ライブラリ ライブラリ
検索

Kurdipediaはクルド情報の最大の源です!


Search Options





詳細検索      キーボード


検索
詳細検索
ライブラリ
クルド名
出来事の年表
ソース
履歴
ユーザーコレクション
活動
検索ヘルプ?
出版
ビデオ
分類
ランダムアイテム!
送信
送信記事
画像を送信
Survey
あなたのフィードバック
お問い合わせ
我々は情報をどのような必要はない!
規格
利用規約
アイテムの品質
ツール
について
アーキビスト
私達についての記事!
あなたのウェブサイトにKurdipediaを追加
/追加メールを削除
訪問者統計
アイテムの統計
フォントコンバータ
カレンダーコンバータ
言語やページの方言
キーボード
ハンディリンク
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
言語
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
マイアカウント
サインイン
メンバー!
パスワードを忘れました!
検索 送信 ツール 言語 マイアカウント
詳細検索
ライブラリ
クルド名
出来事の年表
ソース
履歴
ユーザーコレクション
活動
検索ヘルプ?
出版
ビデオ
分類
ランダムアイテム!
送信記事
画像を送信
Survey
あなたのフィードバック
お問い合わせ
我々は情報をどのような必要はない!
規格
利用規約
アイテムの品質
について
アーキビスト
私達についての記事!
あなたのウェブサイトにKurdipediaを追加
/追加メールを削除
訪問者統計
アイテムの統計
フォントコンバータ
カレンダーコンバータ
言語やページの方言
キーボード
ハンディリンク
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
サインイン
メンバー!
パスワードを忘れました!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 について
 ランダムアイテム!
 利用規約
 アーキビスト
 あなたのフィードバック
 ユーザーコレクション
 出来事の年表
 活動 - Kurdipedia
 ヘルプ
新しいアイテム
伝記
ニザーミー
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
伝記
アブー・ハニーファ・ディーナワリー
27-07-2024
شادی ئاکۆیی
統計
記事
  537,125
画像
  109,673
書籍
  20,246
関連ファイル
  103,905
ビデオ
  1,535
言語
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,809
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,945
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,996
عربي - Arabic 
30,671
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,056
فارسی - Farsi 
9,730
English - English 
7,553
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,678
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
グループ
日本人
記事 
9
ライブラリ 
6
伝記 
4
イメージと説明 
1
地図 
1
ファイルリポジトリ
MP3 
324
PDF 
31,313
MP4 
2,531
IMG 
201,034
∑   合計 
235,202
コンテンツの検索
伝記
レイラ・ザーナ
ライブラリ
クルディスタン=多国間植民地
伝記
アブー・ハニーファ・ディーナワリー
伝記
ニザーミー
بزووتنەوەی بارزان و ڕیشەی مێژوویی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکانی کوردستان
グループ: 記事 | 記事言語: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ランキングアイテム
優秀
非常に良い
平均
悪い
悪い
は、私のコレクションに追加
は、この項目についてのあなたのコメントを書く!
アイテム履歴
Metadata
RSS
選択した項目に関連する画像は、Googleで検索!
選択した項目は、Googleで検索!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

سەرۆ قادر

سەرۆ قادر
سەرۆ قادر

لە مەزدەکی بامدادانەوە
تا مەولانا خالیدی شارەزوری نەقشەبەندی

دەسپێکی نیازەکەم
ئەگەر لەخۆمان بپرسین سەرچاوەکانی بیروباوەڕی #بزووتنەوەی بارزان# لە کوێوە دێت، کە دواتر بوو بە بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی-سیاسی چاکساز لە کوردستان، پێویستە توانایی خوێندنەوەی مێژوومان هەبێت ئەویش لە دید و سەرزەمینی خۆمانەوە بێت. گرنگیی بیروباوەڕی بارزان کە لە چوارچێوەی بزووتنەوەیەکی چاکسازیی لە ماوەی 140 ساڵی ڕابردوودا بەردەوام کاری کردووە، وە جێپێی لە ئیسڵاحکردنی بیروباوەڕەکانی کوردستان بە هەموو پێکهاتەکانییەوە دیارە، بانگێکی بەهێزە و وزەیەکی ئینسانیی گەورەی لە پشتە، بۆ مێژووی وڵاتی ئێمە جێی شانازییە . دوایی لە کۆتایی سییەکان سەدەی بیستەمەوە بیروباوەڕەکانی ئەو بزووتنەوەیە لە ڕێگەی مستەفا بارزانییەوە گواسترایەوە و پردی بۆ هەڵبەسترا بۆ ناو بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی و بۆ ناو بیری سیاسی لە کوردستان. لە هەرێمی کوردستاندا، لە سی ساڵی بەڕێوەبردنی خۆماندا، سەرباری هەموو کەموکووڕییەکانی کە هەمانە، گشت ئەو یاسایانەی لە خزمەتی پێشکەوتن و ئینسانییەتدانە، ڕاستەوخۆ و کەمێکیش ناڕاستەوخۆ پەیوەندیی بە فیکری ئیسەڵاحیی بزووتنەوەی بارزانەوە هەیە، کە دواتر باسی دەکەم.
باوەڕەکانی بزووتنەوەی عیرفانی بارزان
لە بزووتنەوەی بارزاندا، لەسەر بنەمای ڕۆشنگەری، پێنج شێخی گوندی بارزان لەسەر ئەو بنەمایە کاری ئیڕشادیان کردووە کە بنەماکانی ئینسانین و بیروباوەڕەکە بریتی بووە لە: ڕێزگرتنی مرۆڤ، باوەڕهەبوون بە فەردانییەتی ئینسان وەک خۆی، ڕێزگرتنی ئازادی و ڕزگاریی ئینسان لە دەست کۆیلایەتی و چەوساندنەوەی زۆرداران، ڕێزگرتنی فرەچەشنی ئایینی و نەتەوەیی، بەرابەریی نێوان ژن و پیاو، کە کێشەیەکی گەورەی جیهان و کۆمەڵگەی ئیسلام بووە. بنەمایەکی دیکەی بزووتنەوەی بارزان یەکسانی بووە لە ژیانی ماددی و هاندان بۆ بەرهەمهێنانی ئابووری لەو چوارچێوە کۆمەڵایەتییەی لێی دەژیان سیستەمێکی شیاوی وەرگرتبوو و دەبوا هەموو مرۆڤەکان بەهرەمەند بن لە ژیانی ماددی. پەروەردە لە باوەڕی بارزاندا گرنگییەکی زۆری هەبووە، کە ئەم بیروباوەڕانە بە پەروەردە بگوازرێنەوە دەنا بە ئاسانی جێگیرنابن، پاراستنی ژینگە بە هەموو پێکهاتەکانییەوە لە درەختەوە تا دەگاتە گیانداران، یەکێک لە باوەڕە پیرۆزەکانی بارزانە. بێلایەن نەبوون و هەڵویست هەبوون لەبەرانبەر کێشەکانی مرۆڤ مەبدەئێکی دیکەی بزووتنەوەی بارزانە، ئەوەش وایکرد ئەو بزووتنەوەیە لەدەرەوەی چوارچێوەی تەکییەیەکدا ببێتە بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتیی فراوان. ئەگەر ئەو بزووتنەوەیە لە سەدەی نۆزدەیەم هەبوایە سرووشتی فیکری کۆمەڵایەتی و ئایینیی کۆمەڵگای کوردستانی دەگۆڕی بۆ کۆمەڵگەیەکی بێ کێشە. ئەو مەبدەئانە لە دوای جەنگی دووەمی جیهانییەوە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بووە جاڕنامەی گەردوونی بۆ پاراستنی مافەکانی مرۆڤ. تایبەتمەندییەکی گرنگ لە عەقیدەی بارزاندا هەیە، ئەویش شتێک نییە بە ناوی چیرۆک و ئەفسانەی خورافی، جەخت لەسەر ژیانی ڕۆژانە و چارەسەرکردنی کێشەکان دەکرێ تا مرۆڤ متمانەی بە زانایی و توانایی خۆی هەبێت و بتوانێت کێشەکانی بەردەمی چارەسەر بکات و ژیان ئاسان بکات، لە کۆتاییشدا سەرکەوتن بە نسیبی مرۆڤ ببێت. لەم ڕۆژگارەی خۆماندا کە تەیار و چەکدارین بە لێکۆڵینەوەی زانستی، دەرکەوتووە ژیان بریتییە لە ڕەنج و ئازار و ماندووبوون، سرووشتی ژیان ئەوەیە، کاتێک تامی دەبێت کە زانیاری و ڕاهێنان هەبێت و بەسەر کێشەکانیدا سەربکەوێ و بتوانێ خۆشتری بکات، ئەو کاتەیە دەتوانی بگونجێی لەگەڵ ژیانی واقیعیدا. ئەوەی تێدانەبێت ژیان جگە لە ئازار هیچی دیکە نابێ. فەلسەفەی بزووتنەوەی بارزان لە سەد و چڵ ساڵ تا ئێستا ئەمە بووە. واتا یارمەتییییییییدانی مرۆڤ بە بیروباوەڕی ئیسڵاحکراوی کردەیی کە ژیانی بۆ ئاسان دەکات و هێزی پێدەدات چارەسەری بۆ ژیان پێبێت و ئەسیری هیچ پوچباوەڕییەک نەبێت. ئەمە لە مێژووی میللەتی ئێمەدا کەلەپوورێکی گەورەیە و دەبێت هەوڵبدەین وەک خۆی بناسرێت، شانازی پێوەبکەین و لە چوارچێوەی ناوچەیەک دەربچێت و ببێتە زانیاری لای نەوەی نوێ بە هەموو پێکهاتەکانییەوە. دواجار لە ڕێگەی زانکۆکان، ڕۆشنگەر و نووسەرە دەستڕۆیشتووەکان دنیاش باشتر بیناسێت. وەکوو ئەزموونێکی مرۆیی کە مێژووێکی سەدو چل ساڵەی هەیە.
پرسیاری سەرەکی من لێرەدا کە ئاڕاستەی دەکەم و وەڵامیشی دەدەمەوە ئەوەیە: ئەو بزووتنەوەیە چۆن درووستبوو؟ لەکوێوە هات؟ ئەم بیروباوەڕانە چۆن لەم چیاو دۆڵانەی بارزان کە ئەوکات خوێندەواری نەبوو، درووستبوون؟ بۆ درووستبوون؟
ئەوەی کە گومانی تێدانییە. نە بارزانییەکان (کە مەبەستم شێخەکانی بارزانە) ، نە پەیڕەوەکانیشیان، لەوبارەیەوە ڕۆژێک لە ڕۆژان ناڵێن ئەو باوەڕە لە ئاسمانەوە دابەزیوە، ئەوان قەت ئەو قسەیە ناکەن، دەڵێن: پێویستیی ژیان ئەم بیروباوەڕەی لەم ناوچەیەدا پەرەپێدا. ئەوەی من دەیڵێم پشتبەستووە بە لێکۆڵینەوەی مێژوویی ڕاستەقینەوە، بانگەشەی ئەوە ناکەم توێژینەوەی ورد لەوبارەیەوە کرابێت و وردەکاریی زۆر لەوبارەیەوە هەبن. چونکە بەڵگەنامە نەماون، بارزان لە 1890ەوە لەژێر هێرشی یەک لەدوای یەکی عەشیرەتەکان و دەوڵەتی عوسمانی و تەکییەکانی دەوروبەردا بووە، ئەو فەرمانەی بەسەر ئێزدییەکاندا هاتووە، بەسەر بارزانییەکانیشدا هاتووە. بۆیە دەبینین بەڵگەنامەی نووسراو زۆر کەمە، هەتا گێڕانەوەی ئەو زانیارییانە لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی دیکە، هەندێ گرفتی تێکەوتووە، چونکە کوژران و دەربەدەربوون وایکردووە ژیانی ڕۆژانەی بارزان بپچڕێت.
هەڵکۆڵینی مێژوو بۆ پێکەوە بەستنەوەی ڕاستییەکان
زەردەشت
مەزدەک
جا بۆ تێگەیشتن پێویستە بگەڕێمەوە بۆ مێژوو، تا دەربکەوێ بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان چۆن لە دوای هاتنی دینی ئیسلام زیاتر بوون و مۆرکی نوێیان وەرگرت. ئەوە و جیا لە پاراستنی ئامانجە کۆمەڵایەتییەکانی پێش ئیسلام.
لە سەدەی سێیەمی زاینیدا، ئیمپراتۆری ساسانی لە تەنگوچەڵەمەیەکی قوڵدا دەژیا، سەرزەمینی ساسانی لەپاڵ فارس و ئازەر و تاجیک و بەلوچ و ئوزبەک و ئەفغانی مێژووی ئێمەشە وێڕای کۆمەڵێک نەتەوەی دیکەی ناوچەکەمان بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان لە زۆربەی کۆمەڵگاکانی دیکەی دەوروبەریش هەبووە کە هەمان ئەو نەتەوانەی ناومان هێنان تێدا ژیاوە. ئایینی زەردەشت ئایینی سەرەکیی ئیمپراتۆری ساسانی بووە، کۆمەڵگەی ساسانی ڕۆچووبووە ناو قۆناغێکی گەندەڵەوە، کە مەترسیدار بوو، لە ئیمپراتۆرەوە تاکو دەگاتە فەرماندە سەربازییەکان، هەموویان لە سیستەمێکی سەرەوە بۆ خوارەوە یەکیانگرتبوو کە ڕێگەی لە ژیان دەگرت. زەویان لە خەڵک دەستاند و ماڵیان لێ داگیردەکردن، ژنەکانیشیان لێ داگیردەکردن، بەو پێیە ژیان لە وەستان نزیک ببۆوە. هەموو فەرماندەکان، لە ناوچەکانەوە تا دەگاتە ئیمپراتۆر حەرەمسەرای خۆیان هەبوو و ژنانی ناوچەکەیان بەپێی حەزی خۆیان کۆدەکردەوە. هەموو ئەسپ و وڵاخ و زەوییەکانیان داگیردەکرد و خەڵکیان ناچاردەکرد بە بێگاری ئیش لەو زەویانەدا بکەن. یەکێک لە کۆڵەکەکانی قەیران لە ئیمپراتۆری ساسانی، ئایینی زەردەشت بوو. ئایینی زەردەشت ئایینی سەرەکی و هەمەگیری ناوچە بوو. ئەو ئایینە لەسەر بنەمای چارەسەری کێشەکانی ژیان بنیادنراوە. تەنانەت لە ئەفسانەکانیشیدا جیاوازە لە سێ ئایینە ئیبراهیمییەکەی میزۆپۆتامیا (وادی الرافدین) کە دینەکانی یەهودی و کریستیان و ئیسلام دەگرێتەوە. لێرەدا کات زۆر ناگرم تەنیا بۆ ئاماژەدان بە سەرچاوەی بیروباوەڕەکان من هەندێ قسە دەکەم.
لە ئایینی زەردەشتدا خوداکان خودای خێر و شەڕن، کە ململانێ لەسەر چارەسەری کێشەی مرۆڤەوە دەستپێدەکات، ئاهورامەزدا دێتە پێشەوە، ئەو لەو خودایە نییە کە لە ئایینەکانی ئیبراهیمیدا هەیە: نە مرۆڤی درووستکردووە، نە جەبارە، نە قەهارە، نە جەهەندەمی هەیە، نە وێرانت دەکا، بەڵکوو هەموو هەوڵی ئەوەیە کە ڕێنوێنی مرۆڤ بکات خۆی لە خراپە و نەزانی و ستەم بپارێزێت و ڕێگەی ژیانی ئارام بگرێتەبەر. ئەمە چیرۆک و ئەفسانەی زۆری تێدان. لەبەرانبەر ئەودا ئەهریمەن هەیە، ئەو خودا شەڕەنگێزەی کە بەردەوام ژیانی ئاسان لە مرۆڤ تێکدەدات. ئەگەر شیکردنەوەیەک بۆ ئەم ئەفسانە خوداییانە بکەین، ئەوەی کە ئاهورامەزدا دەیکات یارمەتییییییییی هەوڵ و تەقەللای مرۆڤ دەدات تا هاوکاری و هۆشیاری و زانیاری و کارامەیی خۆی زیاد بکات، هاوکاری لەنێوانیان زۆرتر بێت تا بەسەر کێشەکانی ژیاندا سەربکەون. ئەهریمەن بریتییە لەو هێزی تاریکییەی جەهل کە ئاڕاستەی بەرەو ئاژەڵان و دڕندەییبوونە لە ناو کۆمەڵی سەرەتایی مرۆڤی ئەوکاتدا، ڕەمەکێکی (غەریزە) کوێرە هەموو هەوڵێکی بۆ تێکدانی ژیانی ڕۆژانەی مرۆڤە. لەمە زیاتر نییە. ئایینی زەردەشت لەو پەیامە لایدا، مەوبەدەکان کە پیاوانی ئایینی زەردەشتی بوون، خۆیان گونجاند لەگەڵ کاربەدەستانی ئیمپراتۆری ساسانی، بوونە پاساودەری ئەو گەندەڵییەی لە کۆمەڵگەی ساسانیدا هەبوو. لە ڕووی عەقیدەیی و پەروەردەییەوە قوفڵ کرا، ژیان لە کۆتایی نزیک دەکەوتەوە، لە کاتێکدا بنەماکانی ئایینی زەردەشتی بواری تەفسیری بەرەوپێشەوەی لە بەرژەوەندیی مرۆڤ و کۆمەڵگەی مرۆیی تێدایە.
جموجۆڵ بۆ چاککردن لە زیادبووندا بوو. یەکێک لەوانە بە سەرکردایەتیی گەنجێکی زانا و جددی و کارێزمادار بوو بە ناوی “مەزدەکی بامدادان” کە لەدایکبووی نەیشاپور یان پەسایە کە ناوچەیەکی نزیکە لە باشووری ئێستای ئێران و ئێراق. باوکی زۆر ئاگای لە ئایینی زەردەشتی و زەروانی و فەلسەفەی یۆنانی بووە. کوڕی خۆی باش پێگەیاندبوو، هەروەها مامۆستایەکی زانای هەبووە بەناوی “زەرتووشتی خورگان” کە شارەزاییەکی شایانی لە فەلسەفەی یۆنانی هەبووە و لە بیزانس ژیاوە و شارەزاییەکی زۆری لەسەر فەلسەفەی ئەفلاتون بەتایبەتیی پەڕتووکی کۆمار هەبووە. مەزدەک دروشمی چاککردنی کۆمەڵگەی ساسانی و ئایینی زەردەشتی هەڵگرت، هەندێک بنەمای بۆ دانا لەوانە : نابێت ستەم هەبێت، مرۆڤ بەرابەرە، زەوی بۆ هەمووانە، ژن دەبێ ئازاد بکرێ، مەبەستی ئەوە بوو حەرەمسەراکان کۆتاییان پێبێت کە لە وردەکاریدا مەبەستی بوو هەرکەسە و ژنێکی هەبێت، هەربۆیەش لە عەقیدەی مەزدەکیدا، دووژنی قەدەغەیە. کەڵکی لە ئایینی مانی وەرگرتبوو و لەگەڵ زەرتووشتییەت تێکەڵی کردبوو. ئەگەر بەپێی زەمانی خۆی و کۆمەڵگای سەرەتایی ئەوکات تەفسیری بکەین، بەو نیازە بوو هاوکاری بێتە بنەمای ژیان و جۆرێک لە ئیشتراکییەتی سەرەتایی بنیادبنرێت. لەسەر بنەمای بەرابەری ژن دەبێ ئازاد بن، واتە هەر ژنێک دەتوانێت پیاوێکی هەبێت و پیاویش دەبێ یەک ژنی هەبێت. ژن لە هەموو مافەکاندا لەگەڵ پیاو بەرابەرە. هەروەها پاراستنی ژینگە وگیانداران باوەڕێکی دیکەی مەزدەک بوو. کوشتنی گیاندارانی قەدەغە کردبوو و گۆشتی نەدەخوارد. ئەو باوەڕەی بۆ پەیڕەوەکانیشی دانابوو. ئەوە بنەماکانی بیروباوەڕی مەزدەکە، کە پەرەیسەند و لایەنگری زۆر بوون. ئەوە لە بیروباوەڕی زەردەشتدا بووە عەقیدە، بەڵام نەک عەقیدەی درووستکردنی ئایینێکی دیکە، عەقیدەی چاکسازی کە بە تام و قوەتی ئایینێک بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی درووستدەکات، ڕابردووی خۆی دەپارێزێت، چاکی دەکاتەوە و دەرگای بەرەو پێشەوەی بۆ دەکاتەوە، هەڵبەت بەپێی زانین و توانای زانیاریی ئەوکاتی مرۆڤ. چیرۆکی مەزدەک زۆرە، بیروباوەڕەکانی خۆی لە پەڕتووکێکدا نووسییەوە و پێشکەشی قوباد ئیمپراتۆری ساسانی کرد، وەک میتۆدێک بۆ چاکسازییەکانی قوباد. لە ئەنجامدا ژمارەیەکی زۆر لە سەردار و فەرماندە و بنەماڵە و مەوبدەکانی زەردەشتی، بەرژەوەندییەکانیان کەوتە مەترسی، خوسرۆ ئەنۆشیروانی پادشایان تێگەیاند کە مەزدەک هەڵگەڕاوەتەوە و ڕەوشتی کۆمەڵایەتی تێکدەدا. پیلانیان لەسەرکرد و لە بەندیخانەدا کوژرا. بەڵام بیروباوەڕی مەزدەک مایەوە. دوای مەزدەک، خوڕەمی خێزانی مەزدەک نەیشاپوری بەجێهێشت، هاتە ناوچەی (ڕەی) کە ئێستا گەڕەکێکە لە تاران، لەوێ بەردەوام بوو لە سەرکردایەتی کردنی بزووتنەوەی مەزدەکی. بزووتنەوەی مەزدەک دەستیپێکردبوو، مەزدەک یەکێک لە ئامۆژگارییەکانی بریتی بوو لە : ‹‹خەشن و توند نەبن و نەکوژن، بەرگری بکەن، بەڵام دەستتان قورس نەبێت››. هەڵبەت کاتێک بزووتنەوەکە سەرانسەری ئیمپراتۆری ساسانی گرتەوە، لە هەندێ شوێن خەڵکی عەوام، تەفسیریان ئەوە بوو پەلاماردەن و ماڵی سەرکردەکان دەستبەسەردا بگرن و ژن ئازاد بکەن و هەندێک جاریش خەشن دەبوون بەرانبەر سەرکردە و دەسەڵاتدارەکان. بەڵام جەوهەری بیروباوەڕەکانی مەزدەک ئیسڵاحاتی هێمنانە بوو. دوایی ئەم بزووتنەوەیە ئەفسانەیەکی بۆ مەزدەک و بیروباوەڕەکانی درووستکرد، بە خێرایی لە ئیمپراتۆری ساسانی بڵاوبۆوە. لەگەڵ ئەوەدا، فاتیحانی ئایینی ئیسلام ئیمپراتۆری ساسانیان داگیرکرد هەموو بوارەکانی ژیانیان تەفروتونا کرد، نە پەڕتووک ما، نە ڕۆشنگەری ما، نە مەوبەد ماو ماوەی سەد و پەنجا ساڵ پاشماوەی ئیمپراتۆری ساسانی تەنیا لە خوێن و لە وێرانیدا، وەک شنگالی ئەم زەمانەی خۆمان، لە تێکشکانێکی قورسدا دەژیان و سەرچاوەکانی بیروباوەڕیان وێرانکران. سەرباری ئەوە پەیڕەوانی ئایینی زەردەشت کەوتنە جموجۆڵ تا ئەوەی ماوە کۆیبکەنەوە، بەڵام زۆر بە لاوازی چونکە لە ناو پەیڕەوانی ئایینەکەدا پێش ئیسلام هیچ پێشنیاری بۆ چاکسازی پێنەبوو. ئەوەی زۆر بە خێرایی بڵاوبۆوە، بیروباوەڕی ئیسەڵاحیانەی مەزدەک بوو لەناو ئایینی زەردەشتدا.
دوای بڵابوونەوەی ئیسلام، تێکۆشان بەردەوام بوو
یەکەمین بزووتنەوە کە سەد و پەنجا ساڵ دوای هاتنی ئیسلام درووستبوو، بزووتنەوەی (ئەبوموسلیمی خوراسان) یە کە ناوی خۆی (بەهزادانی پور ڤوندادی هورموز) و لە بنەماڵەیەکی مەزدەکییە. قۆناغەکە لە گۆڕاندا بوو، تا ساڵی 1600 ی زاینییش، خەڵکی ئیمپراتۆری ساسانی کۆن بە پێکهاتەکانییەوە نەبووبووە مسوڵمان، چونکە قودرەتی جڵەوکردن بەو شێوەیە نەبوو بتوانن یەک یەک خەڵک بپشکنن. وەک ئەوەی داعش دەیکرد کە کێ مسوڵمانە و کێ هەو نییە. بۆیە کۆمەڵگا لۆکاڵییەکان بە فراوانی لەسەر باوەڕی مەزدەکی و زەردەشتی و ئایینەکانی دیکە مابوونەوە. بەڵام هیچ بواری خۆدەرخستنی وەک جارانی نەمابوو. بۆیە قۆناغێکی نوێ دەستیپێکرد، ئەوانەی مەزدەکی بوون چاکسازییەکە لایان ئامانج بوو، نەک خۆدەرخستنێک کە تێیدا دەریخەن کێن و چین، بۆیە لە ڕووکەشدا ئیسلامیان وەرگرتبوو، لایەنەکانی ئایینی ئیسلام کە دەگونجا لەگەڵ مەزدەکییەت، کێشەیان لەگەڵیدا نەبوو، بەڵام لەسەر باوەڕەکانی دیکەیان لە تێکۆشاندابوون و وەکخۆیان مابوونەوە.
فاتیحانی ئایینی ئیسلام غەدرێکی زۆریان لە کۆمەڵگاکانی ساسانی کرد، عەرەب وەکوو پێکهاتەی زاڵ کە دیارە سەید بوون، هەموو میللەتانی ساسانی دەبوایە شوێنکەوتەیان بن (موالی بن) ، واتە ئەوەی لە کاتی تەنگوچەڵەمەی ساسانیدا هەبوو بە خراپترەوە لە سەد-دووسەد ساڵەی حوکمی ئیسلامیدا بەردەوام بوو. بۆیە بەخێرایی بیروباوەڕی مەزدەکی پەرەیسەندەوە، بەڵام بەو گۆڕانکارییەی ئاماژەم پێداوە. لە ناکۆکیی نێوان بنەماڵەی محەمەد پەیامبەر و ئامۆزا ئەمەویەکانیان کوشتاری سوننە و شیعەی لێکەوتەوە. مەزدەکییەکان بەهۆی قبوڵنەکردنی ستەم، مەیلیان بەلای بنەماڵەی عەلی دا بوو، لەو ستەمەی لە بنەماڵەی عەلی دەکرا، بێ هەڵوێست نەبوون و بەرگرییان لێدەکردن. ئەمە لە پڕۆسەیەکی ورددا، وایلێکردن لە هەندێک بیروباوەڕدا تێکەڵ ببن. هەتا ئەفسانەی گەڕانەوەی مەزدەک ئەو شایەی دادگەری لەگەڵ خۆی دێنێت و لە کۆمەڵگای کۆنی ساسانییەوە هەڵدەستێتەوە. لە ئەفسانەکەدا مەزدەک بووە ئەو کەسەی کە چاوەڕوان دەکرێت. ئەبوموسلیمی خوراسانی کە بە پەیڕەوەکانی دەگوترا ڕەشپۆشەکان (سیاهجامگان) چونکە درووشمەکانیان ڕەش بوو، هەموو سەرزەمینی کۆنی ساسانی گرتەوە، ئیپمڕاتۆڕی ئەمەوی تێکشکاند، بەپێی هاوسەنگییی هێز، دەسەڵات کەوتە دەست ئامۆزاکانی پێغەمبەر (عەباسییەکان) . بەڵام لە حەقیقەتدا، ئەبوموسلیم کە لەژێرەوە مەزدەکی بوو هەوڵی بۆ دەست بەسەرداگرتنی فەرمانڕەوایی بوو. بۆیە لە قۆناغی دووەمدا نیازی دەرکردنی یەکەمین خەلیفەی عەباسی هەبوو، هەوڵیشیدا بەڵام سەرنەکەوت. لە ئەنجامدا گیرا و دڕندانە کوشتیان. کە ئەبوموسلیم لەناوبردرا، هەمان چیرۆکی مەزدەکی بامدادان بۆ ئەبوموسلیم دووبارە کرایەوە، لەلایەن پەیڕەوانی بیروباوەڕی مەزدەکی. لەو قۆغەدا وتیان ئەبوموسلیم نامرێ و تەنیا خۆی ون کردووە، ئەو لەوە بەهێزترە بگیرێ و بکوژرێ، تەنیا ڕۆیشتووە و دەگەڕێتەوە. دوای ئەو یەکێک لە سەردارەکانی بە ناوی ( موقەنەع) سەریهەڵدایەوە و ناوچەیەکی بەرفراوانی ڕزگار کرد. موقەنەع پەردەی لەسەر نهێنییەکان لادا و وتی ئەگەر ئەبوموسلیم بە ناوی ئەو ئایینەوە دەیویست چاکسازی بکات و ناچار کرا غەیب ببێ، ئێستا من نوێنەری ئەوم. بۆیە بیروباوەڕەکانی ئاشکراتر کرد، ڕایگەیاند ئەوەی من دەیڵێم قسەی خودایە، پەتی پەیوەندیی نێوان خەڵک و خودا منم، بیروباوەڕەکان لای منەوە دێن. دواتر ئیبن موقەنەعیش کوژرا، دوای ئەو بە ماوەیەکی کەم (بابەکی خوڕەمدین) ڕاپەڕی. بابەک لەو مەزدەکییانە بوو کە پێیاندەگوتن خوڕەمی. مەزدەکیەکان لە ناوچەی جیاجیا ناوی جیاوازیان هەبوو. بزووتنەوەکە ناوی خوڕەمی بوو، چونکە خێزانی مەزدەکی بامدادان ناوی خوڕەم خانم بوو، ئەمەش نیشانەی بەرابەری و وەکیەک مامەڵەکردن بوو لەنێوان ژن و پیاودا. هەڵبەت ئەوانە بە زاهیر دینی ئیسلامیان وەرگرتبوو، بەڵام بنەماکانی باوەڕی مەزدەکی و زەردەشتییان دەهێشتەوە. بابەکی خوڕەمدین بیست ساڵ بەرگری کرد و ناوچەیەکی فراوانی ڕزگارکرد و ئیسڵاحاتی زۆریشی کرد، هەمان باوەڕی مەزدەکی بامدادانیشی هەڵگرتبوو، لە دوورکەوتنەوەی توندوتیژیی و داواکاریی بەردەوامی چاکسازی، بەڵام لە ڕەفتاری بەرانبەردا فەرمانەکانی شەریعەتی ئیسلام هیچیان بۆ نەهێشتنەوە جگە لە قەتڵوعام و سەربڕین. ئەوە بوو خوڕەمیەکان سوپایەکیان درووستکرد و بەرگرییان لە خۆیان کرد. دواتر کە بابەک تێکشکێنرا دیسان بێهیواییەکی زۆر لەو بزووتنەوەیەدا درووستبوو، بەڵام دەستیان لە بیروباوەڕەکە بەرنەدرا. ئەوە گەیشتە سەدەی هەشتەمی زاینی، بیروباوەڕی ئیسڵاحیی ئەم کەلەپوورە تێکەڵ بوو لەگەڵ مسوڵمانێتی. واتە لە حەقیقەتدا کە دەگوترێ ئایینی ئیسلام لە ئێران لە ئیسلامی بەدەوی جیاکرایەوە، مەبەست ئەمەیە. ڕەگەزی چاکسازی کرایە تەواوکاری ئایینی ئیسلام بە وردەکاری زیاد و کەم لە ناو بزووتنەوەکەدا، هەربۆیەش بەخێرایی تەکفیرکرا. بۆیە پیاوانی ئایینیی دەستڕۆیشتووی عەرەب هەرچی لەسەر زەمینی ساسانی کۆندا هەبوو، بە عەجەمی و ڕەدە و خارج لە ئایینی ئیسلامیان لەقەڵەم دەدا. ئەو بزووتنەوەیە بە خێرایی تێکەڵ بوو لەگەڵ مقاوەمەتی بنەماڵەی عەلی کوڕی ئەبو تالیب، بزووتنەوەی ئیسماعیلییەکانی لەسەر درووستبوو، قەرمەتییەکان کە چاکخوازی گەورەی جیهانی ئیسلام بوون بەشێکن لەوان، کەسانی گەورەی وەک حەللاج، عەینولقوزاتی هەمەدانی، ئیبن سینا، خەیام، حافز.. هەموویان لەژێرەوە مەزدەکین، لەسەرەوەش بۆ تەقییە، بۆ خۆپاراستن، ڕەچاوی بارودۆخی گشتیی خۆیان دەکرد. ئەوانە هەموویان لەلایەن پیاوانی ئایینییەوە تەکفیردەکران و هەندێکشیان کوژران، ئەوە جگە لە هەزاران ڕۆشنگەر و زانای دیکە.
تاقمە زۆر و زەبەندەکانی عیرفانی و مەزدەکی
ئەو پڕۆسەیە لەدوای تێکشکاندنی ئەزموونی ئیسماعیلییەکانیش لە پەرەسەندندا بوو. قۆناغی تازە دوای ئەو بێ ئومێدییە، شێوازی عیرفان و تەسەووف بوو. عیرفان و تەسەووف بەرهەمی بیروباوەڕی ئیسەڵاحگەرییە لە کەلەپووری ساسانیدا. عیرفان و تەسەووف لە سەرەتادا بە تەرکی دنیا و پاراستنی عەقیدە دەستپێکرد. زوهد و خۆپاراستن و خۆدوورگرتن لە شێخێکەوە بۆ شێخێکی دیکە جیاوازی هەبوو. بەڵام هەموو ڕابەرەکان بێ هەڵاوێردن لە دوو سەد ساڵی یەکەمی داهاتنی عیرفان وەک بیروباوەڕی ئیسڵاحی ژێرەوەی مەزدەکی، لەناو کۆمەڵگەی ئیسلامی، سەرکردەکانیان پێیاندەگوتن شێخ. هیچ شێخێکت دەستناکەوێت بیروباوەڕی ئیسەڵاحیی ساسانی کۆنی قبوڵ نەبووبێت، دەنا هیچ هۆکارێک نییە خۆی جیاکاتەوە لە کۆمەڵگەی سەردەستی ئیسلامی. هەربۆیە لەو ڕۆژگارەوە تا ناوەڕاستی سەدەی بیستەم کاتێک بارودۆخ بۆ ڕاپەڕین لەپێناوی ئیسڵاح دەڕەخسا، هەموو سەرکردەکان لە شێخەکان دەبوون. ڕۆڵی شێخەکان لە بزووتنەوەی چاکسازیی سەرزەمینی کۆنی ساسانی بە کۆمەڵگەی ئێمەشە بۆ ئەو واقیعە دەگەڕێتەوە. لە قۆناغی تەسەووفدا، زۆر بزووتنەوەی ناوچەیی سەریانهەڵدەدا، کە هەموویان بیروباوەڕەکانی سەردەمی ساسانییان دەکردە ئامانجی خۆیان. عیرفان شێوازێکی نوێی هێنا ئەویش بریتییە لەو ڕوانگەیە کە پێیوایە کۆمەڵگەی ئیسلامی زۆر دڵڕەقە، مرۆڤ کە دەمانەوێ ژیانی بۆ ئاسان بکەین، لەسەر ئەم بیروباوەڕە سەردەبڕدرێت، کەواتە پێویستە تەقییە بکرێ و لە ناو پەیڕەوەکاندا وەک ئامرازی خۆپاراستن بەکاربهێندرێ. کەواتە تەقییە بریتییە لە خۆپاراستن لە دەست سەختگیریی فەرمانەکانی شەریعەتی ئیسلام کە ئیسڵاح هەڵناگرێت. هەنگاوی دووەم شوێنکەوتوانی بزووتنەوەکە شاراوە بن، لە پەنادا بیروباوەڕ و پەروەردەی لایەنگران بەردەوام بێت، کۆمەڵگەکە لەژێرەوە یەکدی دەگرێت بەڵام لە ڕووکەشدا وەک باوەڕەکانی کۆمەڵگای باڵادەستە کە موسوڵمانن. سێیەمیان پەیڕەوکردنی نهێن.[1]

この商品は(کوردیی ناوەڕاست)言語で記述されてきた、元の言語でアイテムを開くには、アイコンをクリックして
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
このアイテムは705表示された回数
は、この項目についてのあなたのコメントを書く!
HashTag
ソース
[1] | کوردیی ناوەڕاست | www.gulanmedia.com
リンクされたアイテム: 1
1. 日程&イベント 13-06-2019
グループ: 記事
Publication date: 13-06-2019 (5 年)
Publication Type: No specified T4 1434
ドキュメントの種類: 元の言語
パーティー: ISIS
ブック: 社会学
ブック: 社会
プロヴァンス: 南クルディスタン
Technical Metadata
アイテムの品質: 99%
99%
は、 ( هەژار کامەلا 10-01-2023上で追加しました
Denne artikkelen har blitt gjennomgått og utgitt av ( زریان سەرچناری ) på 16-01-2023
最近の( زریان سەرچناری )によって更新この商品: 16-01-2023
URL
この項目はKurdipediaのによると規格はまだ確定されていません!
このアイテムは705表示された回数
Kurdipediaはクルド情報の最大の源です!
イメージと説明
カズィ・ムハンマド大統領の処刑

Actual
伝記
レイラ・ザーナ
18-10-2013
هاوڕێ باخەوان
レイラ・ザーナ
ライブラリ
クルディスタン=多国間植民地
18-10-2013
هاوڕێ باخەوان
クルディスタン=多国間植民地
伝記
アブー・ハニーファ・ディーナワリー
27-07-2024
شادی ئاکۆیی
アブー・ハニーファ・ディーナワリー
伝記
ニザーミー
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
ニザーミー
新しいアイテム
伝記
ニザーミー
12-08-2024
شادی ئاکۆیی
伝記
アブー・ハニーファ・ディーナワリー
27-07-2024
شادی ئاکۆیی
統計
記事
  537,125
画像
  109,673
書籍
  20,246
関連ファイル
  103,905
ビデオ
  1,535
言語
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,809
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,945
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,996
عربي - Arabic 
30,671
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,056
فارسی - Farsi 
9,730
English - English 
7,553
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,678
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
グループ
日本人
記事 
9
ライブラリ 
6
伝記 
4
イメージと説明 
1
地図 
1
ファイルリポジトリ
MP3 
324
PDF 
31,313
MP4 
2,531
IMG 
201,034
∑   合計 
235,202
コンテンツの検索
Kurdipediaはクルド情報の最大の源です!
イメージと説明
カズィ・ムハンマド大統領の処刑

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| お問い合わせ | CSS3 | HTML5

| ページ生成時間:0.359 秒(秒) !