ناونیشانی بابەت: کڵێشەکانی پەرستن و کێشەی بانگخوازەکان
ئامادەکردن: #ئاسۆ عەبدوللەتیف#

فەزای دینداری و جۆری پەرستن جێ بهێڵن بۆ خوداو عەبدەکانی، خودا خۆی عالیی نەزەرە بەرانبەر سلوک و پەرستن و قودرەتی بەندەکانی، خودا حەزی بە قوورسکردنی ڕێگاکانی پەرستن نییە، ئیمانی پێبهێنەو باوەڕت بە قورئان و سونەو زیندووبوونەوە هەبێت ئەوە بەشە سەرەکیەکەی پەرستنە.
کۆتاییهاتنی سەردەمی لات و عوززاو بتپەرستی و نەزانییەت ڕێک بۆ ئەوە بوو پەرستشی مرۆڤ ڕاست بکرێتەوە لە خورافە، بۆ ئەوەبوو مرۆڤ ئاشنا بکرێت بە ناسینی جۆرو فۆڕمێکی تری خواپەرستی، کە جیاوازە لە پەرستنی تەوتەم و خۆرو مانگ و ئاگر و بەردو پەیکەرەکان، ئەم کڵێشەو فۆڕمە تازەیە لە دینداری و پەرستن و عیبادەت و ڕابیتەی ڕۆحی و مەعنەوی و تەوحید تەنیا بۆ خودایەک بوو، ڕێگا درووستەکەی پێغەمبەران و پیاوچاکان و دۆزینەوەی ئیشراق و ڕابیتەی مرۆڤ بوو بە ئەسماو سیفاتە جیاوازەکانی خوای گەورە “وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا”
دەی خوای ڕەحمان و ڕەحیم و مەلیک و عەزیزو جەببارو موتەکەبیرو ڕەزاق و وەهاب و سەمیع و بەسیر، ئەسڵە بۆ ئوسوڵی تەوحیدو یەکتاپەرستی، بۆ ئەوەیە مرۆڤ دڵی بە کام سیفات خۆش بێت هاواری بۆ بکات و بیپەرستێ، مرۆڤ هەیە برسیی و تینوە، هەیە داخدارو بێ مەکانە، هەیە قوربانی عەدل و نادادییە، هەیە نائارام و پڕ وەسوەسەیە، دەی لێگەڕێن خۆیان کڵێشەکە ئیختیار بکەن و قسە لەگەڵ وجودی خوای گەورە بکەن، بەچ زمان و شێوەزار و لەفزو مەتن و فۆڕم و نزولەو هاوارێک حەزی پێدەکەن با ئاوا لە خوا بڕوانن بۆ هەردەبێ بەو بازنەو چوارچێوە دەعەویە وشکەی تۆبێت.
یانی تۆ «مامۆستای بەڕێز»هێشتا پێت وایە دەبێت هەموو کەس وەک تۆی فەقێ و بانگخوازو عەرەبیزان و مێژووزان و کەلامناس و تەجویدزان نوێژ بخوێنێ و قورئان بێژێ و بڕواتە خزمەتی خوای گەورە، دەی ئەوە هەڵەیت برای ئازیزم، خوای گەورە ئیلتیزامی وشکی ناوێت بەتەنیا، عابیدو سابیرو موئمین و موسلیم و سالم و وەلی و موتتەقی و موشتەکی دەوێت، خۆ سەیری عیلمی کەلام و حەدیس و بەلاغەو مەدو ئیقلاب و ئیزهاری وشەو قیرائاتی سەبعە ناکات و شەددەو فەتحەو زەممەو سکون و کەسرە هەژماربکات بۆ کەسێک کە نایزانێت؟
دەی خۆ لەسەر مەخرەج و مەزهەرو تەجویدو تەرتیل و تیلاوەی “وَلَا الضَّالِّينَ” و ئییاکەو ئەییاکە، قاف و ڕایەک سزایان نادات، گەر تۆ هێشتا وادەزانی یەک جۆر کڵێشەی دینداری هەیە و ئەویش سەر بەو مەدرەسەو تەریقەو فیرقەو گرووپە فیکری و دیدگایەی تۆن ئەوا بەڕاستی حوکمدانێکی نائاگایانە دەکەیت و خەریکی ئەوەیت بەشێک لە سیفاتە بەرزەکانی خوای گەورە بۆخۆت ببەیت و فەرزی بکەیت بەسەر عەبدی داماودا، برای ئازیزم ئیرشادو تەقواو تەوحیدو ئاداب و دادو سلوکی گشتی باس بکەو عیلمەکەی خۆت کە مشتێکە «زیرەکی مورەکەب»مەکە بە باری قوورس بەسەرشانی ئەو خەڵکە ڕەش و ڕووتەوە.
پەرستن جۆری زۆرە، چێژو ڕۆحانییەت و تەسەوفە پێش ئەوەی شەهادە و عیلم و ئەرکان بێت، زۆربەی زۆری خەڵک بەفیترەت پاک و نەزیهو ئیماندارن، کاتێکیش کە نایەن بۆ سەر خوانی دینداری و سەف ببەستن لەگەڵ تۆی مامۆستا و مەلاو بانگخوازو قاچ گیربکەن لە قاچت و تۆش لەقاڵبیان بدەیت، دەی هی ئەوەیە تۆ لە قاڵبیان ئەدەیت و ئەرکیان ئەخەیتە بەردەم، وەک چۆن تۆ کە باسی وەلی ئەمرو ئەحکام و سەبەبی نزول و ئیعجازو دەقە وشکەکان و ئەو چەمکانە دەکەی بۆ خەڵکیی، کوڕەکەی خۆت تاقەتی نییە گوێت بۆبگرێ و دڵی لای بەرشەو ڕیاڵ و نێت فلێکس و ئایپادو ئەپڵ و ڕەنج ڕۆڤەرو پیاسەی کەناراواکانی ئەوروپایە نەک تەفسیر و تەجویدو قودس و مەکەو مەدینە!
بۆیە عیشق و ئەوین و چێژیان پێ بناسێنە لەبری هاوارو توڕەبوونی دینی بێکەڵک و ئیجتیهادو فەتوای زیادە لەسەرتێریی، وامەکە برای دیندار، ئەو ئیمانی قایم و قووڵە، وای هێناوە، تێکی مەیە، کێشەی ڕادەست و تەکبیرو تەهلیلەی نەماوە، مەیخەرە ناو وەسوەسەو گومان و نەزم و دەرسی تاقەتپڕوکێنەوە لەم مانگی پیرۆزەدا، با تەرەو سەرگەردان نەبن، تەنیا فێری مزگەوتیان بکەن و بێن و شەرم نەکەن و گڵاسێک ئاوبخۆنەوەو دوڕکات نوێژ بکەن و بڕۆن،
ئەو، تەربیەتی دینی بەو شێوەیە وەرگرتووە، ئاوا سوورەی فەتح و فەلەق و ناس و تەحیات و ئایەتەلکورسی دەخوێنێ و تەریقی مەکەرەوە بەو تۆزە عیلمەی کۆتکردۆتەوە، دین ئاسانکاری و وەسیلەی ڕۆشتنە بۆ دونیایەکی تر وەک بەلەمی پەڕینەوە، زۆر باسی نەوعیەتی بەلەمەکەی بۆمەکە لەچی درووستکراوە، دارە بەردە یان ئاسن و قامیش و زەلە، نایەوێت، تەنیادەستگرتنی توندی دەوێ بە لێواری بەلەمەکەوە تا ئاو نەیبات ئەوەی فێربکە، ئیمان و توێشووی قیامەت و سلوکی دینی و ئەخلاق و ئیستیقامەتی گەرەکە نەک شۆڕبوونەوە بۆ دەقە قورئانیەکان و کێشەی جەبرو ئیختیارو موخەیەرو موسەیەرو وەحدەی وجودو تەفسیر و تەئویل و ئوسوڵی فیقهو بەلاغەو کەلام.بۆیە گەشتن بە مەقامی بەرزی خودایی بۆ ئەوبەر ڕوبارەکە تەنیا دەروونی پاک و دڵی دەروێشیی و ڕۆحی خاکەڕایی و خۆتەرخانکردنی دەوێت بۆ ئەو کڵێشە دیندارییەی خۆی حەزی پێ دەکات نەک تۆ،
دین یەکپارچە سادەیی و فەزڵ و ئیختیارو ئازادی و قیامە بۆ کاری باش و عەدل و ئینساف، هەستانە بەرەو مەرتەبەو مەقامسازیی داپۆشراوی عەبدایەتی نەک خوداڕەنگیی وەک هەندێک، ئەوە بکەو ئەوە مەکەو ئەو جۆرە لە ئیرشادی سەقەت و هاواری بێجێ، ئەسڵەن هەزار عیلمی قورئان و تەفسیر و تەئویل و تەجوید و کەلام بزانیت و ڕاستگۆو پاکڕەفتار نەبیت بۆ خەڵک، قیامت نەبێ بۆ کاری چاکەو ئیسڵاح و ویژدان، بەتەمای پلەو مەقامی خودایی مەبە، هەرچی قیامی نوێژو چاکەو فەرزو ئەرکان و عیبادات هەیە بۆ مەقامی بەرزی ڕۆحانیی و ئیستیقامەتە، بۆ عالی بوونی مەقامەو ناگات بەو یەقین و ئەمانەی هەتە بۆ خوداو ڕۆژی دوایی. خەڵکی مەترسێنن بە قاڵەو ناڵەو یاساو قەواعیدەکان و سزای دۆزەخ و دەقی ترسهاوەر، مژدەدەربن، بەشارەت بڵاو بکەنەوە بۆ خەڵکی ”يسِّروا ولا تعسِّروا، وبشِّروا ولا تنفِّروا” ئاسانکار بن بۆ خەڵکی «اجعلوا طريقکم دائمًا البشارة، بشِّروا أنفسکم، وبشِّروا غيرکم»
بۆیە ئەها.. شوانەکە لە بنارێک لەگەڵ خوا ئەدوا، بە تەنیشت گوێلک و مەڕەکانییەوە بەو ئاسانیە دەیگووت، خوایە وەرە با نەعلەکانت پاککەمەوە لە قوڕو پیسایی، وەرە با تاڵە موەکانی سەرت بشۆم بەم جامۆڵکە ئاوە. وەرە شیرت بۆبدۆشم برسیت نەبێ و داتپۆشم سەرمات نەبێ، وەرە شەڕواڵەکەت پینەکەم بۆت، ڕانەمەڕەکەم بخەمە خزمەتت. کاتێ حەزرەتی موسا (سەلامی خوای لەسەر) گوێی لەو گفتوگۆیە بوو، چووە لای شوانەکەو توڕەبوو، وتی چۆن لەگەڵ خوا ئاوا قسان دەکەیت، دەی خوای گەورە ئەو سەرزەنشتەی موسا پێغەمبەری پێ ناخۆش بوو، بانگی کرد و پێی فەرموو ئەی موسا ئێمە سەیری توێکڵی قسەکان ناکەین چۆنەو چۆن نییە، سەیری عیبادی باتین و حاڵ و کڵپەی دڵ و نییەتی ساف دەکەین، ئینجا دواتر موسا هاتەوە بۆلای شوانەکە و داوای لێخۆشبوونی کرد چونکە ئەو شوانە گەشتبوویە کڵێشەی خۆی بۆ پەرستن، عیبادەتی ساغی هەبوو دەیزانی چۆن لەگەڵ خوا ئەدوێ و ڕازی دەکات. [1]