Kürdistan Cumhuriyeti’nin Kurucusu Qazi Muhammed'in oğlu Ali Qazi, bu sabah 89 yaşında Almanya'nın Bonn kentinde vefat etti.
Ali Qazi 1933 yılında Mahabad'da doğdu, Kürdistan Cumhuriyeti ilan edildiğinde 13 yaşındaydı.
Bir dönem Kürdistan Özgürlük Partisi’nin Genel Başkanlığını yaptı; ancak hastalık nedeniyle parti liderliğinden istifa etti.
Ali Qazi, Pêşewa Qazi Muhammed'in tek oğluydu ve 5 çocuk babasıydı. Ali Qazi, Mahabad'da defnedilmeyi vasiyet etmişti.
22 Ocak 1946'da Kürdistan Cumhuriyeti ilan edildi
22 Ocak 1946'da Mahabad Çarçıra Meydanı'nda Qazi Muhammed'in öncülüğünde, Mele Mustafa Barzani'nin ve Mahabad halkının da hazır bulunduğu merasimde Kürdistan Bayrağı göndere çekilmesiyle Kürdistan Cumhuriyeti ilan edildi.
Parlamento’nun 11 Şubat 1946’da yapılan 30 üyeli ilk toplantısında Cumhurbaşkanı seçilen Qazi Muhammed, Mele Mustafa Barzani’yi de Kürdistan Cumhuriyeti’nin Genelkurmay Başkanı olarak görevlendirdi.
11 aylık kısa ömründe büyük ulusal, edebi ve kültürel hizmetler veren Kürdistan Cumhuriyeti’nde Kürtçe resmi dil ilan edildi ve okullarda Kürtçe eğitim verilmeye başlandı.
Bu çerçevede, “Kürdistan” gazetesi ve Hawar, Hilale, Agir, Gelawêj ve Nıştiman dergileri yayınlandı. Kürtçe radyo yayımları başlatıldı ve Kürt dili ve edebiyatının gelişmesi için çalışmalar yürütüldü.
16 Kasım 1946'da Sovyetler Birliği’nin (SSCB) İran'dan çekilmesinin ardından, İngiltere'nin desteğini alan İran, bütün gücüyle Kürdistan Cumhuriyeti’ne saldırdı.
Qazi Muhammed, Kürtlerin katliamlara maruz kalmaması için İran yönetimiyle anlaşma kararı aldı. Ancak İran ordusu 17 Aralık 1946 yılında Mahabad’u işgal ederek Cumhuriyeti yıktı.
İran yönetimi 2 gün süren göstermelik bir mahkemenin ardından Qazi Muhammed’i idam cezasına çarptırdı. Qazi Muhammed, kardeşi Sedr Qazi ile kuzeni Seyf Qazi 31 Mart 1947'de Çarçıra Meydanı’ında idam edildi.[1]