لە مانگی حوزەیرانی 2014 ەوە هەتا ڕزگارکردنی ناحیەی گوڵاڵە لە دەست تیرۆریستانی داعش 168 پێشمەرگە شەهید بوون و ئەمڕۆ سێشەممەش مەراسیمی یادی ئه و شەهیدانە لە ڕێگای کۆباشی لەسەر ڕێگای ناحیەی سەعدییە بەڕێوە دەچێت.
خەلیل خوداداد، بەرپرسی کۆمیتەی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان لە ناحیەی گوڵاڵە بە خەندانی ڕاگەیاند: "کاتژمێر 2:00 ی دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ سێشەممە 29 ی کانونی یەکەمی 2015، لە ناوچەی کۆباشی لەسەر ڕێگای ناحیەی سەعدییە، مەراسیمی یادی ئه و پێشمەرگە شەهیدانە بەڕێوە دەچێت کە لە شەڕی داعش لە سنووری گوڵاڵە شەهیدبوون".
وتیشی لە ڕۆژی 8 ی حوزەیرانی 2014 ەوە هەتا ئازادکردنی گوڵاڵە لە کۆتاییەکانی مانگی تشرینی دووەمی 2014دا، 168 پێشمەرگەی دانیشتووی ناوچە جیاوازەکانی کوردستان له و سنوورەدا شەهیدبوون.
ئەوەشی خستەڕوو لە مەراسیمەکەی ئەمڕۆدا کەسوکار و بنەماڵەی ئه و شەهیدانە ئامادەدەبن.
- 29-12-2015

شێرکۆ بێکەس

بەڕێوەبەری شاردەێی #گوڵاڵە#، ڕایدەگەیەنێت، لەلایەن پارێزگاری #دیالە#وە هیچ پرۆژەیەک پێشکەش بە ناحیەکە ناکرێت، لەبەرئەوەی لە دوای #داعش#-ە لە ژێر کۆنتڕۆڵی هێزەکانی پێشمەرگەدایە و بەڕێوەبەری ناحیەی سەعدیەش دەڵێت، پرۆژەی جۆراوجۆریان پێشکەش کراوە.
#یەعقوب یوسف#، بەرێوەبەری شارەدێی گوڵاڵەبە خەندان-ی ڕاگەیاند، پاش شەڕی داعش سنوری گوڵاڵە، بەتەواوەتی کەوتە ژێر دەسەڵاتی هێزەکانی پێشمەرگە، ئەمەش وای کردووە لە لایەن حکومەتی خۆجێيی دیالەوە و بە تایبەتی لایەنە سووننەکان، هیچ پرۆژەیەکی خزمەتگوزاری پێشکەش بە ناوچەکە نەکرێت.
وتیشی، بەهۆی شەڕی داعش-ەوە بەشێکی زۆری ناحیەکە وێران و خاپور بووە و پێویستی بە پرۆژەو ئاوەدانکردنەوەیە.
لەگەڵ ئەوەی پارێزگای دیالە پرۆژە پێشکەش ناکەن، هاوکات ڕێگریش دەکەن لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کە حاڵی حازر لە ناوچە ڕزگاربووەکانی ژێر دەسەڵاتی داعش پرۆژەی جۆراو جۆر و خزمەتگوزاری جێبەجێدەکەنیەعقوب یوسف وای وت.
ئێستا زیاتر لە 13هەزار ئاوارە گەڕاونەتەوە ناو ناحیەی گوڵاڵە، بەڕێوەبەری ناحیەکە دەڵێت، بەراورد بە ناحیەی #سەعدییە# کە بە دەست حەشدی شەعبی-یەوەیە، خەڵێکی زۆر زیاتر بۆ گوڵاڵە گەڕاوەتەوە بەڵام هیچ پرۆژەیەک لە ناوچەکەدا بوونی نییە.
لای خۆیەوە، ئەحمەد زەرگوشی، بەرێوەبەری شارەدێی سەعدییە بە خەندان-ی ڕاگەیاند، لە سەعدییە ژمارەیەک پرۆژە ئەنجامدراون و هەروەها ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانیش سەردانی ناوچەکە دەکەن و لەرووی خزمەتگوزارییەوە پرۆژەی جۆراوجۆریان بۆ ناوچەکە پێشکەش کردووە.
ئەحمەد زەرگوشی، وتیشی، سەرقاڵی گەڕانەوەی ئاوارەکانن لە کەلارو خانەقین-ەوە بۆ سەعدییە.
هەردوو ناحیەی گوڵاڵە، و سەعدییە سەر بە شارۆچکەی #خانەقین#ن و دانیشتوانەکەی لە کورد، عەرەبی شیعەو وسوونە و تورکمان پێکهاتوون.

سەرەتا پێویستە ئەم شارە، لە چەند دێڕێکیشدا بێت، بناسێنین، تەنانەت ئەگەر گرفتی گەورە لەهەر پێناسەیەکدا هەبێت کە بۆی بکرێت. ئاشکرایە پرسی پێناسەکردنی هەر شوێن و دیاردەیەک پشت بە دوو ڕەگەز دەبەستێت، یەکەمیان: ئەوەی کە لەفەرهەنگە فەرمییەکاندا دیاریکراوە و لەبارەیەوە هەیە، دووەمیان: ئەوەی کە لەواقعی حاڵدا بەردەستەو بەشێوەیەکی ماددی دەبینرێت. واتە چ بەپێی فەرهەنگەکان و چ بە پێی واقعیش بێت، پێناسەکردنی #جەلەولا# لەئێستادا گرفتی خۆی هەیە، چونکە ئێمە لەبنەڕەتدا کێشەی سیاسیی گەورەمان لەگەڵ ئەو واقعەدا هەیە کە بەدرێژایی مێژوو بەسەر ئەم ناوچەیەدا سەپێنراوە، هەڵەکە ئەوەیە تەنانەت هەندێ لەنووسەران و لێکۆڵەرانی خۆیشمان، لەپێناسەکردنی ناوچە کوردستانییە دابڕێنراوەکاندا دەکەونە داوی هەڵەی پێناسە ئامادەکراوەکانەوە بەبێ بیرخستنەوەی ئەم گرفتە، لەگەڵ ئەوەشدا دەکرێت لێرەدا ئەو لایەنانەی پێناسەی جەلەولا بخەینەڕوو کە لەدەرەوەی گرفتی مێژوویی ناسینێتی.
جەلەولا، شارەدێیەکی گەورەی سەربە شارۆچکەی #خانەقین#ە کە ناوچەیەکی کوردستانییەو لەدۆخی ئێستای ئێراقداو لەرووی کارگێڕییەوە کراوەتە بەشێک لە پارێزگای دیالە. شارەکە، وەک خۆی، لە ساڵی (1958ز) دا کراوەتە شارەدێو کۆمەڵێک گوندی شارەدێی قەرەتەپەو شارۆچکەی خانەقین-ی خراوەتەسەر. ڕووبەری جەلەولا (467کم2) ە، بەپێی لێکۆڵینەوەیەکی مەیدانییش کە لە ساڵی (2003ز) دا کراوە، ژمارەی دانیشتووانەکەی (54733) کەسە لەکاتێکدا کە ژمارەی دانیشتووانی شارۆچکەی خانەقین لەهەمان مێژوودا (53965) کەس بووە. لە ساڵی (2007ز) یشدا ژمارەی دانیشتووانی جەلەولا زیادبووەو تامانگی شوباتی ئەو ساڵە گەیشتۆتە (63602) کەس. لەرووی نەخشەی جوگرافیشەوە، ئەم شارە دەکەوێتە باشووری ڕۆژاوای شاری خانەقین و کەناری ڕووباری سیروانەوە، شارەدێی کوڵەجۆ دەکەوێتە باکوورییەوەو شارەدێی قەرەتەپە-ش ڕۆژاوای، بە کەمتر لە45 کم-یش لە شارۆچکەی #کەلار#ەوە دوورە کە دەکەوێتە باکووری نەخشەی شارەکەوە، لەبەشی خۆرهەڵاتیشەوە تەنیا 40 کم لە سنووری کۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە دوورە.=KTML_Photo_Begin=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2010/4858/0002.JPG=KTML_Photo_Alt=جەلەولا=KTML_Style=width:25%;height:20%;float:right;=KTML_Photo_Target_Link=https://www.kurdipedia.org/files/relatedfiles/2010/4858/0002.JPG=KTML_Photo_End=
$جەلەولا، یان گوڵاڵە؟$ بەسەرهاتی ناونانی جەلەولا بەم ناوەوە، جۆراوجۆرو جیاوازە. لەهەندێ لەو سەرچاوانەی کە لەسەر بنەڕەتی ناوی ئەم شارە وەستاون، زانیاریی ئەوەمان دەخەنە بەردەست کە ئەم شارە پێش ئەوەی بەو ناوەی ئێستایەوە ناوزەد بکرێت، ناوێکی کوردیی پەتی و شیرینی هەبووە و ناوی (گوڵاڵە) بووە. لێرەدا دوو ئاماژەی بابەتی هەن بۆ ئەوەی باوەڕمان بەوە هەبێت کە ناوی جەلەولا پێشتر گوڵاڵە بێت، ئاماژەی یەکەم پەیوەندیی بەسرووشتی کەشوهەوای ناوچەکەوە هەیە کە لەوەرزی بەهاراندا گوڵاڵەی سوورەی زۆری لێ دەڕوێت، تەنانەت گوڵاڵە سوورە لە#گەرمیان#یشداو لەو وەرزەدا بەسرووشتی شاخ و دەشت و لاپاڵەکانی ناوچەکەدا پەخش و بڵاودەبێتەوە. ئاماژەی دووەم ئەو گۆڕانکارییە فۆنەتیکی و زمانەوانییانەیە کە لە نووسینی ناوی گوڵاڵەدا ڕوودەدات بە زمانی عەرەبی.
لەزمانی عەرەبیدا پیتی (گ) دەکرێتە (ج/ جیم) ، پیتی (ڵ) یش دەکرێتە (ل/ لام) و حەوتەکەی سەری ناخوێنرێتەوە، ئەمە جگە لەوەی بە سرووشتی زمانەکە زۆرجار لەزمانی عەرەبیدا وشەی بیانی دەشکێنرێت و گۆڕانێکی زارەکی (لفڤی) بەسەردا دێت، لێرەوە لەبری ئەوەی لەعەرەبیدا بنووسرێ (گوڵاڵە) دەنووسرێ (جولالە) ، ئەم جولالە-یەش لەئاخاوتندا گۆڕانی بەسەرا هاتووەو وا گریمانە دەکرێت کە بەدرێژایی کات بووبێتە ئەم جەلەولا-یەی ئێستا، بۆیە گریمانەیەکی دوور نییە لەراستییەوە.
$ڕووداوێکی مێژوویی، ئاوێنەیەک بۆ ئەمڕۆ$ لەلایەکی ترەوە، هەندێ سەرچاوەی تری کوردی دەڵێن کە پێشتر ناوی جەلەولا هەر گوڵاڵە بووە، بەڵام گۆڕانی ناوەکەی بۆ جەلەولا پەیوەستە بە ڕووداوێکی مێژوویی نێو زنجیرە فتوحاتی ئیسلامییەوە کە بریتییە لەفەتحکردنی سوپای ئیسلام بۆ ئەم شارە لە ساڵی 16ی کۆچی / 637ی زاینی، ئەمەش دوای ئەوەی کە سوپای ئیسلام سوپای ئیمبراتۆرییەتی ساسانیی دەشکێنێت و کوژراوێکی زۆر لەریزی سوپای ساسانیدا ڕوودەدات، بە جۆرێک کە، وەک لەریوایەتە مێژوییەکاندا هەیە، تەرمی کوژراوەکان، لەزۆریدا، گۆڕەپانی شەڕەکە دابپۆشن و بەسەریەکا کەڵەکەو سەفتە ببن، بە گوزارشتە عەرەبییەکەش ڕیوایەتەکە بەم جۆرەیە:
(جللوا الارچ بالجپپ، ای غگت جپپهم الارچ کالجل) ، هەر لێرەوەشەوە ئیتر ناوی جەلەولا لەشوێنی ڕووداوەکە نراوە کە جەلەولا-ی ئەمڕۆیە.
ئەگەر سەرنج بدەین، ئەم ڕووداوە دوو ئاماژەی مێژوویی تیایە کە دەستپێکە بۆ لەباربردنی هەر سەقامگیرییەک لەژیان و گوزەرانی خێڵە کوردییەکانی ناوچەی جەلەولادا. ئاماژەی یەکەم ئەوەیە کە، بەپێی هەندێ سەرچاوەی مێژوویی، بەشی زۆری ئەو لەشکرەی کە سوپای ساسانییان لەو شەڕەدا پێکهێناوە لەخێڵە کوردییەکانی ناوچەکە بوونە. ئاماژەی دوەمیش بریتییە لەبەعەرەبکردنی ناوچەکەو پێش هەرشتێکیش ناوەکەی، چونکە وەک دەوترێ لەو شەڕەدا نزیکەی (100.000) سەد هەزار کەس لەریزی سوپای ئیمبراتۆرییەتی ساسانی کوژراون کە ئەمانە زۆربەیان لەکوردەکان بوونە، ئەمە جگە لەناوەکەیش کە دەستبەجێ بە گوڵاڵە-ی کوردی نەهێڵراوەتەوەو تەعریب کراوە و کراوەتە جەلەولا.[1]

عەلی شارەزوری
بەغداد-1982

ناونیشانی پەرتووک: دونیای گوڵاڵە سوورە
ناوی نووسەر: #بەندی عەلی#
شوێنی چاپ: سلێمانی
ساڵ: 1994
چاپی یەکەم
[1]

[1]

ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

#ڕەئووف شێخ جەمیل#

لەدایکبووی: قەڵادزێ, Mar 25 1966