پێناسەی قەسیدە
بە عەرەبی (قصیدة)
قەسیدە: چەشنێ قاڵبی شیعرییە کە لە دوای مەسنەوی بە تولانی و زۆربوونی ڕادەی بەیتەکان ناودارە، بەڵام بەداخەوە هەندێ لە برایانی باشوور بە هەموو شیعرێکی بڵیند دەڵێن: (قەسیدە) . تەنانەت ئەگەر شیعری نوێش بێ. ئەمە لە سەتاسەت هەڵەیه.
قەسیدە قاڵبی دەورانی غەزنەوییە و لە شیعری کلاسیکی جاهیلی و دوای جاهیلی عەرەبیشدا هاتووە و پاشانیش هاتووەتە نێو ئەدەبی فارس و کوردەوە.
دەبێ حەتمەن مەبەستەکەی یەک شتی واحید بێ. وەسف، مەدح، ڕەسا، زەم و قەدح. هەوەڵ میسرەعی قافیەداربێ و باقی بەیتەکان قافیەی میسرەعە جووتەکانی لەسەر قافیەی بەیتی هەوەڵ بێت لە ‎16‏ کەمتر نەبێ و هەتا ‎270‏ بەیتیش بیندراوە. جاری وایە شاعیر لەنێوان شیعرەکەدا هەوەڵ بەیت کە پێی دەڵێن: (مەتڵەع) تازە دەکاتەوە و دەتوانێ لە قافیەکانی پێشتر کەڵک وەرگرێ.

چەند بەیتی هەوەڵی قەسیدە پێی دەڵێن (تەغەززول) دەبێ باسی شتێ بکا و لە بەیتی شەش و حەوتدا بچێتە سەر ئەسڵی مەتڵەب کە بەم بەیتە دەڵێن: (تەخەللوس) ئەم تەخەللوسە لەگەڵ نازناوی شاعیر فەرقی هەیە. بەیتی ئاخر کە دەڵێن: (موقەتتەع). ناوی شاعیر و تەخەللوس یان نازناوەکەی دێت لە بەیتە ئاخرییەکاندا شاعیر دۆعای بۆ (مەمدووحی) دەکات و پێی دەڵێن: (شەریتە).

قەسیدە دەورەی نەماوە بەڵام غەزەل کە لە قەسیدە جیا بووەتەوە ئێستاش هەر باوی هەیە و #حەمدی# لە بەستنی غەزەلدا بەقەوەتە کە لەوێدا باسم کردووه، بڕوا ناکەم هیچ قەسیدەسەرایەکی کورد بەقەد حەمدی قەسیدەی عالمانە و زانایانەی گوتبێ. مەگەر #نالی# لە قەسیدەی (قوربانی تۆزی ڕێگەتم) دەنا دەکرێ بە (حەمدی) بڵێی شاعیریی قەسایدی عالمانە.

حەمدی ‎17‏ قەسیدەی هەیە کە بەپێی نووسینەوەی خۆم ژمارەم بۆ داناوە و لە بەشی دووهەمی دیوانەکەیدا جێم بۆ تەرخان کردووە.
#محەمەد سەعید نەجاڕی (ئاسۆ) # [1]