکل شد.
در زمان انگلیس در محل کنونی، واحد اداری تشکیل شد و سیدکان به روستا تبدیل شد. در زمان جمهوری #مهاباد#، محمود بیگ رئیس منطقه بود. پس از سال 1958، شیخ رشید لولان از دولت عبدالکریم قاسم جدا شد و به ایران گریخت. آنها تخلیه شدند و مردم آن به اربیل نقل مکان کردند و در جوامع کسنزان، دیگەلە و توپزاوا مستقر شدند. سیدکان بعد از سال 1363 یکی از جبهه های مهم جنگ ایران و عراق بود.
$جغرافیای سیدەکان$
این منطقه به طور کلی در تابستان خنک و گرم و در زمستان سرد و برفی است. میزان بارندگی بیشتر از سایر مناطق است و برف در کوهستان ها باقی مانده است
$رودخانه ها$
گادر، بوگن، حاجی بیگ، نزاری و زانا از سیدکان سرچشمه می گیرند. مسیر گدار به سمت اشنویە، دشت سندوس به دریای ارومیه و حاجی بیگ است که در رزن، نزاره و زانا به رود بزرگ می ریزد
$برم$
چندین دریاچه آتشفشانی بزرگ به نام برم در کوپکی زوزن برادوست وجود دارد. مهمترین آنها برمه های مذهبی هستند. بین روستای بیرکام و کلاشین.
$کوه ها$
بلندترین کوه جنوب کردستان حصارست و قله آن (هلگورد) در شرق سیدکان قرار دارد. کوه های دیگر عبارتند از: کوه حسن بیگ (هنداو دیانا)، کوه رابانوک و سر بردی گشینا (شهرستان هنداو سیدکان)، کوه بوله، کوه بربزین، کوه قلندر، کوه شکیو، کوه اودالکیو، کوه سیاکو شماشا هاجر، کوه های خوکورک و برازگر.
$دشت$
سرسبزترین دشت های منطقه سیدکانی برادوست، دشت هرت و دشت برازگر است. [1][2]