31ی ئابی شەکرە شار نابێ بەبێ دەنگی تێپەڕبێ.
#ئومێد خۆشناو#

ئەگەر قسە بکەین لەسەر 31ئابی وەرچەرخان، بێشک دەبێ باسی 30ڕۆژەکەی تری مانگی ئابی ساڵی1996بکەین، هەڵبەت دەبێ باسیش لەدواڕۆژی مانگی ئاب واتە 31ئاب بکەین کە، لەدوای ئه و ڕۆژە چ هات و چی ڕوویدا، واتە 1ی ئەیلوول هەڵاتنی ڕۆژێکی نوێ و تازەی وەرچەرخانەکە بوو.
ئیتر کێ حازرە و دەیەوێ لەسەر ئه و ڕووداوە قسەبکەین من حازرم لەگەڵی دیبەیت بکەم.
لای من ڕۆژێکی پیرۆز و مەزن و وەرچەرخانه و دەستی پیلانی بڕی و تا بەئەمڕۆ دەگەین سوودەکانی 31ی ئاب هەر لە زیادبوونن.
ئەگەر 31ئاب نەبا،ئێستا شتێک نەبوو بەناوی قەوارەی سیاسی و دەستوری هەرێمی کوردستان و دەستکەوتی خەباتی گەلی کوردستان.
ئەگەر 31 ئاب نەبا ئێستا جڕو جامشتەکانی وەک حسن پلایس و اغای مەتەڕی و ڕاکان حاکم بوون.
ئەگەر 31 ئاب نەبا ئێستا #هەولێر# هەر گوندە گەورەکەی جاران دەبوو، نەک شار شەکری ئێستا.
ئیتر دەسکەوتەکانی 31ی ئابی شەکرە شار دەیان و سەدان دەسکەوتن، بەڵام کێ هەیە یەک دەسکەوتی 64و66و83و16ی ئۆکتۆبری خیانەتکارم پێ بڵی ئەی خەڵکینە....[1]
تێبینی: ئەم بەڵگەنامەیە کێشەی ڕێنووس و ڕێزمانیی هەیە، کوردیپێدیا بەمەبەست هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!

$لێو وشکبوونەوە$
وشکبوونەوەی دەم و تینوێتیی زۆر لە بەیانیاندا ئاماژەیەکە لە ئاماژەکانی تووشبوون بە نەخۆشیی شەکرە و دەبێت دەستبەجێ پشکنینی ڕێژەی شەکری خوێن بکەیت.

$دڵ تێکەڵهاتن$
زۆربەی کات دڵتێکەڵهاتن هیچ زیانێکی نییە و کاتییە، بەڵام لەوانەیە نیشانەی زیادەی تری لەگەڵدابێت کە ئاماژەن بۆ کێشەیەکی توندتری نەخۆشیی شەکرە.

$ناڕونی بینین$
ناڕونی بینین کاتێک بەیانیان لە خەو هەڵدەستیت، مانای وایە پێویستە بەخێرایی ئاستی شەکری خوێنەکەت بپشکنیت، چونکە نەخۆشیی شەکرە دەبێتە هۆی گەورەبوونی عەدەسەی چاو، ئەمەش دەبێتە هۆی ناڕونی بینین کاتێک ئاستی شەکر بەخێرایی بەرزدەبێتەوە.

$نیشانەی تر$
جگە لەوە، هەستکردن بە شڵەژان و لەهۆشخۆچون، سڕبوونی قاچەکان لە کاتی هەستان، ڕەنگە ئاماژەی هۆشداریدان بن بە مەترسیی تووشبوون بە نەخۆشیی شەکرە. [1]

ئەگەر تا هەنووکە واتزانیوە تەنیا قەڵەوەکان تووشی نەخۆشیی شەکرە دەبن، ئەوە زانیارییەکەت هەڵەیە و هەڵە بیر دەکەیتەوە.

=KTML_Bold=سەبارەت بەم بابەتە، پزیشکان ئاشکرای دەکەن، ئەو هۆکارانەی دەبنە هۆی تووشبوون بە نەخۆشیی شەکرە زۆرن، بەڵام گرنگترین و کاریگەرترینیان بریتین لە:=KTML_End=
1- ترس و دڵەڕاوکێ.
2- کێشی زیادەی جەستە.
3-بێخەویی شەوانە.
4- جگەرەکێشان.
5- فشاری بەرزی خوێن.
6- ناچالاکیی ڕۆژانە (تەمبەڵی).
7- بەدخۆراکی و خواردنی نادرووست.
8- تەمەنی سەرووی 45ساڵ.
9- گەورەبوونی ورگ.
10- تووشبوونی کەسێک لە ئەندامی خێزانەکەت بەم نەخۆشییە (حاڵەتی بۆماوەیی).
11- تووشبوون بە جەڵتە، یا نەخۆشییەکانی دڵ.
12- ئەو خانمانەی لە کاتی منداڵبوون، منداڵەکەیان کێشیان سەرووی 4 کیلۆگرام بێ.
13- بەرزبوونی ئاستی کۆلیستڕۆڵی خراپ و کەمبوونی ئاستی کۆلیستڕۆڵی باش. [1]

دواڕۆژ، پشتیوان جەمال
بەرپرسێکی سەنتەری نەخۆشی شەکرە لە #سلێمانی# ئاشکرای دەکات: ئەمساڵ 2 هەزار و 531 نەخۆش لەسەنتەری شەکرە تۆمارکراون و چارەسەر دەکرێن، جەختیکردەوە کە: ئەم نەخۆشییە ڕۆژانە ڕوو لەزیادبوونە و ڕۆژانە 15 بۆ 20 نەخۆشی تازە تۆماردەکرێن.
دێرین ئەحمەد، بەرپرسی کارگێڕی سەنتەری نەخۆشی شەکرە لە لێدوانێکدا بۆ دواڕۆژ ڕایگەیاند: لە ساڵی 2007ەوە تائێستا لە سنووری پارێزگای سلێمانی 32 هەزار و 824 کەس تووشی نەخۆشی شەکرە بوون، لەوانەش 30 هەزار و 765 کەسانی گەورەن، 1339شیان ئاوارەن، 720یشیان منداڵن لە نەخۆشخانەی منداڵان چارەسەر وەردەگرن.
ناوبراو ڕوونیکردەوە: ئەمساڵیش 2 هەزار و 531 نەخۆش لەسەنتەری شەکرە تۆمارکراون و چارەسەر دەکرێن.
وتیشی: ئەم نەخۆشییە ڕۆژانە ڕوو لەزیادبوونە و ڕۆژانە 15 بۆ 20 نەخۆشی تازە دێن، خەڵکی دیکەش هەن ئەو نەخۆشییەیان هەیە، بەڵام سەردانیان نەکردووین.
بەوتەی دێرین ئەحمەد، لەسەر ئاستی جیهان ساڵی ڕابردوو 422 ملیۆن و ئەمساڵیش 425 ملیۆن هاووڵاتی تووشی نەخۆشی شەکرە بوون.
ئەمڕۆ ڕۆژی جیهانی نەخۆشی شەکرەیە و لەسەر ئاستی جیهان بەشێوازی جیاواز یادی دەکرێتەوە.[1]
#14-11-2018#

نەخۆشی شەکرە، یەکێکە لە نەخۆشییە مەترسیدارەکان کە ناسراوە بە بکوژە بێدەنگەکە و درێژخایەنە و تا کۆتایی تەمەن دەمێنێتەوە، بەهۆی زیادبوونی بەرهەمی کلوکۆزەوە لە خوێندا یان کەمیی هۆڕۆمۆنی ئەنسۆلین تووشی نەخۆشی شەکرە دەبین.
نەخۆشیی شەکرە زیان بە خوێنبەرەکان و دڵی کەسەکە دەگەیەنێت، پسپۆرانیش ئاماژەیان بە چەند هەڵەیەکی باو کردووە کە تووشبووانی نەخۆشییەکە ئەنجامی دەدەن کە ئەوانیش بریتین لە:

- بە هەڵە بەکارهێنانی دەرمانەکان.
- سەردانی نەکردنی پزیشک بەشێوەیەکی بەردەوام.
- پەیڕەوکردنی سیستەمێکی خۆراکیی ناتەندرووست.
- پشتگوێخستنی ئەنجامدانی وەرزش و ڕاهێنانە جەستەییەکان.
- نەخواردنەوەی بڕی پێویستی ئاو.
- دەستنەکەوتنی بڕی پێویستی خەو.
- جگەرەکێشان.
- ئەنجامنەدانی پشکنینی ڕێژەی شەکری ناو خوێن بەبەردەوامیی.
- زاڵنەبوون بەسەر دڵەڕاوکێ و شڵەژانە دەروونییەکاندا.
- گوێنەدان و پشتگوێخستنی ئەو برین و پێکرانانەی لە جەستەدا درووست دەبن.
- پشتگوێخستنی نیشانەکان نەخۆشییەکە.
- بەکاربردنی ئەو خواردنەوانەی دەوڵەمەندن بە شەکر.
نەخۆشیی شەکرە، دوو جۆری سەرەکی هەیە، شەکرەی جۆری دووەمی زیاتر پەیوەندی بە شێوازی ژیانی ناتەندرووستەوە هەیە، بۆیە وەرزشکردن و خواردنی خۆراکی تەندرووست و پشکنینکردن بەپێی ئەوەی پزیشکەکەت بۆت دادەنێت مەترسیی تووشبوونت بە نەخۆشییەکە کەمدەکاتەوە. [1]

خواردنی میوە ڕۆژانە زۆر پێویستە بۆ ئەو کەسانەی تووشی نەخۆشی شەکرە بوون؛ بەڵام ژمارەیەکی زۆر نەخۆش دووردەکەونەوە لە خواردنی میوەی تام شیرین لە ترسی بەرزبوونەوەی ئاستی شەکر لە خوێندا؛ بەڵام زۆر گرنگە کە بزانن کە زۆربەی میوەکان یارمەتیی ڕاگرتنی ئاستی شەکرە دەدەن و ڕێگری دەکەن لە بەرزبوونەوەی زۆر لە ئاستی شەکرە و خۆپاراستن لە نزم بوونەوەی شەکرە لە خوێندا لە ڕێژەی ئاسایی کە زۆرترسناکترە لە بەرزبوونەوەی؛ بە مەرجێک بڕی مامناوەند و بە تازەیی و لەنێوان ژەمەکان بخورێت نەوەک بە شێوەی شەربەت و وشککراو.
ئەو کەسانەی پابەندی سیستمی کیتۆ یا لۆکارب و هاوشێوەکانیان پێویستە ئەو جۆرانەی میوە بخۆن کە ڕێگاپێدراون لەگەڵ بڕی دیاریکراو.

=KTML_Bold=دکتۆر #کامەران ژاژڵەیی#، پسپۆڕی زانستی خۆراک باشترین جۆرەکانی میوەی بۆ تووشبوانی نەخۆشی شەکرە بڵاوکردووەتەوە.=KTML_End=
- هەرمێ.
- شلیک.
- شاتو، توی سوور، توتڕک و بلاک بێری.
- مزرە سێو و سێوی سەوز و هەڵوژەی سەوز.
- قۆخ.
- کاڵەک.
- ئەڤۆکادۆ.
- سندی و لیمۆ و پڕتەقاڵ.
- کێوی و گێلاس.

=KTML_Bold=ئەو میوانەی پێویستە نەخورێن یان ڕۆژانە یەک جار زیاتر نەخورێن بە ڕاوێژ لەگەڵ پزیشکی پسپۆڕ:=KTML_End=
1. شوتی: یەک قاش پڕ بە دەستی نەخۆش.
2. مۆزی تەواو گەیو: یەک دانە.
3. هەنجیر: دوو بۆ سێ دەنک.
4. خورما: یەک بۆ سێ دەنک.
5. ترێ بە تایبەت ترێی ڕەش: 8 بۆ 12 بۆڵ ڕۆژانە.
5. هەنار: یەک هەنار بە قەبارەی دەستی نەخۆشەکە. [1]

#کامەران ژاژڵەیی# دەڵێت: خواردنی میوە ڕۆژانە زۆر پێویستە بۆ ئەو کەسانەی تووشی نەخۆشی شەکرە بوون، بەڵام ژمارەیەکی زۆر نەخۆش دوور دەکەو‌نەوە لە خواردنی میوەی تام شیرین لە ترسی بەرز بوونەوەی ئاستی شەکر لە خوێندا، لەکاتێکدا زۆربەی میوەکان یارمەتیی ڕاگرتنی ئاستی شەکرە دەدەن لەوانەش هەرمێ، شلک .
دکتۆر کامەران ڕەسوڵ، پسپۆڕی زانستی خۆراک، لە نووسینێکدا ئاماژە بەو میوانە دەدات، کە بۆ نەخۆشى شەکرە گرنگن و دەقى نووسینەکەشى بەمجۆرەیە:-
خواردنی میوە ڕۆژانە زۆر پێویستە بۆ ئەو کەسانەی تووشی نەخۆشی شەکرە بوون، بەڵام ژمارەیەکی زۆر نەخۆش دوور دەکەو‌نەوە لە خواردنی میوەی تام شیرین لە ترسی بەرز بوونەوەی ئاستی شەکر لە خوێن دا، بەڵام زۆر گرنگە، کە بزانن، زۆربەی میوەکان یارمەتیی ڕاگرتنی ئاستی شەکرە دەدەن و ڕێگری دەکەن لە بەرز بوونەوەی زۆر لە ئاستی شەکرە و خۆپاراستن لە نزم بوونەوەی شەکرە لە خوێن دا لە ڕێژەی ئاسایی، کە زۆر ترسناکترە لە بەرز بوونەوەی، بە مەرجێک بڕی مامناوەند و بە تازەیی و لەنێوان ژەمەکان بخورێت نەوەک بە شێوەی شەربەت و وشککراو.
ئەو کەسانەی پاپەندی سیستمی ( کیتۆ یا لۆکارب ) و هاوشێوەکانین پێویستە ئەو جۆرانەی میوە بخۆن، کە ڕێگاپێدراون لەگەڵ بڕی دیاریکراو .

$باشترین جۆرەکانی میوە بۆ نەخۆشی شەکرە چین؟$

یەکەم: هەرمێ.
دووەم: شلیک.
سێیەم: شاتوو و تووی سوور و تووتڕک و بلاک بێری.
چوارەم: مزرە سێو و سێوی سەوز و هەڵوژەی سەوز.
پێنجەم: قۆخ.
شەشەم: کاڵەک.
حەوتەم: ئۆڤۆگادۆ.
هەشتەم: سندی و لیمۆ و پڕتەقاڵ.
نۆیەم: کێوی و گێلاس.

$ئەو میوانەی پێویستە نەخورێن یان ڕۆژانە یەک جار زیاتر نەخورێن بە ڕاوێژ لەگەڵ پزیشکی پسپۆڕ کامانەن؟$
یەکەم: شوتى، یەک قاش پڕ بە دەستی نەخۆش.
دووەم: مۆزی تەواو گەیوو، یەک دانە.
سێیەم: هەنجیر، دوو بۆ سێ دەنک.
چوارەم: خورما، یەک بۆ سێ دەنک.
پێنجەم: ترێ بە تایبەت ترێی ڕەش، هەشت بۆ 12 بۆڵ ڕۆژانه.‌
شەشەم: هەنار، یەک هەنار بە قەبارەی دەستی نەخۆشەکە. [1]

ناونیشانی بابەت: بۆ ئەو نەخۆشانەی شەکرە کە ناتوانن واز لە خواردنی برنج و ساوەر بێنن
ئامادەکردن: د. #ئیسرا کەمال شا محەمەد#

ئەو تەکنیکانەی کە بەکاردێت لە کەسانی نەخۆشی شەکرە کە ناتوانن واز لە برنج یان ساوەر یان هەر جۆرێک لە دانەوێڵەکان بێنن کە نیشاستەیان تێدا زۆرە و ڕێژەی شەکر بە خێرای بەرز دەکەنەوە خۆی لەم خاڵانەی خوارەوەدا دەبینێتەوە:
‏‎1- هەر لەکاتی تێکردنی برنج و شلەکەیاندا. قاپەکەی خۆت جیابکەرەوە و بەلەمی برنج لە بەردەم خۆتدا دامەنێ.
‏‎2- تەنیا چەند کەوچک برنجێکی کەم تێکەڵ بکەن لەگەڵ 12 قاپ لە شلەکە و یەکسەر تێکەڵی بکەن تاکو بڕەکە زۆرتر دیاربێت و بەوەش چاو قەرار دەدات کە بەم بەشە خۆراکیە تێر دەخۆیت.
3- هەوڵبدە بەردەوام لە قاپی بچووک دا ئەو برە خۆراکە جیابکەیتەوە تاکو زۆرتر دیار بێت بۆ چاوت.
4- هەوڵبدە بە کەوچکی بچووک خواردنەکەت بخۆیت. تاکو وات لێبکات کاتێکی زیاترت پێبچێت بۆ تەواوکردنی بەشە خواردنەکەت.
5- لەگەڵ خۆتدا بریار بدە کە تەنیا ئەو قاپە لەو خواردنە دەخۆیت و ناتوانیت دووبارە قاپەکەت تێبکەیتەوە. ئەگەر ئەو بەشە خواردنە تەواو بوویت و هەر زۆر برسێتیت بوو، ئەوا دەتوانیت لە بری زەلاتە یان ئەو سەوزەیەی لەگەڵ ژەمەکەتدا هەیە دوو هێندە و سێهێندە بخۆیت.
‏‎6- پێش هەموو ژەمە خۆراکیەکەنت بە نیو کاتژمێر 2 بۆ 3 پەرداخ ئاو بخۆرەوە. [1]

میوەکان دەتوانن وەک خۆراکێکی تەندرووست و هاوسەنگ چەندین ڕەگەزی خۆراکیی بە جەستە ببەخشن، بەڵام زۆر کەس درک بەوە ناکەن کە میوە بە هەموو جۆرەکانییەوە بڕێکی جیاوازی شەکری تێدایە.
ئەگەر تۆ نەخۆشیی شەکرەت هەیە یان لەو کەسانەی کە سیستەمێکی خۆراکیی کەم شەکریان کەم کاربۆهیدرات پەیڕەو دەکەیت، ئەوە گرنگە بزانیت چەند شەکر لەو میوەیەدا هەیە کە دەیخۆیت.

=KTML_Bold=لێرەشدا ئاماژە بە چەند میوەیەک دەکەین کە هەرچەندە کەم شەکرن، بەڵام دەوڵەمەندن بە خۆراک پێدەرەکان و چەندین سوودی تەندرووستیشیان هەیە:=KTML_End=

=KTML_Bold=قۆخ=KTML_End=
قۆخ هەرچەندە تامێکی شیرینی هەیە، بەڵام دانەیەک لە قۆخی قەبارە مامناوەند نزیکەی 13 گرام لە شەکری لەناودایە، ئەم میوەیەش سەرچاوەیەکی باشی پۆتاسیۆمە کە ڕۆڵی گرنگی لە باشکردنی چەندین ئەرکی ئۆرگانەکانی جەستەدا هەیە.

=KTML_Bold=فراولە (شلک)=KTML_End=
فراولە جگە لەوەی سەرچاوەیەکی باشی ڤیتامین سی و ڕیشاڵەکانە و چەندین توخمی خۆراکیی تێدایە کە بۆ ڕێگرییکردن لە تووشبوون بە شێرپەنجە باشە، هەروەک لە دانەیەک فراولەی قەبارە مامناوەند تەنیا 8 گرام شەکری تێدایە.

=KTML_Bold=تووی ڕەش=KTML_End=
تووی ڕەش دەوڵەمەندە بە فیتۆکیمیاییە بەسوودەکان و وەک دژە هەوکردن و دژە میکرۆبێک کاردەکات، یەک دانە لە تووی ڕەش 7 گرام لە شەکری لەناودایە، جگە لەوەی سەرچاوەیەکی باشی ڕیشاڵەکان و ڤیتامین سی و ئەی و کەیە.

=KTML_Bold=گریب فروت (سندی)=KTML_End=
بۆ ژەمی بەیانیان بەسوودە، هەر دانە سندییەک بڕی 8.5 گرام شەکری لەناودایە.

=KTML_Bold=سێو=KTML_End=
یەک دانە سێوی قەبارە مامناوەند نزیکەی 19 گرام شەکری تێدایە. ئەو میوەیە کە لە سەدا 86ی لە ئاو پێکهاتووە چەندین توخمی خۆراکیی تێدایە کە یارمەتیی دەستکەوتنی خەوێکی باش و ڕێگرییکردن لە قەبزیی دەدات.

=KTML_Bold=پرتەقاڵ=KTML_End=
هەر دانە پڕتەقاڵێک نزیکەی 12 گرام شەکری لەناودایە، جگە لەوەی دەوڵەمەندە بە ڤیتامین سی و ڕیشاڵەکان و چەندین فیتۆکیمیای جیاوازی لەناودایە کە پەیوەستن بە تەندرووستیی پێست و باشکردنی ئەرکەکانی مێشک. [1]

ناونیشانی بابەت: بۆ نەخۆشی شەکرە
ئامادەکردن: د. #کامەران ژاژڵەیی#

خواردنی میوە ڕۆژانە زۆر پێویستە بۆ ئەو کەسانەی تووشی نەخۆشی شەکرە بوون؛ بەڵام ژمارەیەکی زۆر نەخۆش دوور دەکەوەنەوە لە خواردنی میوەی تام شیرین لە ترسی بەرز بوونەوەی ئاستی شەکر لە خوێن دا، بەڵام زۆر گرنگە کە بزان کە زۆربەی میوەکان یارمەتی ڕاگرتنی ئاستی شەکرە دەدەن و ڕێگری دەکەن لە بەرز بوونەوەی زۆر لە ئاستی شەکرە و خۆپاراستن لە نزم بوونەوەی شەکرە لە خوێن دا لە ڕێژەی ئاسایی کە زۆر ترسناکترە لە بەرز بوونەوەی، بە مەرجێک بڕی مام نەوەند و بە تازەیی و لەنێوان ژەمەکان بخورێت نەوەک بە شێوەی شەربەت و وشککراو.
ئەو کەسانەی پاپەندی سیستمی کیتۆ یا لۆکارب و هاوشێوەکانین پێویستە ئەو جۆرانەی میوە بخۆن کە ڕێگاپێدراون لەگەڵ بڕی دیاریکراو.
$باشترین جۆرەکانی میوە بۆ نەخۆشی شەکرە:$
1- هەرمێ.
2- شلیک.
3- شاتوو و تووی سوور و تووتڕک و بلاک بێری.
4- مزرە سێو و سێوی سەوز و هەڵوژەی سەوز.
5- قۆخ.
6- کاڵەک.
7- ئۆڤۆگادۆ.
8- کاڵەک.
9- سندی و لیمۆ و پڕتەقاڵ.
10- کێوی و گێلاس.
$ئەو میوانەی پێویستە نەخورێن یان ڕۆژانە یەک جار زیاتر نەخورێن بە ڕاوێژ لەگەڵ پزیشکی پسپۆڕ:$
1- شووتی: یەک قاش پڕ بە دەستی نەخۆش.
2- مۆزی تەواو گەیوو: یەک دانە.
3- هەنجیر: دوو بۆ سێ دەنک.
4- خورما: یەک بۆ سێ دەنک.
5- ترێ بە تایبەت ترێی ڕەش: 8 بۆ 12 بۆڵ ڕۆژانە.
6- هەنار: یەک هەنار بە قەبارەی دەستی نەخۆشەکە. [1]