لەو ڕۆژەوە کە بازووێک لە بازووێک بە هێز تر بوو،
لەو ڕۆژەوە کەسێکی وا سەری هەڵدا،
زۆرزانتر بوو؛
فێڵبازتر بوو...!!
کێشەی ژیان هاتە گۆڕێ،
وتیان : گرەوی ئەم کێشە هەر دەمێنێ و قەت ناگۆڕێ!
تای ئەم کێشە، بە لای ڕاستا لارە سەنگە!
لە نێوانی دوو دژوار دا حەق و ناحەق
هەتا ئەمڕۆیش کێشمە کێشە و، هەرا و جەنگە!
دەڵێن: حەق وا بەسەر نووکی شمشێرەوە،
دەڵێن: ئەگەر شمشێر نەبێ،
ئەوا حەق وا لە ژێرەوە!
دەڵێن: نەخێر، حەق هەر حەقە؛
شمشێر هەبێ، یاخود نەبێ..
کەسێک لاریی لەم یاسایە نییە، مەگەر زۆر گەمژە بێ!
ئەم جیهانە هەر دوو ماکە،
شەو و ڕۆژ ە، مەرگ و ژیان ؛
هەر یەک و یەک، ئەکاتە دوو ؛ ناکاتە سییان!
ئا لەم ڕێگە جەنجاڵە دا، بە ملیۆنها ڕێبوار پسان!
ئەگەر بێت و تاڵی نەبێ، خۆشی چییە؟
ئەگەر بێت و شەوگار نەبێ، ڕۆژگار نییە!
هەموو شتێ، خۆی لە دژی خۆی ئاوسە!
شتێکی دی لێ دێتە دی،
هەوەڵ کوانێ؟ ئاخر کوانێ؟
دە سا خەڕەک بۆ چنینی ئا ئەم ڕیسەیەمان دانێ؛
مرۆڤ، خۆی خاوەنی ڕێگە و کاروانیشە،
مرۆڤ، خۆی ئاگری بن کا و بارانیشە!
مرۆڤ، خۆی داس و سەپان و خەرمانیشە!
با بزانین، ئاخۆ ڕاستە، حەق هەر حەقە؟
ئاشکرایە....
حەق کێوێکی وا مەزنە...
گەردوون ئەگەر ببێ بە تەور،
چڵۆسکێکی بۆ دانایە!
مرۆڤ ئەگەر هۆشیار نەبێ،
ئەم مەتەڵەی بۆ هەڵنایە!
مەلەوانە جەربەزەکان،
خۆ دەهاونە ئەو دەریایە!
دەبا ئێمەیش گوێ ڕاگرین، ئاخۆ مێژوو
ئەم مەسەلە چۆن دەردەبڕێ و چیشی تیایە!؟
#حەسیب قەرەداغی#
#10-07-1985#
[1]

ڤیدیۆ: ئەکتەرانی زنجیرەی ژاڵە لە 1985 بۆ 2023
ساڵی ئامادەکردن: 2023
ڕێکخستن: هاوکار سنجاوی [1]

لە پەندەکانی شێخ محەمەدی خاڵ، مامۆستا بەکر کانی هەمزەیی کردویەتی بە هۆنراوە.[1]

ئەڵێ: ژاڵە بۆ وا تاڵی؟ ئەڵێ: لەبەر برا مردن، بۆ وا جوانی؟ لەبەر دۆست و دوژمن.
گوڵی ژاڵە تامی تاڵە، لە پەندەکەدا بە برا مردن چووێنراوە، چونکە چێژی مردن تاڵە، هەروەها ڕەنگ و دیمەنی کوڵی ژاڵە جوانە، چووێنراوە بە مرۆڤ کە لەکاتی ماتەمدا، لەبەر دۆست و دوژمن، نابێت بە شانی شکاوەوە دەرکەوێت، بەڵکوو دەبێت قیت و قنج بێت، بە یەکێک ئەوترێ کە دوو ئیشی پێچەوانەی لێ ڕووبدات، هەریەکەیان بە جۆرێک پینەبکات. [1]

هەولێر

داری (ژاڵە) نابێتە شەکر، داری (کێڤ) یش نایەتەبەر.
ژاڵە: درەختێکی هەمیشە سەوزە، گوڵی ڕەنگ سوور، سپی یان پەمەیی دەگرێت، هەموو بەشێکی درەختەکە ژەهرە و تامی تاڵە، لە ماڵدا بۆ جوانیی و لە باخچەکانیشدا وەک پەرژیین بەکاردێت. کێڤ: مەبەست لە (کەژە) کە لە جێگەی چیاوچۆڵدا دەڕوێت و هیچ بەرێکی نییە کە مرۆڤ کەڵکی لێ وەربگرێت. پەندەکە مەبەستی لەوەیە کە هەرگیز چاوەڕێی کردەوەی چاکە لە کەسی خراپەکار مەکە. [1]

هونەرمەند ژاڵە خەڵکی شاری #سنە# - ڕۆژهەڵاتی کوردستانە، ماوەی 16 ساڵە کاری هونەری دەکا، تائێستا 25 گٶرانی لە 3 سی دی و یەک تاکە گۆڕانی تۆمار کردووە. لەدوایین سی دی گۆرانیەکی بۆ زیندانیانی سیاسی بەناوی(ڕێگا)، گۆرانیەکیش بۆ ژنان بەناوی (کامە وڵاتەکەی منە) و گۆرانیەکیش بۆ مناڵانی برسی جیهان بەناوی (هەی لایە لایە)، و چەند بەرهەمەێکی تر لەو سی دی یەداهەیە کە لەساڵی 2007 هاتەبازاڕەوە تۆمارکردووە.

ناوی دارێکە

ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

ژاڵ، کەرکوژ، ڕوول، کەرتۆپێن، لووڕک، سنج، بنچکێکی جوان و زەریفە لە تیرەی "ژاڵەکان" Apocynacées، کە لە تیرەکانی نزیک بە تیرەی "زەیتوونەکان" Oleacéesە، پەلەکانی باریکن و گوڵی چەرموو، سوور و سووری تۆخ و ئەرخەوانی دەگرێ و لە ئاخرو ئۆخری مانگی بەهارەوە تاکوو پایز دەپشکوون، ڕەنگی گەڵاکانی سەوزێکی تۆخە و لە گەڵای داربی دەچن، بەڵام پانتر و ئەستوورترن، درێژیان لە 10 تاکوو 25 سم دەبێ، تامی زۆر تاڵو و ئەگەر مرۆڤ و ماڵات بیخۆن پێی دەمرن، بۆ درمانی دەشێ و بۆ جوانی لە حەوش و حەساردا دەیچێنن و دایم سەوزە و گەڵاڕێزانی نییە. بە هۆی قەڵەمە کردن و خەواندنی لقەکانیەوە لە سەر زەوی زیاد دەکا. پێویستی بە خۆری زۆرە هەیە و لە شوێنی کەم بارانیشدا دەبێ ئاو بدرێ. لە کوردەواریدا لەم دارە کەڵڵەمە دروست دەکەن و دەیکەنە مل گا و مانگاکانیان بۆ ئەوەی لە چاوی پیس (چاوبەگ) دوور بن. بە فەرانسەیی Laurier-rose و Nerim، nerion و Oléanderی پێ ئەڵێن. بە ئینگلیزیش بێجگە لەو ناوەی سەرەوە Rose bay و Rose-laurelی پێ ئەڵێن.
فەرهەنگی خاڵ (ف.خ.) لە سەر ژاڵە دەڵێ: درەختێکی هەمیشە سەوزی تاڵە، گەڵای وەک گەڵای بی وایە، گوڵی زەرد یا سوور یا سپی ئەگرێ.(ئەی گوڵی ژاڵە لە گوێی چەم پاییزان/ ڕەنگت سورمەڕێژە بۆ دیدە کزان. تۆ بە پاییز ڕەنگی سوورت سورمەیە/ بۆیە شێوەت بۆ خوماران هەر مەیە. من لە پاییزدا بەهارم دێتە بەر/ بۆیە نرخی تۆ ئەنێمە تەوقی سەر) "ساڵح دیلان"